Ποδόσφαιρο και βιομηχανικές επαναστάσεις

Χρειάστηκαν όμως να περάσουν σχεδόν 2.500 χρόνια για να δημιουργηθεί η πρώτη Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της Αγγλίας (FA). Η FA ιδρύθηκε το 1863 σε μια ταβέρνα στην Great Queen Street του Λονδίνου - κατά τη διάρκεια της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης - όπου και για πρώτη φορά θεσπίζονται κάποιοι από τους σύγχρονους κανόνες του ποδοσφαίρου.

Η αρχή είχε γίνει, ακολουθούν η ίδρυση του Διεθνούς Ποδοσφαιρικού Συμβουλίου (IFAB) το 1886 και της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (FIFA) το 1904. Το ποδόσφαιρο αρχίζει να μπαίνει για τα καλά στην ζωή των ανθρώπων και η δημοτικότητα του αρχίζει να αυξάνεται παντού στη γη. 

Βιομηχανικές επαναστάσεις

Σε μια περίοδο όπου οι συνεχείς βιομηχανικές επαναστάσεις αλλάζουν τα δεδομένα και καλυτερεύουν τις συνθήκες διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων, το σύγχρονο ποδόσφαιρο είχε έρθει μάλλον και για να γεμίσει το κενό που θα άφηνε πίσω της η συνεχής μείωση των αιματηρών, βίαιων και ατελείωτων πολέμων του παρελθόντος. Κάπως έτσι, οι ήρωες των Τρωικών πολέμων, του Κολοσσαίου και οι μισθοφόροι των Σταυροφοριών - τέλειες βιολογικές μηχανές του παρελθόντος που κάποτε μας προστάτευαν, άλλοτε «διασκέδασαν» και ενέπνευσαν τους μύθους μας – μεταλλάσσονται και μετατρέπονται σε ποδοσφαιριστές και τεράστιες στρατιές οπαδών τους ακολουθούν παντού. 

Παράλληλα, εκείνη την περίοδο, όσοι από τους μεγάλους στρατηλάρχες, πολεμιστές και εξερευνητές του παρελθόντος δεν κατατάσσονται στο ποδόσφαιρο, θα ακολουθήσουν τον δρόμο των πολυεθνικών και των επενδυτικών εταιριών. Έτσι, τα τεχνολογικά εργαλεία που θα δημιουργηθούν και οι επακόλουθες βιομηχανικές επαναστάσεις, θα αλλάξουν προς το καλύτερο την ιστορία του Ηomo Sapiens. Μια ιστορία ανθρώπινη αλλά αρκετά αιματηρή και βίαιη. Ο κόσμος μας από τότε θα συνεχίσει να καλυτερεύει και να εκμοντερνίζεται χάρη στην τεχνολογία και τελικά η βία, η βαρβαρότητα, ο εθνικισμός και ο τοπικισμός του παρελθόντος θα μεταλλαχτούν σε ηπιότερες μορφές έκφρασης των ανθρώπινων ενστίκτων μέσω των σπορ, των κυβερνοπολέμων και των οικονομικών πολέμων.

Ολόκληρη η εξέλιξη της ανθρωπότητας βασίστηκε και βασίζεται στην χρήση αντικειμένων (tools), που ουσιαστικά μας βοήθησαν να επιβιώσουμε και «μεταβίβασαν» τη βία σε κάποιο αντικείμενο. Από τις πέτρες, τις ασπίδες, τα βέλη, τα τόξα και τα άρματα μάχης μέχρι τους οικονομικούς πολέμους και τους κυβερνοπολέμους των ημερών μας, όλα μαρτυρούν και δείχνουν ότι βαδίζουμε προς μια κατεύθυνση οπού η βία μεταξύ των ανθρώπων απομακρύνεται συνεχώς από το ανθρώπινο σώμα και τώρα πια στις μέρες μας ψηφιοποιείται. H «μπάλα», tool - αντικείμενο της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης, άλλαξε και εξευγένισε την ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε σχέση με το παρελθόν τους, απομακρύνοντας τους από την βία τύπου Κολοσσαίου. Ενώ το smartphone - σήμα κατατεθέν της 4ης βιομηχανικής επανάστασης - μας επέτρεψε να κινηθούμε σε μια άλλη «διάσταση», την ψηφιακή, και χωρίς να το πολύ σκεφτούμε - και κάνοντας απλώς upload μέρος της ταυτότητα μας στο διαδίκτυο - απομακρύναμε συνεχώς από το φυσικό μας κόσμο το μάλωμα, την αντιπαράθεση και την γκρίνια. Τώρα πια «τρολάρουμε» στο Facebook, χακάρουμε σελίδες, κλέβουμε password κτλ, αλλά στο τέλος της ημέρας, χωρίς γρατσουνιές και πληγές, πάμε όλοι μαζί για μπύρες. 

Παρενέργεια του ποδοσφαίρου 

Μοναδική παρενέργεια του ποδοσφαίρου και της μπάλας είναι ο χουλιγκανισμός. Δυστυχώς, το πάθος για την υποστήριξη μιας ομάδας, οδηγεί τους οπαδούς καμία φορά σε επιθετικές συμπεριφορές και βίαιες συγκρούσεις μεταξύ τους, που όταν κλιμακώνονται καταλήγουν σε χουλιγκανικές τραγωδίες, όπου απλά οι οπαδοί «συγχρονίζονται» και παρασύρουν ο ένας τον άλλο σε μια ατελείωτη δίνη βίας και μίσους. 

Οι πρώτες χουλιγκανικές τραγωδίες ξεκίνησαν από την Αγγλία γύρω στο 1890 και επεκτάθηκαν αργότερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Αναφέρω ενδεικτικά ότι στο διάστημα του μεσοπολέμου δεν καταγράφηκαν τα γνωστά έντονα φαινόμενα του χουλιγκανισμού στην Αγγλία. Στη δεκαετία του 1970, τα φαινόμενα του χουλιγκανισμού επεκτείνονται και στην υπόλοιπη Ευρώπη, πέρα της Αγγλίας. Έτσι, ακολουθούν Ιταλία, Ολλανδία, Ισπανία, Τουρκία, Νορβηγία, Πολωνία, Κροατία, Ρωσία και Ελλάδα. Εκτός Ευρώπης ακολουθούν Αμερική, Περού, Αργεντινή και Βραζιλία. Το 1969, με αφορμή τον αγώνα μεταξύ Ελ Σαλβαδόρ και Ονδούρα, ξεσπούν εξεγέρσεις που κλιμακώνονται σε ένα πενθήμερο πόλεμο. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν γίνει παντού τεράστιες προσπάθειες πάταξης του χουλιγκανισμού εντός και εκτός των γηπέδων.    Στην Ελλάδα, οι οπαδοί των ομάδων χωρίζονται σε χρώματα – οι πράσινοι, οι κόκκινοι, οι ασπρόμαυροι και οι κίτρινοι - και ξαφνικά τα δρομάκια των γειτονιών και οι χώροι γὐρω από τα γήπεδα θυμίζουν μακρινά τους Πελοποννησιακούς Πολέμους του παρελθόντος. Ως γνωστόν, η ιστορία επαναλαμβάνεται πάντα, αφού όμως πρώτα μεταλλαχτεί. Έτσι, οι στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ της Δηλιακής Συμμαχίας (υπό την ηγεσία της Αθήνας) και της Πελοποννησιακής Συμμαχίας (υπό την ηγεσία της Σπάρτης) αναβιώνουν ξανά με την μορφή πια χουλιγκανιστικών συγκρούσεων μεταξύ των οπαδών των μεγάλων αθλητικών σωματείων (Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός, ΠΑΟΚ, ΑΕΚ). Μπορεί αυτές οι χουλιγκανικές επιθέσεις να είναι βίαιες για τα σημερινά μας δεδομένα, αλλά συγκρινόμενες με το παρελθόν είναι απλώς απομεινάρια άλλων εποχών και απόλυτα κατανοητές αν λάβουμε υπόψη την ιστορία του Homo Sapiens.  

Επίλογος

Πρωτοποριακή έρευνα που συνδυάζει την νευροεπιστήμη με τα μαθηματικά, μας λέει ότι ο εγκέφαλός μας δημιουργεί νευρικές δομές με έως και έντεκα διαστάσεις όταν επεξεργάζεται πληροφορίες. Με το «διαστάσεις» εννοούν άλλους αφηρημένους μαθηματικούς χώρους και όχι άλλες φυσικές διαστάσεις. Αυτή τη στιγμή, χρησιμοποιώντας το smartphone μας, δημιουργούμε ήδη μια νέα διάσταση, όπου όλοι λίγο πολύ ανήκουμε κάνοντας upload μέρος της ύπαρξης μας, της γνώσης μας, της ταυτότητας μας και της επιχειρηματικής μας δραστηριότητας. Καθώς λοιπόν βαδίζουμε προς μια κατεύθυνση όπου ο τρισδιάστατος κόσμος μας - με βασιλιά των σπορ το ποδόσφαιρο - ξαφνικά απέκτησε και τέταρτη διάσταση, την ψηφιακή, δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ ποιος θα είναι ο βασιλιάς παιχνίδι της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.