Απόρρητο Επικοινωνιών και Προστασία: Όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για την ασφάλειά σας

Ποιες είναι οι σημαντικότερες αρμοδιότητες της ΑΔΑΕ;

Η ΑΔΑΕ έχει ελεγκτικές, γνωμοδοτικές και κανονιστικές αρμοδιότητες, ενώ παράλληλα συλλέγει πληροφορίες σχετικές με την αποστολή της και επιβάλλει κυρώσεις στις εμπλεκόμενες εταιρίες σε περιπτώσεις παραβάσεως της σχετικής κείμενης νομοθεσίας. Επιπλέον, στις αρμοδιότητες της Αρχής περιλαμβάνεται και ο έλεγχος της τήρησης των όρων και της διαδικασίας άρσης του απορρήτου που προβλέπονται από το νόμο και η εξέταση καταγγελιών σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων των αιτούντων, όταν θίγονται από τον τρόπο και τη διαδικασία άρσης του απορρήτου.

Τι ισχύει όσον αφορά τις καταγγελίες;

Καταγγελίες για πιθανή παραβίαση του απορρήτου των επικοινωνιών, εξετάζονται από την Αρχή για να διαπιστωθεί ευθύνη που  τυχόν φέρει ο εμπλεκόμενος πάροχος υπηρεσιών. Οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών επικοινωνιών (ηλεκτρονικών επικοινωνιών, παροχής δικτύου και ταχυδρομικών υπηρεσιών) οφείλουν να προστατεύουν το απόρρητο των επικοινωνιών για τις υπηρεσίες που παρέχουν και να ενημερώνουν τους χρήστες /συνδρομητές τους για πιθανούς κινδύνους και τα ενδεικνυόμενα μέτρα αυτοπροστασίας.

Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις της ΑΔΑΕ;

Σύμφωνα με τον εσωτερικό Κανονισμό λειτουργίας της ΑΔΑΕ η Ολομέλεια της Αρχής συνεδριάζει σε τακτά χρονικά διαστήματα και αποφασίζει με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών της με φανερή ψηφοφορία εκτός από περιπτώσεις που αφορούν κωλύματα ή ασυμβίβαστα μελών, οπότε είναι μυστική. Η ΑΔΑΕ συνεδριάζει νομίμως εφόσον έχει απαρτία. Σύμφωνα με το άρθρο 6 της απόφασης 44/2003  της ΑΔΑΕ  οι συνεδριάσεις της Αρχής δεν είναι δημόσιες και πραγματοποιούνται στην έδρα της τακτικά. Οι αποφάσεις πρέπει να είναι αιτιολογημένες, καταχωρούνται σε ειδικό βιβλίο αποφάσεων και μπορούν να δημοσιεύονται, εφόσον δεν αφορούν στην εθνική άμυνα ή τη δημόσια ασφάλεια όπως αναφέρουν οι διατάξεις τις παραπάνω απόφασης και του άρθρου 7 του Ν.3115/2003.

Πώς τώρα αυτές οι αρμοδιότητες και αποφάσεις επηρεάζονται από τον GDPR;

Οι αποφάσεις της ΑΔΑΕ συνεχίζουν και μετά τον GDPR να λαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται στο μέγιστο δυνατό βαθμό η προστασία των προσωπικών δεδομένων. Όπως και κάθε άλλος δημόσιος φορέας, η ΑΔΑΕ υποχρεούται να εφαρμόσει τον Κανονισμό.

Σε ποιες περιπτώσεις είναι νόμιμη και αντίστοιχα παράνομη η καταγραφή κλήσεων;

Κάθε καταγραφή επικοινωνίας απαιτεί την αποδεδειγμένη συναίνεση των ανθρώπων που επικοινωνούν, ειδάλλως είναι παράνομη.

Τι θεωρείται απόρρητο στις επικοινωνίες;

Στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, σύμφωνα με τη νομοθεσία, απόρρητα θεωρούνται: το περιεχόμενο της επικοινωνίας, και ειδικότερα το περιεχόμενο των τηλεφωνικών κλήσεων, του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και γενικά οποιασδήποτε επικοινωνίας φωνής, εικόνας ή δεδομένων. Επίσης προστατεύεται η ταυτότητα του καλούντος και του καλουμένου, η ταυτότητα του αποστολέα και του παραλήπτη ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, καθώς και τα δεδομένα θέσης της τερματικής συσκευής (γεωγραφικός εντοπισμός).

Στις ταχυδρομικές υπηρεσίες, απόρρητα θεωρούνται το περιεχόμενο της αλληλογραφίας, ο αποστολέας και ο παραλήπτης.

Ποιο είναι το νομικό πλαίσιο της άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών;

Η άρση του απορρήτου των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων επιτρέπεται μόνο στις περιπτώσεις, που ορίζονται ρητά, στις διατάξεις του άρθρου 3 ν. 2225/1994 «Για την προστασία της ελευθερίας της ανταπόκρισης και επικοινωνίας και άλλες διατάξεις», όπως ισχύει καθώς και του π.δ. 47/2005. Οι περιπτώσεις άρσης του απορρήτου αφορούν λόγους εθνικής ασφάλειας ή τη διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων.

Η  παραβίαση  του  απορρήτου  των  επικοινωνιών  είναι  ποινικό  αδίκημα.  Στη  νομοθεσία  (άρθρο  370Α  του Ποινικού Κώδικα, Ν.3674/2008, Ν.3115/2003, όπως ισχύει) προβλέπονται αυστηρές ποινικές κυρώσεις έναντι φυσικών προσώπων (έως  10ετής  κάθειρξη). Εξάλλου,  η  παραβίαση  της νομοθεσίας  περί  απορρήτου των επικοινωνιών  επισύρει  την  επιβολή  διοικητικών  κυρώσεων  έναντι  παρόχων  ηλεκτρονικών  επικοινωνιών (σύσταση, χρηματικό πρόστιμο, ανάκληση του δικαιώματος παροχής υπηρεσιών), από την ΑΔΑΕ και άλλες δημόσιες αρχές. Επιπλέον, κάθε χρήστης υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών μπορεί, εάν παραβιάζεται το απόρρητο της επικοινωνίας  του, να προσφεύγει στα δικαστήρια, πολιτικά ή/και ποινικά, για ικανοποίησή του.

Νομοθετικές διατάξεις σχετικές με το απόρρητο των επικοινωνιών περιλαμβάνονται επίσης και στον Ποινικό Κώδικα, όπως ισχύει μετά και τις τροποποιήσεις που επέφερε ο ν. 3674/2008, και συγκεκριμένα στα άρθρα 248-250 που τιμωρούν την παραβίαση του απορρήτου από ταχυδρομικούς υπαλλήλους καθώς και από υπαλλήλους τηλεπικοινωνιακών οργανισμών. Επίσης τα άρθρα 370 και 370Α του ΠΚ τιμωρούν την παραβίαση του απορρήτου των επιστολών και των τηλεφωνημάτων αντιστοίχως.

Τι μπορώ να κάνω για να προστατεύσω το απόρρητο των επικοινωνιών μου;

Είναι σημαντικό να είμαστε όλοι επαρκώς ενημερωμένοι γιατί η διασφάλιση του απορρήτου των ηλεκτρονικών επικοινωνιών δεν εξαρτάται μόνο από τους παρόχους, τους οποίους ελέγχει η ΑΔΑΕ, αλλά και από τους ίδιους τους χρήστες και συνδρομητές.

Πρακτικές συμβουλές προστασίας που μπορούν να εφαρμόζουν οι χρήστες για την ασφάλεια των ηλεκτρονικών επικοινωνιών τους περιλαμβάνονται στο ενημερωτικό έντυπο της ΑΔΑΕ με τίτλο "Προστασία του Απορρήτου των Επικοινωνιών", το οποίο είναι αναρτημένο και στον διαδικτυακό  κόμβο της Αρχής "Ενημέρωση Χρηστών και Συνδρομητών".  Στον κόμβο αυτόν μπορείτε να ενημερωθείτε περαιτέρω για το απόρρητο των επικοινωνιών, των ταχυδρομικών υπηρεσιών, καθώς και για την ασφάλεια δικτύων και πληροφοριών  με πληροφοριακό υλικό που έχει συγκεντρώσει η Αρχή από οργανισμούς, φορείς, υπουργεία, ανεξάρτητες αρχές, παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Λίγα λόγια για την ΑΔΑΕ:

Ο ρόλος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών είναι η προστασία του θεμελιώδους και συνταγματικά κατοχυρωμένου ατομικού δικαιώματος στο απόρρητο της επικοινωνίας. Ένα δικαίωμα που το Σύνταγμα ήδη από το 1844  προσδιορίζει ως απαραβίαστο είτε πρόκειται για το απόρρητο των επιστολών είτε και κάθε τρόπου επικοινωνίας, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Συνεπώς, η προστασία του δικαιώματος αυτού αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας.

Η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) είναι μια από τις συνταγματικά καθιερωμένες Ανεξάρτητες Αρχές που συστάθηκε με το Ν.3115/2003 σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ.2 του Συντάγματος.