Ας το ξεκαθαρίσουμε: Μάθετε να επικοινωνείτε για να μπορείτε να ηγείστε

Για να σας βάλω στο κλίμα, την περασμένη άνοιξη, συμμετέχοντας σε ένα πρόγραμμα αναδιοργάνωσης μια επιχείρησης, είχα την ευκαιρία να μιλήσω με όλα τα στελέχη middle management, περίπου στα τριάντα, προκειμένου να ακούσω τις προσωπικές απόψεις του καθενός ξεχωριστά για τις αλλαγές που πίστευαν ότι είναι αναγκαίες να γίνουν προκειμένου να υπάρξουν βελτιώσεις σε συγκεκριμένους τομείς. Αυτές οι συναντήσεις, που είχαν τη μορφή συνεντεύξεων βάθους, διεξάγονταν με βάση ένα ημιδομημένο ερωτηματολόγιο και εντάσσονταν σε μια συμφωνημένη, με τον πελάτη, διαδικασία συλλογής πληροφοριών.

Αυτό που δεν ήταν «συμφωνημένο» και μάλλον με αιφνιδίασε, αρχικά τουλάχιστον, ήταν η διάθεση των περισσότερων συνομιλητών μου να κάνουν νύξεις σχετικά με την ηγεσία της εταιρίας. Με τον όρο ηγεσία εννοούσαν τους C-level managers. Ακροθιγώς, με μεγάλη διακριτικότητα και πολύ ευγενικά, αμφισβητούσαν κάποιες από τις ικανότητες των διευθυντών τους, χωρίς να κατονομάζουν πρόσωπα ή να φωτογραφίζουν τα τμήματα από τα οποία προέρχονται.

Με δύο λέξεις: Είχαν παράπονα

Απομονώνω τα σημαντικότερα, κατά τη δική τους άποψη, και με κριτήριο τη συχνότητα με την οποία αναφέρθηκαν.

• Δεν ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη των ανθρώπων τους. Τους αντιμετωπίζουν περισσότερο σαν «υπηκόους» που δεν χρειάζεται να κάνουν τίποτα περισσότερο από το να εκτελούν προσταγές. Η λέξη «πρωτοβουλία» αν και προβάλλεται ως άλλοθι και έχει καθαρά καλλωπιστικό χαρακτήρα, δεν ισχύει στην πράξη.
• Υπερηφανεύονται, μέχρι κομπασμού, για τις επιτυχίες τους. Δύο σε ένα. Και κομπάζουν και οικειοποιούνται την δουλειά των άλλων. Οι επιτυχίες παρουσιάζονται ως δικές τους και δεν τις μοιράζονται με την ομάδα ούτε και με συναδέλφους άλλων τμημάτων.
• Πάντα οι άλλοι φταίνε και ποτέ οι ίδιοι. Αναμενόμενο θα μου πείτε. Πάντα ρίχνουν την ευθύνη στα στελέχη τους και το κάνουν με τον χειρότερο δυνατό τρόπο, ξεμπροστιάζοντας τους είτε κατ’ ιδίαν είτε σε συναντήσεις της ομάδας ακόμα και όταν παρευρίσκονται άνθρωποι από άλλα τμήματα. Εξάλλου πάντα ο δικός τους τρόπος είναι ο καλύτερος και θέλουν οπωσδήποτε να έχουν τον τελευταίο λόγο.
• Δίνουν εντολές, κατευθύνσεις και οδηγίες οι οποίες είναι διφορούμενες, ασαφείς και κάποιες φορές αντικρουόμενες. Όταν οι άνθρωποι τους πηγαίνουν για διευκρινίσεις ή θέλουν να αποσαφηνίσουν κάποια γκρίζα σημεία ώστε να αποφευχθούν παρανοήσεις και παρερμηνείες, τότε φταίνε οι ίδιοι που δεν κατάλαβαν.
• Λένε και ξελένε. Δεν τηρούν τις υποσχέσεις που έχουν δώσει για περισσότερο ή λιγότερο σημαντικά θέματα, ξεκινώντας από μισθολογικά και bonus μέχρι πιο καθημερινά όπως, για παράδειγμα, η υιοθέτηση μιας διαδικασίας για την καλύτερη αντιμετώπιση παραπόνων των πελατών.
• Δεν ακούνε ή ακούνε όσα θέλουν ή τους εξυπηρετεί να ακούσουν. Ορισμένοι από αυτούς φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα εξασκημένοι σε χειριστικές συμπεριφορές. Επαινούν κάποιον ή την ομάδα τους για μια ιδέα ή μια πρόταση και στη συνέχεια δεν γίνεται κάτι προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Πολλές φορές, δείχνουν υποστηρικτικοί μπροστά σε άλλους ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι και εξακολουθούν να κάνουν αυτό που εκείνοι πιστεύουν ως το πιο ενδεδειγμένο.
• Δεν ρωτάνε τη γνώμη των άλλων ή έστω δεν κάνουν κάποια προσπάθεια να δείξουν ότι ενδιαφέρονται για να έχουν μια διαφορετική οπτική. Και αφού δεν ρωτάνε, δεν παίρνουν απαντήσεις και αφού δεν παίρνουν απαντήσεις, δεν υπάρχει διάλογος και δεν γίνονται ζυμώσεις προκειμένου να ληφθούν καλύτερες αποφάσεις ή να υπάρξουν δράσεις και ενέργειες που να είναι προτιμότερες και καταλληλότερες.
• Δεν αναγνωρίζουν την προσπάθεια και τον κόπο των άλλων. «Ακόμα και όταν επιτυγχάνουμε τα αποτελέσματα που μας έχουν ζητηθεί, δεν ακούμε μια καλή κουβέντα», «αισθάνομαι ότι δεν με σέβονται», «νιώθω ότι με υποτιμούν ως επαγγελματία», «πολλές φορές με τον τρόπο τους με αναιρούν», «η λέξη ευχαριστώ είναι άγνωστη στα μέρη μας».
• Σπανίως δείχνουν προσωπικό ενδιαφέρον για τους ανθρώπους τους. Όλα κινούνται αποκλειστικά στην επαγγελματική διάσταση. Πολλοί από τους συνομιλητές μου έκαναν λόγο για «αδιαφορία» ή «ψεύτικο ενδιαφέρον».

Μετά από αυτά που διαβάσατε και που πιστεύω ότι κάποιοι από εσάς τα έχετε βιώσει και υποστεί ενώ πιθανώς ορισμένοι -εύχομαι λίγοι- να τα έχετε προκαλέσει στους άλλους, τι κοινό παρατηρείτε; Πρόκειται για θέματα που αφορούν αμιγώς την επικοινωνία. Όλα τα προβλήματα που αναφέρθηκαν από τα στελέχη της εταιρίας είχαν να κάνουν με το πώς επικοινωνούν τα ηγετικά στελέχη στους ανθρώπους τους. Δεν σχετίζονταν με στοχοθεσία, λήψη αποφάσεων, στρατηγικών ή οποιωνδήποτε άλλων «τεχνικών» θεμάτων.

Αν δεν μπορείς να επικοινωνήσεις, δεν μπορείς να ηγείσαι ανθρώπων. Πιο απλά δεν λέγεται ούτε γράφεται. Κάποιοι θα πουν: «Ναι αλλά φέρνει αποτελέσματα». Προσωπικά, δεν είμαι καθόλου βέβαιος για το αν είναι αυτός που τα φέρνει και για πόσο καιρό θα τα φέρνει. Όμως, να σας εξομολογηθώ τι φοβάμαι περισσότερο; Ό,τι αυτοί που ισχυρίζονται ότι « ο τάδε φέρνει αποτελέσματα» μπορεί να είναι το επίκεντρο του προβλήματος και μαντέψτε σε ποιους μπορεί να αναφέρομαι.

Ένας από τους συνομιλητές μου σε αυτή την επιχείρηση είχε πέρα για πέρα δίκιο όταν μου είπε ότι όσο χειρότερα ένας ηγέτης αντιμετωπίζει τους ανθρώπους του τόσο χειρότερα θα είναι τα αποτελέσματα. (Εσείς, αν προτιμάτε αντικαταστήστε το «αντιμετωπίζει» με το «επικοινωνεί». Στο ίδιο συμπέρασμα θα καταλήξετε.)