Ένα Από τα Μεγαλύτερα Ψέματα που Λένε οι Επιχειρήσεις Είναι: ‘Είμαστε Μία Οικογένεια’

Πολλές φορές θυμάμαι, όταν ήμουν παιδί, να ακούω έναν θείο μου, ο οποίος δούλευε σε μία πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία, να λέει: «στη δουλειά είμαστε μία οικογένεια» και μάλιστα το έλεγε με περηφάνεια.

Από τότε έχουν περάσει πολλά χρόνια, όμως από πολλά στόματα υπαλλήλων ακούς τα ίδια λόγια, αλλά και πολλά αφεντικά κορδώνονται λέγοντας ότι οι άνθρωποι που δουλεύουν στις επιχειρήσεις τους νιώθουν ότι ανήκουν σε μία πολύ δεμένη οικογένεια. Ή πρέπει να νιώθουν έτσι.

Γι’ αυτό άλλωστε έχουν στηθεί εκπαιδευτικά προγράμματα ανά τον κόσμο και σχεδιάζονται «εμπειρίες», οι οποίες «ποτίζουν» τους εργαζόμενους, προσπαθώντας να τους μετατρέψουν σε πιστούς μισθοφόρους, που χαίρονται όταν προσφέρουν εξαιρετική δουλειά και τα κέρδη τα καρπώνονται οι λίγοι, οι «εκλεκτοί», αλλά νιώθουν και πιστεύουν ότι είναι μέλη μιας δυνατής οικογένειας.

Όμως, κάθε άλλο παρά οικογένεια μπορεί να αποκαλέσει κάποιος ένα σύνολο ανθρώπων, οι οποίοι λειτουργούν, τις περισσότερες φορές, καθοδηγούμενοι από ανταγωνιστικές δυνάμεις, που δεν γνωρίζουν ποιος είναι ο διπλανός τους και που φυσικά η ιεραρχία,  οι εταιρικοί κανόνες και οι νεοφιλελεύθερες δομές, δεν τους επιτρέπουν να λειτουργούν αυθόρμητα, ελεύθερα και αλληλέγγυα. Κι αυτό ισχύει ακόμα και για τις μικρές επιχειρήσεις. Ακόμα και γι’ αυτές που στην Ελλάδα τις ονομάζουμε οικογενειακές. Και φυσικά ισχύει και για τα start-ups, τα οποία μπορεί να ξεκινούν από μία ομάδα ανθρώπων με αγνές προθέσεις και κοινό όραμα, που όμως στην πορεία, στο πρώτο ζόρι ή στην πρώτη μεγάλη επιτυχία, αυτή η «οικογένεια», συχνά πυκνά, διαλύεται μέσα σε δευτερόλεπτα.

Η εποχή της μη μονιμότητας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας

Ζούμε στην εποχή που η μονιμότητα στη δουλειά αρχίζει και γίνεται ουτοπία. Κι αυτό, κατά την άποψή μου, δεν είναι κακό. Η μονιμότητα οδηγεί στη μετριότητα. Και σε μία εποχή που τα πάντα αλλάζουν ταχύτατα, η μετριότητα δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή. Οι δυνάμεις που οδηγούν στη μη μονιμότητα πολλές. Μία από αυτές οι ίδιοι οι άνθρωποι, οι Millennials, που αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού αυτή τη στιγμή σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σύμφωνα με δύο μελέτες που εξέδωσε οι Deloitte το 2016 και 2017, με τίτλους, “The Future of the Workforce. Critical drivers and challenges” και “Rewriting the Rules for the Digital Age”, αντίστοιχα, δύο στους τρεις millennials, μέχρι το τέλος του 2020 ελπίζει να έχει αφήσει τη δουλειά που κάνει αυτή τη στιγμή και να έχει προχωρήσει σε κάτι άλλο. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν την απαίτηση για άμεσο και εποικοδομητικό feedback, για άμεση αναγνώριση, για συνεχόμενη και γρήγορη εξέλιξη, για την ύπαρξη ενός σκοπού που θα έχει νόημα γι’ αυτούς, και για ελευθερία στην παραγωγή και υλοποίηση ιδεών που προσφέρουν αληθινή αξία στον κόσμο και στον πλανήτη Γη.

Στην πιο πρόσφατη μελέτη της ίδια εταιρείας, με τίτλο “The Rise of the Social Enterprise-2018 Deloitte Global Human Capital Trends”, γίνεται σαφές ότι οι προαναφερόμενες τάσεις, όχι μόνο ισχύουν αλλά θα ενισχυθούν. Το 37% των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα, όταν ερωτήθηκαν για το πώς προβλέπουν να διαμορφωθεί η σύνθεση του ανθρώπινου δυναμικού το 2020, απάντησαν ότι αναμένουν αύξηση στους εξωτερικούς συνεργάτες, το 33% εκτιμά ότι θα υπάρχει μεγάλη αύξηση των συνεργασιών με ελεύθερους επαγγελματίες, και το 28% προβλέπει αύξηση στους gig workers, που είναι ένα είδος ελεύθερων επαγγελματιών, οι οποίοι όμως κάνουν χρήση των διαδικτυακών πλατφορμών και βρίσκουν δουλειά μέσω αυτών (απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη της online platform ως μεσάζοντα.)

Ο τίτλος δεν της ίδιας μελέτης, μας λέει ξεκάθαρα ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον μη μονιμότητας, αυτό που πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους οι επιχειρήσεις είναι ότι για να είναι βιώσιμες, θα πρέπει να μετασχηματιστούν από business enterprisesσε social enterprises. Παρατηρείται μία αύξηση στη δύναμη των μεμονωμένων ατόμων, με τους Millennials να πρωτοστατούν σ’ αυτή την αλλαγή. Για πρώτη φορά στα χρονικά, οι νέοι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ζωές τους θα είναι χειρότερες απ’ αυτές των γονιών τους και για αυτήν την κατάσταση κατηγορούν τη συμπεριφορά των εταιρειών και τις οικονομικές και κοινωνικές θεμελιώδεις αρχές που την καθοδηγούν.  Οι οργανισμοί δεν αξιολογούνται πια βάσει μόνο των παραδοσιακών δεικτών που σχετίζονται με την οικονομική τους απόδοση και ούτε μόνο βάσει της ποιότητας των προϊόντων ή των υπηρεσιών που προσφέρουν. Σήμερα, το 86% των Millennials πιστεύουν ότι η επιτυχία των επιχειρήσεων θα πρέπει να μετράται με βάση την επίδραση που έχουν στην κοινωνία, τις σχέσεις που αναπτύσσουν με τους εσωτερικούς και εξωτερικούς τους συνεργάτες (υπάλληλοι και πελάτες), καθώς και με τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιούνται.

Και τελικά…

Στην εποχή της ευελιξίας και των πολυμορφικών ανθρώπων, στην εποχή που σύμφωνα με τη Google, περνάμε από το mobile στο Al (Artificial Intelligence-Τεχνητή Νοημοσύνη), το «μέχρι να μας χωρίσει ο θάνατος» δεν είναι κάτι εφικτό. Η δημιουργία δηλαδή οικογενειών μέσα στις επιχειρήσεις είναι αδύνατη!

Projects με κύκλο ζωής από μερικούς μήνες έως το πολύ τρία με τέσσερα χρόνια, θα αποτελούν τη νόρμα. Κι αν κάποιος θα συνεχίζει να δουλεύει για την ίδια επιχείρηση, θα είναι γιατί θα προχωρά σε ένα άλλο project, στο οποίο θα έχει άλλο ρόλο, πιο advanced, που θα του ανοίγει άλλα πεδία για διεύρυνση, είτε γιατί το θέλει ο ίδιος, είτε γιατί οι καταστάσεις θα τον κάνουν να αλλάξει νοοτροπία και να μπει σε μία άλλη, πιο agile.

Στο εξής, οι επιχειρήσεις που θα μπορούν να επιβιώνουν, θα είναι αυτές που…

Εκτός του ότι θα λύνουν πραγματικά προβλήματα μέσα από τη δημιουργία επαναστατικών κοινοτήτων/δικτύων, θα δημιουργούν τις συνθήκες εκείνες, στις οποίες θα μπορεί να υφίσταται αμοιβαίο όφελος. Όφελος τόσο για τις ίδιες όσο και για τους συνεργάτες της.

Θα ενδυναμώνουν τα άτομα με τα οποία θα συνεργάζονται ώστε να μπορούν να αποκτούν πολύτιμες εμπειρίες, να εξερευνούν νέους ρόλους και συνεχώς να επανεφευρίσκουν τους εαυτούς τους.

Θα ζητούν από τους ανθρώπους με τους οποίους θα συνεργάζονται στο πλαίσιο συγκεκριμένων projects, να συμβάλλουν στη θετική αλλαγή τους, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την αύξηση της επαγγελματικής αλλά και προσωπικής τους αξίας.

Θα βασίζονται πολύ στον ανθρώπινο παράγοντα και στις ήπιες δεξιότητες, για να μπορούν να αξιοποιούν τη σύγχρονη τεχνολογία προς όφελός τους, αλλά και προς όφελος των οριζόντιων, αυτο-οργανούμενων ομάδων και των μεμονωμένων ατόμων.

Ακόμα κι όταν τερματιστεί η συνεργασία, θα παραμένουν συνδεδεμένες με τους ανθρώπους που συνεργάστηκαν, χτίζοντας σχέσεις εμπιστοσύνης, γιατί you never know (το Gig Economy ήρθε για να μείνει.)

Στο εξής, οι επιχειρήσεις που θα μπορούν να επιβιώνουν, θα είναι αυτές που…

Δεν θα τάζουν τη δημιουργία οικογένειας, αλλά τη δημιουργία ανοιχτών κοινοτήτων, με τα ίδια πιστεύω, που «ιδιοκτήτες» θα είναι όλοι οι συμμετέχοντες.

Θα είναι αυτές που θα πρωτοστατούν στην κατάργηση των ιεραρχιών, δημιουργώντας flat δομές, όπου η γνώση, η πληροφορία, η θέληση για αειφορία αλλά και η ανθρωπιά θα ρέουν ελεύθερα μέσα από ανοικτά δίκτυα και πλατφόρμες.

Θα είναι αυτές που θα επανεφευρίσκουν τον τρόπο με τον οποίο θα λαμβάνει χώρα η συμμετοχή σ’ αυτές τις πλατφόρμες, οι οποίες θα είναι κυρίως διαδικτυακές!

Θα είναι αυτές που θα συμβάλλουν στη δημιουργία μιας «full-stack society», όπως την ονομάζουν οι Jeremy Heimans και Henry Timms, συγγραφείς του βιβλίου «The New Power», όπου οι άνθρωποι θα νιώθουν πιο ισχυροί, μέσα από τις κοινότητες που θα δημιουργούν και η κοινωνία, στο σύνολό της, θα είναι πιο δυνατή και όχι έρμαιο των λίγων.