Αειφόρος Ηγεσία: Ο σύγχρονος ρόλος του ηγέτη

Εδώ βρίσκεται και η λέξη κλειδί, «συμφέρον», που πρακτικά σημαίνει τις ενέργειες που θα καταλήξει να κάνει ένας οργανισμός προς όφελός του για να αποδώσει σωστά και να μπορέσει να επιβιώσει και να αναπτυχθεί. Άρα λοιπόν, είναι μια εγγενής τάση που υπάρχει σε ένα σύστημα, όπως αυτό μιας επιχείρησης, για τη δική του ευημερία. Εδώ όμως χρειάζεται κάποια προσοχή. Πράγματι, το σύστημα από μόνο του θα μπορέσει πιθανότατα να βρει τον καλύτερο δυνατό τρόπο να επιβιώσει, πρέπει όμως να εξετάσουμε δυο σημαντικές πτυχές.

Η πρώτη είναι πως διάφοροι παράγοντες, περιβαλλοντικοί ή εσωτερικοί, ενδέχεται να επηρεάσουν το συντονισμό του συστήματος και να μη βρει τις κατάλληλες λειτουργίες για το δικό του συμφέρον, οπότε επέρχεται η καταστροφή. Η δεύτερη είναι πως οι ενέργειες του συστήματος μπορεί να ευνοούν το ίδιο το σύστημα, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται πως είναι θετικές και για το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται. Να διευκρινίσουμε πως με τον όρο «περιβάλλον» δεν εννοούμε μόνο τις φυσικές πηγές, αλλά και την κοινωνική δομή με την οποία το σύστημα αλληλεπιδρά.

Σε αυτά τα δύο σημεία, λοιπόν, βρίσκουμε τη χρησιμότητα της ηγεσίας. Η ηγεσία πρέπει να είναι η δύναμη που θα επαναφέρει το σύστημα σε ισορροπία και θα εμποδίσει την καταστροφή, με κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις, ενώ θα εστιάσει στην ευρύτερη εικόνα και θα προωθήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη του οργανισμού η οποία δεν θα επιβαρύνει το περιβάλλον, αντιθέτως θα συμβαίνει σε συμβιβασμό μαζί του.

Ο άνθρωπος, ως ένα σύστημα και ο ίδιος, πορεύτηκε μέσα από ενστικτώδεις λειτουργίες που καθοδηγούσαν την επιβίωσή του, αδιαφορώντας ίσως για τις επιπτώσεις των αποφάσεων του σε άλλους ανθρώπους. Καθώς εξελίχθηκε το ανθρώπινο είδος, αντιλήφθηκε πως μέσα από τη συνεργασία μπορούσε να καταφέρει πιο πολλά. Εξακολούθησαν όμως να υπάρχουν κοινωνικοί διαχωρισμοί, όπως οικογένεια, φυλή, έθνος κλπ. και αυτά τα ευρύτερα συστήματα δρούσαν για το δικό τους όφελος, ανταγωνιστικά προς τα υπόλοιπα συστήματα (κοινωνικά και φυσικά). Αυτό το είδος του ανταγωνισμού έχει καταστροφικές προεκτάσεις με μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες. Σήμερα, βλέπουμε πως υπάρχει μια τάση να γίνει η επόμενη αλλαγή στη στάση του ανθρώπου, σημαίνοντας πιθανότατα και μια βιολογική ανάπτυξη στη λειτουργία του εγκεφάλου του. Και από κοινωνικό ον, που από μόνο του αποδείχθηκε κοντόφθαλμο και περιοριστικό, να εξελιχθεί σε ένα συμπαντικό ον. Αυτό σημαίνει πως θα αντιληφθεί τη σημασία της συνεργασίας όλων των ανθρώπων και της αρμονικής συνύπαρξης με όλες τις έμβιες και μη υπάρξεις αυτού του πλανήτη (και όχι μόνο).

Ο ρόλος του ηγέτη σε αυτήν τη νέα εποχή είναι σημαντικός όταν εφαρμόζεται σωστά, ως μέρος και αυτός του συστήματος με συγκεκριμένες αρμοδιότητες και στόχους. Πρέπει να παρατηρεί το σύνολο, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού του, ενώ η σκέψη και οι αποφάσεις που παίρνει να προσανατολίζονται στο μέλλον και σε πολλαπλά επίπεδα, να μην περιορίζονται στο «τώρα» ενός μικρόκοσμου. Για να συνεχίσει να υπάρχει στο χρόνο ένας οργανισμός, πρέπει να φροντίζει για τη διατήρηση του περιβάλλοντός του, είτε αυτό αναφέρεται στο φυσικό περιβάλλον, είτε στον κοινωνικό ιστό στον οποίο ενεργεί άμεσα ή έμμεσα. Με το ίδιο σθένος πρέπει να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν ακόμα περισσότερο τόσο οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη όσο και η ανθρώπινη υπόσταση σε όρους σκέψης, ενέργειας και συνύπαρξης. Αν ένας οργανισμός λειτουργεί σε βάρος του περιβάλλοντός του, θα έρθει η στιγμή που το τελευταίο δεν θα έχει να δώσει τίποτα στον οργανισμό και τελικά θα εκλείψουν και τα δυο στη δίνη ενός φαύλου κύκλου. Η ίδια ζημιά θα προκληθεί, είτε ο οργανισμός στερηθεί φυσικούς πόρους είτε την ανθρώπινη συμβολή.

Όλα αυτά αποτελούν τους προβληματισμούς του σύγχρονου ηγέτη για μια αειφόρο ηγεσία. Δεν γίνεται να αναπτυχθεί μια επιχείρηση αν μαζί της δεν αναπτυχθούν και οι άνθρωποι που την αποτελούν. Πρέπει ο ηγέτης να φροντίζει ενδελεχώς για τη συνεχή ανανέωση της «ενέργειας» των ανθρώπων του και αυτό θα γίνει μέσα από την ανάπτυξη των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους καθώς και της δυνατότητας να επενδύουν τη δημιουργικότητά τους στην εργασία τους, μέσα από την ορθή αξιοποίηση των ικανοτήτων και των ιδεών τους.

Σκοπός είναι να δημιουργείται πλεόνασμα ενέργειας, τόσο στη φύση όσο και στους ανθρώπους, το οποίο θα επιστρέφει στον οργανισμό ως κινητήριος δύναμη για τη συνεχή και βιώσιμη ανάπτυξή του. Οι άνθρωποι θα δεσμευτούν σε αυτήν την πορεία όταν εφαρμόζεται αυθεντική και ηθική ηγεσία που προωθεί τη συνεργασία και την αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων με τη φύση και των ανθρώπων μεταξύ τους. Θα πορευτούν όλοι μαζί, ως ένα σύστημα, ως ένας οργανισμός που ενεργεί με βάση το δικό του συμφέρον, το οποίο δεν είναι άλλο από την επιβίωσή του και την αειφόρο ανάπτυξή του!