Το καίριο ερώτημα που θα έπρεπε αλλά μάλλον δεν θέτεις στο κολέγιο όπου σκέφτεσαι να φοιτήσεις

Αυτό, όμως, που σχεδόν κανείς δεν ρωτάει είναι πώς θα διδαχθεί. Κι όμως, αυτό ακριβώς, όπως θα δούμε παρακάτω, είναι το καίριο ερώτημα. Διότι η μεγάλη πρόκληση στη σημερινή ραγδαία μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας, με τις καινοτομίες και αναταράξεις που επιφέρει η πρόοδος της τεχνολογίας και των επικοινωνιών, δεν έγκειται τόσο στις εξειδικευμένες δεξιότητες που διαθέτει κάποιος σε έναν συγκεκριμένο τομέα, αλλά στις δεξιότητες εκείνες που θα του επιτρέψουν να προσαρμόζεται επιτυχώς στις αλλαγές και στις καινοτομίες.

Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις λόγοι για τους οποίους δεν θα πρέπει να βασίσεις την επιλογή κολεγίου αποκλειστικά και μόνο στο τι θα διδαχθείς πάνω στο αντικείμενο της επιλογής σου παραβλέποντας το πώς θα διδαχθείς.

1. Ίσως συνειδητοποιήσεις ότι η ειδίκευση που έχεις επιλέξει δεν είναι η κατάλληλη για σένα.

Ας ξεκινήσουμε με ένα πολύ πρακτικό πρόβλημα. Τι θα συμβεί αν, αφού έχεις ξεκινήσει τις σπουδές σου, διαπιστώσεις ότι δεν σου αρέσουν πραγματικά τα μαθήματα που περιλαμβάνονται στο αντικείμενο που διάλεξες;

Γνωρίζουμε ότι σε τριτοβάθμια εκπαιδευτικά συστήματα όπως αυτό των ΗΠΑ, όπου οι περισσότεροι φοιτητές δεν επιλέγουν ειδίκευση ως το δεύτερο έτος σπουδών, σημαντική μειοψηφία των φοιτητών αλλάζει γνώμη. Σύμφωνα με έκθεση του Εθνικού Κέντρου Εκπαιδευτικών Στατιστικών του αμερικανικού Υπουργείου Παιδείας, περίπου το 30% των προπτυχιακών φοιτητών που είχαν δηλώσει ειδίκευση στην αρχή των σπουδών τους άλλαξαν την αρχική δήλωσή τους τουλάχιστον μία φορά μέσα στα πρώτα 3 χρόνια των σπουδών τους.

Οι φοιτητές των αμερικανικών κολεγίων και πανεπιστημίων, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών προγραμμάτων σπουδών που προσφέρονται στην Ελλάδα, παρακολουθούν ποικίλα μαθήματα κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους των σπουδών τους. Ορισμένα από αυτά εστιάζουν ειδικότερα στο αντικείμενό τους, όμως τα περισσότερα είναι μαθήματα γενικής παιδείας, στα οποία συγκαταλέγονται προαιρετικά μαθήματα σε διάφορους τομείς αλλά και υποχρεωτικά μαθήματα όπως η Σύνταξη Ακαδημαϊκών Κειμένων και η Κριτική Σκέψη. Αν διαπιστώσουν ότι τα πραγματικά ενδιαφέροντά τους εντοπίζονται σε διαφορετικό αντικείμενο από εκείνο της αρχικής τους επιλογής, μπορούν απλά να δηλώσουν άλλη ειδίκευση, χωρίς καμία απώλεια διδακτικών/πιστωτικών μονάδων και χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να ξαναρχίσουν τις σπουδές τους από την αρχή. Αντίθετα, στα περισσότερα ελληνικά πανεπιστημιακά προγράμματα, αν θελήσεις να αλλάξεις πρόγραμμα σπουδών, υποχρεώνεσαι να ξαναρχίσεις τις σπουδές σου από την αρχή.

2.Οι σημαντικότερες δεξιότητες που αναζητούν οι εταιρείες στο ανθρώπινο δυναμικό που προσλαμβάνουν είναι οι διεπιστημονικές.

Πράγματι, το πτυχίο που θα πάρεις στο αντικείμενο που σε ενδιαφέρει είναι πολύ σημαντικό. Όμως, κατά πάσα πιθανότητα, όλοι οι συνυποψήφιοί σου για την ίδια θέση εργασίας θα διαθέτουν πτυχίο, ενδεχομένως το ίδιο με σένα. Ποιες είναι, λοιπόν, οι δεξιότητες που θα σε κάνουν να ξεχωρίσεις;

Μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα παρέχει πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη με τη συμμετοχή περίπου 1.000 ανώτατων στελεχών επιχειρήσεων και υπευθύνων προσλήψεων για λογαριασμό της Ένωσης Αμερικανικών Κολεγίων και Πανεπιστημίων (AACU). Η έρευνα διαπίστωσε μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στις δεξιότητες που αναζητούσαν τα στελέχη που συμμετείχαν σε αυτή και στις δεξιότητες που διέθεταν οι υποψήφιοι για διάφορες θέσεις εργασίας. Οι δεξιότητες τις οποίες θεωρούσαν πρώτης προτεραιότητας τα εν λόγω στελέχη επιχειρήσεων συμπεριλάμβαναν την ικανότητα κριτικής σκέψης, τις δεξιότητες προφορικής και γραπτής επικοινωνίας, την ικανότητα λήψης αποφάσεων βάσει δεοντολογίας και τη δυνατότητα να εργάζεται κανείς τόσο αυτόνομα όσο και ενταγμένος σε ομάδες.

Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνεται και από έρευνα που διεξήγαγε η συμβουλευτική εταιρεία PwC, στο πλαίσιο της οποίας διενεργήθηκαν συνεντεύξεις με σχεδόν 1.400 γενικούς διευθυντές (CEO) από όλο τον κόσμο. Περισσότερα από τα τρία τέταρτα των στελεχών που συμμετείχαν στην έρευνα ανησυχούσαν για την ικανότητα της εταιρείας τους να προσλάβει άτομα που διαθέτουν ορισμένες βασικές δεξιότητες. Τα πεδία στα οποία διεξάγεται η «μάχη των δεξιοτήτων» σύμφωνα με τα εν λόγω στελέχη –δηλαδή, τα πεδία που οι διευθυντές επιχειρήσεων θεωρούν πολύ σημαντικά αλλά και πολύ δυσεύρετα– δεν εντοπίζονται σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο αλλά αφορούν δεξιότητες όπως η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, η δημιουργικότητα και η καινοτομία, η προσαρμοστικότητα και η ηγετική ικανότητα.

3. Το επάγγελμα στο οποίο οραματίζεσαι να σταδιοδρομήσεις ίσως να μην υπάρχει καν σε 10 χρόνια.

Ας δούμε μερικά από τα επαγγέλματα που έχουν ζήτηση σήμερα: χειριστές δρόνων, προγραμματιστές εφαρμογών για κινητές συσκευές, διαχειριστές μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δημιουργοί περιεχομένου για το YouTube, αναλυτές Μεγάλων Δεδομένων (Big Data), αναλυτές βελτιστοποίησης μηχανών αναζήτησης (SEO). Κανένα από αυτά δεν υπήρχε πριν 10 χρόνια. Ταυτόχρονα, η απασχόληση σε ρόλους όπως αυτοί των λογιστών, των οικονομικών αναλυτών, των εκπροσώπων εξυπηρέτησης πελατών, έχει ήδη αρχίσει να σημειώνει κάμψη.

Ο σύγχρονος κόσμος χαρακτηρίζεται από ρηξικέλευθες αλλαγές σε πρωτοφανή επίπεδα, κυρίως χάρη στα άλματα προόδου που σημειώνονται στην τεχνολογία και τις επικοινωνίες. H έκθεση για το μέλλον της εργασίας Future of Jobs Report 2018 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (ΠΟΦ), έρευνα με τη συμμετοχή Διευθυντών Ανθρώπινου Δυναμικού από πλήθος εταιρειών σε 20 αναπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες που εκπροσωπούν 15 εκατομμύρια εργαζόμενους σε ευρύ φάσμα κλάδων, εντόπισε τέσσερις εξελίξεις οι οποίες αναμένεται να καθορίσουν την επιχειρηματική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Αυτές είναι: η υψηλών ταχυτήτων πρόσβαση στο διαδίκτυο από κινητές συσκευές, η τεχνητή νοημοσύνη, η ανάλυση Μεγάλων Δεδομένων και το Cloud Computing.

Οι τεχνολογίες αυτές αναμφίβολα θα έχουν τρομακτικό αντίκτυπο στην αγορά εργασίας. Το ΠΟΦ εκτιμά ότι το 20% των υφιστάμενων σήμερα εργασιακών ρόλων είναι πολύ πιθανό να έχουν καταστεί απαρχαιωμένοι και να έχουν εκτοπιστεί ως το 2022.

4. Ακόμη και αν το ίδιο το επάγγελμα που έχεις επιλέξει δεν απαξιωθεί στο μέλλον, ίσως απαξιωθούν οι εξειδικευμένες δεξιότητες που απέκτησες για να το ασκήσεις.

Όπως γίνεται φανερό από την έκθεση του ΠΟΦ, ακόμη και σε επαγγέλματα που η ζήτησή τους δεν αναμένεται να μειωθεί, οι δεξιότητες που θα απαιτούνται για την άσκηση των περισσότερων από αυτά θα έχουν αλλάξει σημαντικά. Η έκθεση εκτιμά ότι σχεδόν οι μισές από τις δεξιότητες που απαιτείται να διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό για την άσκηση του συνόλου των επαγγελμάτων θα έχουν αλλάξει ως το 2022. Οι δεξιότητες που αναμένεται ότι θα είναι περιζήτητες το 2022 περιλαμβάνουν:

• Αναλυτική σκέψη και καινοτομία
• Ενεργητική μάθηση
• Δημιουργικότητα, πρωτοτυπία και στρατηγικές μάθησης
• Κριτική σκέψη και ανάλυση
• Επίλυση προβλημάτων και σύλληψη και διασπορά ιδεών

Αποτελεί τεράστια πρόκληση η διασφάλιση ότι το εργατικό δυναμικό θα διαθέτει πράγματι αυτές τις δεξιότητες. Οι εταιρείες που συμμετείχαν στην παραπάνω έκθεση του ΠΟΦ εκτιμούν ότι θα χρειαστεί να επιμορφώσουν εκτενώς, με στόχο την απόκτηση νέων ή την αναβάθμιση υφιστάμενων δεξιοτήτων, περισσότερους από τους μισούς εργαζομένους τους, με περίπου το 20% από αυτούς να χρειάζονται κατάρτιση έξι μηνών ή και περισσότερο.

Αυτός είναι ο λόγος που το πώς θα διδαχθείς είναι εξίσου σημαντικό, ή και πιο σημαντικό, από το τι θα διδαχθείς.

Οι δεξιότητες που παρουσιάζουν μεγάλη ζήτηση ήδη σήμερα και οι οποίες αναμένεται να είναι περιζήτητες το 2022 δεν αποκτώνται με την παρακολούθηση διαλέξεων, την απομνημόνευση αποσπασμάτων από συγγράμματα και την επιτυχία σε εξετάσεις. Αποκτώνται μόνο μέσω της ενεργητικής μάθησης, η οποία σε προκαλεί να αμφισβητήσεις τις παραδοχές σου και να κινηθείς έξω από τα προδιαγεγραμμένα «ασφαλή» πλαίσια. Με πανεπιστημιακές εργασίες όπου καλείσαι να εφαρμόσεις θεωρητικές γνώσεις σε πραγματικά προβλήματα, να πραγματοποιήσεις έρευνα, να αναλύσεις υλικό από διάφορες πηγές και να συνθέσεις τα ευρήματά σου σε μια μεστή και συνεκτική αναφορά. Με μαθήματα στην κριτική σκέψη και τη γραπτή επικοινωνία. Με ένα σύστημα διδασκαλίας και μάθησης που σφυρηλατεί την ικανότητά σου να εργάζεσαι ανεξάρτητα, να εντοπίζεις τις ελλείψεις σου σε γνώσεις και να αναπτύσσεις στρατηγικές για να καλύπτεις τα κενά. Με λίγα λόγια, ένα σύστημα διδασκαλίας και μάθησης που σε βοηθά να γίνεις ένας αυτόνομος εργαζόμενος και άνθρωπος, έχοντας αναπτύξει και ακονίσει τον προσωπικό σου μηχανισμό δια βίου μάθησης.

Κύριο εφόδιο: οι διαχρονικά χρήσιμες δεξιότητες.

Όπως καταλήγει συμπερασματικά και η έκθεση του ΠΟΦ, η πρόκληση για όλους μας, τόσο ως κοινωνία όσο και ως μεμονωμένους εργαζόμενους, είναι να διασφαλίσουμε ότι διαθέτουμε «ένα ενεργό, δραστήριο και ευκίνητο εργατικό δυναμικό, εφοδιασμένο με τις διαχρονικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες ώστε να μπορεί να εκμεταλλεύεται νέες ευκαιρίες μέσω διαρκούς επιμόρφωσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων του».

Άρα, λοιπόν, κατά τη διερεύνηση των επιλογών σου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μην ξεχνάς εκτός από το «τι» να ρωτάς και το «πώς».

Διαβάστε περισσότερα άρθρα στο blog του Hellenic American College.