Γιώργος Χατζηγεωργίου, CEO & Συνιδρυτής Skroutz: Μέσα από την αποτυχία αντλούμε μαθήματα και εμπειρίες

Αρχικά κ. Χατζηγεωργίου , το Σάββατο 21 Απριλίου θα είστε ένας από τους ομιλητές στο 9ο TEDxThessaloniki. Πείτε μας δυο λόγια για αυτό.

Στο μυαλό μου ο θεσμός των TEDx ξεχωρίζει για τη δύναμη που έχει να μεταδίδει ιδέες και ιστορίες ανθρώπων, οι οποίοι σκέφτονται και πράττουν αντισυμβατικά, ανατρέποντας τα δεδομένα. Αυτές οι μικρές και μεγάλες ιστορίες θριάμβου χάνονται συχνά στο θόρυβο της καθημερινότητάς μας και στους αγχώδεις ρυθμούς της ζωής μας. Για αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντικό που κάθε TEDx event δίνει βήμα και τροφή για σκέψη, έμπνευση και δημιουργικό προβληματισμό. Νιώθω τυχερός που θα έχω την ευκαιρία να μοιραστώ με τους TEDx-ερς τη δική μας ιστορία για τα 14 χρόνια ύπαρξης του Skroutz.

Πώς επηρέασαν την Skroutz τα capital controls;

Με την επιβολή των capital controls, όπως είναι λογικό, υπήρξε ένα μούδιασμα της αγοράς και των καταναλωτών, το οποίο κυρίως είχε να κάνει με την ανασφάλεια και το αίσθημα της αβεβαιότητας που δημιούργησε αυτή η κατάσταση. Ωστόσο, αυτή η φάση δε διήρκεσε πολύ. Η αίσθηση μου είναι πώς όλοι βγήκαμε δυνατότεροι από αυτήν την περίοδο και αποκομίσαμε μαθήματα που θα μας βοηθήσουν στο μέλλον, κι είμαστε τυχεροί που οι ρυθμοί στο εμπόριο επανήλθαν σε σχετικά φυσιολογικά επίπεδα.

Για το Skroutz η επίδραση των κεφαλαιακών ελέγχων στη λειτουργία μας ήταν σχετικά ανώδυνη, χωρίς κάποιο έντονο disruption, διότι ήμασταν πάντοτε συνεπείς και «μαζεμένοι» με τα οικονομικά μας και είχαμε κάνει την απαραίτητη προετοιμασία, προκειμένου να διαχειριστούμε τις καταστάσεις. Όπως όλοι, αντιμετωπίσαμε βέβαια διαχειριστικές και λογιστικές δυσκολίες, όπως για παράδειγμα στην κίνηση κεφαλαίων και επενδύσεων -ειδικά λόγω της δραστηριοποίησης μας και εκτός Ελλάδας-, ή την αποχώρηση ανθρώπων προς αναζήτηση καλύτερης τύχης στην αγορά εργασίας του εξωτερικού.

Προφανώς δεν ήταν όλα ρόδινα με το φόβο που αναπτύχθηκε και αυτό εμείς το βιώσαμε ως πόλωση, αλλά το ξεπεράσαμε.

Πώς διατηρείται η αξιοπιστία του Skroutz.gr;

Ξεκινήσαμε ως μια μηχανή αναζήτησης και σύγκρισης τιμών, όμως μέσα στα χρόνια το Skroutz έχει εξελιχθεί σε ένα σύνθετο marketplace, όπου είναι αναγκαίο να υπάρχουν κανόνες εποπτείας. Για αυτό συχνά υπενθυμίζουμε στους συνεργάτες και την ομάδα μας ότι πλέον είμαστε κάτι πολύ περισσότερο από comparison engine, από τη στιγμή που υπάρχει εντατικός έλεγχος των συνεργαζόμενων καταστημάτων, που εντάσσονται στην πλατφόρμα του Skroutz.

Ανέκαθεν είχαμε εμμονή με το να προσφέρουμε ολοένα και καλύτερη εμπειρία online αγορών στον τελικό καταναλωτή, εισάγοντας νέες υπηρεσίες και διαφυλάσσοντας την αξιοπιστία μας ως εμπορικό hub. Για αυτό, έχουμε θέσει ένα πλαίσιο αυστηρών κριτηρίων όσον αφορά την αξιοπιστία της πλατφόρμας, που εφαρμόζονται τόσο στην επιλογή των συνεργατών, όσο και στον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε τυχόν αστοχίες.

Αυτό ξεκινάει από το αυστηρότερο auditing και screening των νέων καταστημάτων και φτάνει μέχρι την ενεργή διαχείριση και τη συνεχή συμβουλευτική και εκπαίδευση των συνεργαζόμενων e-shops από τις ομάδες πωλήσεων και ποιοτικού ελέγχου σε καθημερινή βάση. Απαιτούμε όλοι οι συνεργάτες ανεξαιρέτως να πληρούν και να καλύπτουν στο ακέραιο αυτά τα κριτήρια, είτε αφορούν τις προδιαγραφές που έχουμε θέσει, είτε ακόμη την αισθητική και την εμπειρία που προσφέρει το κάθε κατάστημα στον τελικό καταναλωτή.

Η επιδίωξή μας είναι να προστατεύσουμε αμφότερους τους καταναλωτές και τους συνεργάτες μας. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου επεμβαίνουμε υποστηρικτικά στα συνεργαζόμενα e-shops, όπως π.χ. εάν κάποιο κατάστημα αδυνατεί να εξυπηρετήσει το μεγάλο όγκο παραγγελιών, όπου βοηθάμε υποδεικνύοντας ότι πρέπει να υποχωρήσει λίγο, έως ότου βρει την ισορροπία του. Κι από την άλλη, συχνά προχωράμε σε πιο δραστικές ενέργειες για να δώσουμε λύση σε προβλήματα των καταναλωτών, όπως σε θέματα επιστροφών ή αποζημιώσεων, για να οχυρώσουμε το Ηλεκτρονικό Εμπόριο και την εμπειρία της online αγοράς.

Πείτε μας δυο λόγια για την παρουσία σας στις διεθνείς αγορές όπως σε αυτήν της Μεγάλης Βρετανίας. Τι διαφορές βλέπετε με την Ελλάδα; Έχετε σχέδια να επεκταθείτε και σε άλλες ξένες αγορές; Τίθεται ζήτημα εταιρικής μετανάστευσης;

Οι προοπτικές ανάπτυξης στην αγορά των μόλις 11 εκατομμυρίων ανθρώπων της Ελλάδας είχε περιορισμούς και το ξέραμε από την πρώτη στιγμή. Για αυτό στο μυαλό μας ήταν πάντα η διεθνής επέκταση, καθώς είμαστε κατά βάση τεχνολογική εταιρεία και τα χαρακτηριστικά του κοινού που αγοράζει online είναι παρόμοια εκτός συνόρων. Επίσης, υπήρξαν εποχές που η επισκεψιµότητα του Skroutz αυξανόταν κατά 100% από έτος σε έτος, ωστόσο αυτός ο ρυθμός έχει πλέον υποχωρήσει. Κι είναι λογικό γιατί με 7 εκατομμύρια μοναδικούς επισκέπτες κάθε μήνα, πλέον εξυπηρετούμε σχεδόν όλους τους Έλληνες που αγοράζουν online. Βέβαια, το Skroutz είχε την πολυτέλεια να εδραιωθεί στην Ελλάδα μέσα σε 14 χρόνια και το καταναλωτικό κοινό που απευθύνεται στην πλατφόρμα μας είναι στοιχειωδώς εκπαιδευμένο στις νέες τεχνολογίες και στις δυνατότητες του Ηλεκτρονικού Εμπορίου

Προς τα τέλη του 2015 ξεκίνησε η λειτουργία του www.scrooge.co.uk στη Μεγάλη Βρετανία, με την ορθή γραφή της επωνυμίας και θεωρώντας ότι θα μας βοηθήσει η κοινή βάση επικοινωνίας στη γλώσσα. Στην Αγγλία η αγορά είναι εξαιρετικά ώριμη όσον αφορά την εξοικείωση µε τις online αγορές και τον τρόπο λειτουργίας των καταστημάτων και είναι εντυπωσιακή η ευκολία µε την οποία λύνονται τα πρακτικά ζητήματα. Πάραυτα, είδαμε ότι έχουν διατηρήσει παλιά συστήματα και τρόπους ανάπτυξης των διαδικτυακών αγορών τους, όπως π.χ. στον τρόπο διασύνδεσης των καταστημάτων µε την πλατφόρμα µας.

Μην ξεχνάμε, επίσης, ότι τα e-shops της Αγγλίας εξυπηρετούν όλη την Ευρώπη, άρα έχεις επισκέπτες από διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει έντονος ανταγωνισμός και υψηλότερες απαιτήσεις από τους καταναλωτές. Εμείς αναγνωρίσαμε τις μεγάλες προκλήσεις και ξεκινήσαμε συντηρητικά, ενώ ήδη συνεργαζόμαστε με τα μεγαλύτερα καταστήματα της Αγγλίας - συμπεριλαμβανομένου του Amazon UK. Η πιο σημαντική διαφορά σε σχέση με την Ελλάδα είναι ότι οι Άγγλοι εμπιστεύονται και δουλεύουν πολύ το affiliate μοντέλο, κάτι το οποίο σημαίνει ότι όταν φέρνεις πωλήσεις από το κανάλι έχεις άμεσο όφελος.

Αντιθέτως, στο πρώτο βήμα μας στην Τουρκία το 2012 με το www.alve.com, μπορώ να πω ότι πέσαμε λίγο έξω με τις αρχικές μας εκτιμήσεις. Εκεί βασιστήκαμε στο γεγονός ότι η γεωγραφική εγγύτητα, η κουλτούρα, η διείσδυση του πλαστικού χρήματος και το μέγεθος της αγοράς των 80 εκατ. κατοίκων, θα λειτουργήσουν υπέρ μας. Τελικώς, η πραγματικότητα μας διέψευσε, γιατί στη γείτονα χώρα το μοντέλο κατανάλωσης είναι διαφορετικό προς το παρόν, καθώς ο κύριος όγκος κατευθύνεται σε φυσικά καταστήματα και σε εμπορικά κέντρα. Επιπλέον, το καταναλωτικό κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε συγκεντρώνεται σε 3 μεγάλες πόλεις, άρα δεν υπολογίζουμε ως ενεργό μέγεθος και τα 80 εκατομμύρια Τούρκων. Παρόλο που κι εκεί έχουμε ανταγωνισμό, έχουμε καταφέρει αργά και σταθερά να κερδίσουμε μερίδιο στις 4 πρώτες θέσεις και εκτιμούμε ότι πρόκειται για μια αγορά στην οποία το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει μέλλον.

Η επέκταση προς το εξωτερικό θα συνεχιστεί μεσοπρόθεσμα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει συγκεκριμένο πιεστικό χρονοδιάγραμμα. Προτού ανοίξουμε νέα μέτωπα, είναι στρατηγική μας να επενδύουμε σταδιακά, ενσωματώνοντας εμπειρία, γνώσεις και μαθήματα από κάθε βήμα επέκτασης. Όσον αφορά τη μετανάστευση, είναι δελεαστικό να σκεφτείς την ευκολία του επιχειρείν σε άλλη χώρα, όμως δε σκεφτήκαμε ποτέ να φύγουμε από την Ελλάδα.

Είμαστε πολύ τυχεροί που το λέμε αυτό, γιατί το επιχειρηματικό περιβάλλον εδώ δεν είναι ιδανικό και δυστυχώς απουσιάζει η ανταποδοτικότητα σε αυτά που προσφέρεις. Για εμάς η εμπειρία στην Ελλάδα μας κινητοποιεί και µας έχει εκπαιδεύσει στα δύσκολα, άρα αισθανόμαστε ότι έτσι αποκτούμε το πλεονέκτημα όταν βρεθούμε σε πιο εύκολο στίβο. Είμαστε υπερήφανοι που έχουμε την Ελλάδα ως το ορμητήριό μας. Συνεχίζουμε να οχυρώνουμε τον Skroutz διατηρώντας το ταλέντο και τις θέσεις εργασίας στη χώρα, πιστεύουμε στις δυνάμεις μας και στους ανθρώπους μας, και επενδύουμε από εδώ προς τις διεθνείς αγορές.

Οι επενδύσεις που πραγματοποιείτε, γίνονται με δικά σας κεφάλαια ή μέσω δανεισμών;

Κοιτώντας πίσω μας έχει ωφελήσει το γεγονός ότι ποτέ δεν απλωθήκαμε περισσότερο από όσο αντέχαμε. Πάντα αισθανόμασταν ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με το τι ξοδεύουμε και καταφέραμε να είμαστε συνεπείς σε αυτή μας τη δέσμευση. Ως εταιρεία φροντίζουμε οι επενδύσεις μας και οι επεκτάσεις να γίνονται με ίδια κεφάλαια. Προσπαθούμε να μη χρειαζόμαστε εξωτερική χρηματοδότηση και τροφοδοτούμε την ανάπτυξή μας με την παραγωγή των δικών μας ταμειακών ροών. Μέχρι πρόσφατα το Skroutz δεν είχε καμία δανειακή υποχρέωση και οι επενδύσεις σε Τουρκία και Αγγλία είχαν γίνει με αυτό-επένδυση.

Ακόμη κι όταν χρειάστηκε να εξετάσουμε τη λύση εξωτερικής χρηματοδότησης, όπως συνέβη πολύ πρόσφατα με την εξαγορά του μετοχικού μεριδίου μας από τη Dionic, τελικά προτιμήσαμε εναλλακτικές μορφές μέσω μικρών επενδυτικών funds. Συγκριτικά με πολλά startups, το Skroutz δεν είναι το business που ενθουσιάζει και εμείς ως team δεν έχουμε τρελά και μεγαλεπήβολα σχέδια με φανταστικές αποδόσεις και ταχεία επέκταση, που συνήθως ελκύουν angel investors. Αντιθέτως, είμαστε προσεκτικοί και σχετικά συντηρητικοί στην διαχείριση των κεφαλαίων. Ωστόσο, είμαστε γεμάτοι αυτοπεποίθηση ότι ο τρόπος με τον οποίο έχουμε μάθει να χειριζόμαστε τα οικονομικά μας, θα μας βοηθήσει να πορευτούμε με σιγουριά στο μέλλον.

Πριν από λίγο καιρό λοιπόν, η Skroutz εξαγοράστηκε πλήρως από τους ιδρυτές της. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξαγοράς υπήρξε ένα «θρίλερ» (τουλάχιστον αυτό εκλάβαμε εμείς), εσείς πως το βιώσατε; Υπήρχε περίπτωση αυτό το ποσοστό να μην έρθει στα χέρια σας; Πόσο αποφασισμένοι ήσασταν;

Η σχέση μας με τη Dionic είχε ξεκινήσει πριν από αρκετά χρόνια, όταν κάναμε τα πρώτα μας βήματα με το Skroutz και χρειαζόμασταν έναν στρατηγικό επενδυτή, να μας στηρίξει μεν χρηματοδοτικά, αλλά κυρίως να μοιραστεί μαζί μας εμπειρία και γνώση. Κάπως έτσι η Dionic κατέληξε να κατέχει ποσοστό 50%, όμως στην εξέλιξη των πραγμάτων παρέμεινε ένας «παθητικός μέτοχος». Αυτό ήταν κάτι που θέλαμε εδώ και καιρό να αλλάξει, απλώς έπρεπε να ωριμάσουν οι συνθήκες και να γίνει στο σωστό timing.

Βέβαια, το ότι η εταιρεία που κατείχε αυτό το 50% ήταν εισηγμένη, σήμαινε πως η διαδικασία από-επένδυσης αναμενόμενα θα είχε τεχνικές, νομικές και διαδικαστικές περιπλοκότητες -όπως κι έγινε-. Σε αυτήν τη άσκηση, μπορεί κανείς να αντιληφθεί ότι η εμφάνιση ετέρου διεκδικητή, για εμάς τους ιδρυτές του Skroutz ήταν μια απροσδόκητη εξέλιξη, που οδήγησε σε μια έντονη ψυχοφθόρο περίοδο.

Από την άλλη, θεωρούμε πως ήταν δεοντολογικό και δίκαιο να αυξήσουμε τη συμμετοχή μας στην εταιρεία που εμείς δημιουργήσαμε και αναπτύσσουμε με συνέπεια και όραμα τόσα χρόνια. Συνεπώς, ήμασταν αποφασισμένοι να κάνουμε ό,τι περνάει από τα χέρια μας για να επανακτήσουμε τον έλεγχο και αυτό φάνηκε πιο έντονα όταν το αρχικό τίμημα για την απόκτηση του 50% εκτοξεύθηκε, φτάνοντας τελικά τα 10 εκατ. ευρώ.

Τι νεότερο μπορούμε να αναμένουμε στο σύντομο μέλλον από την Skroutz;

Ως πλατφόρμα το Skroutz μεγάλωσε μέσα από την κατηγορία της τεχνολογίας και έχουμε εδραιωθεί πλέον στην αντίληψη των Ελλήνων καταναλωτών, ως shopping assistant για κάθε βήμα στις online αγορές. Βέβαια, υπάρχει τεράστιο περιθώριο ανάπτυξης και σε άλλες κατηγορίες προϊόντων, όπως τα αθλητικά παπούτσια, η μόδα, τα καλλυντικά και τα είδη σπιτιού, κι έτσι εστιάζουμε εκεί τις δυνάμεις μας.

Θέλουμε περισσότερος κόσμος να αγοράζει μέσω Skroutz ο,τιδήποτε κι αν χρειάζεται και όλο το experience από το πρώτο βήμα της παραγγελίας μέχρι και την παραλαβή στο σπίτι, να είναι μια απροβλημάτιστη και εξαιρετική εμπειρία αγορών.

Για εμάς αυτό σημαίνει ότι καλούμαστε να λύσουμε προβλήματα που μπορεί να μην είναι απαραίτητα δικά μας και να παρέχουμε εκπαίδευση και λύσεις με πραγματική καινοτομία. Αυτό το διάστημα «καθετοποιούμε» την εταιρεία, δημιουργώντας μικρές αυτόνομες ομάδες για τις επιμέρους κατηγορίες προϊόντων -σαν μικρότερους Skroutz μέσα στο Skroutz-, ώστε να αποκτήσουμε μεγαλύτερη εξειδίκευση ανά κατηγορία και να παρέχουμε ποιοτικότερη εξυπηρέτηση σε συνεργάτες και καταναλωτές.

Παράλληλα, επειδή το εμπόριο πηγαίνει ολοταχώς προς το m-commerce, δίνουμε περισσότερη φροντίδα στις mobile εφαρμογές μας και εμπλουτίζουμε το portfolio μας με πιο lifestyle υπηρεσίες, όπως το LEAF by Skroutz και το JamJar.gr.

Επιπλέον, το project με το Έξυπνο Καλάθι του Skroutz, όπου πρακτικά αναλαμβάνουμε εμείς τη διεκπεραίωση της παραγγελίας του χρήστη (παραγγελία, payment, αποστολή) σε συνεργασία με τα καταστήματα, καταγράφει εξαιρετική πορεία εδώ και 2 χρόνια. Μάθαμε και μαθαίνουμε άπειρα νέα πράγματα σε όλα τα επίπεδα και πλέον το Έξυπνο Καλάθι «ξεκλειδώνει» νέες επιλογές, όπως την επέκταση σε επιπλέον κατηγορίες, την είσοδο στα FMCGs, την ανάπτυξη εφαρμογών mobile checkout και λύσεις που απαντούν στο λεγόμενο last-mile του Ηλεκτρονικού Εμπορίου.

Τέλος, το βλέμμα μας παραμένει πάντα προσηλωμένο προς το εξωτερικό, όπου εξετάζουμε κι άλλες χώρες, οι οποίες πιστεύουμε ότι μακροπρόθεσμα θα συμβάλλουν στη βιωσιμότητα του Skroutz.

Γίνεται λόγος για τα γραφεία της Skroutz και ότι είναι τα αντίστοιχα της Google για τα ελληνικά δεδομένα. Πείτε μας δυο λόγια για αυτό.

Όταν αποφασίσαμε να φτιάξουμε δικά μας γραφεία, ξέραμε από την πρώτη στιγμή ότι θέλαμε έναν ευχάριστο και όμορφο χώρο, που θα σε παρακινεί να σηκωθείς το πρωί για να έρθεις στη δουλειά. Επίσης, ο διάλογος είναι βασικό στοιχείο της κουλτούρας του Skroutz, για αυτό επιλέξαμε open space φιλοσοφία, με industrial αισθητική, άπλετο φως και ελεύθερους χώρους που διευκολύνουν τη συνεργασία. Ακόμη και τα δικά μας γραφεία είναι ανοιχτά, ώστε να είμαστε διαθέσιμοι σε όλους ανά πάσα ώρα και στιγμή και φυσικά, μοιραζόμαστε ακριβώς τον ίδιο χώρο με την υπόλοιπη ομάδα.

Τα τελευταία χρόνια το Skroutz μεγαλώνει γρήγορα και θεωρώ ότι είμαστε τυχεροί που η εταιρεία είναι σταθερή οικονομικά. Η αναζήτηση ανθρώπων είναι προτεραιότητά μας και μαζί με τα γραφεία, αποτελούν τη μεγαλύτερη επενδυτική μας δαπάνη. Σήμερα απασχολούμε πάνω από 170 άτομα και κάθε χρόνο προσθέτουμε περίπου 30-40 νέες θέσεις εργασίας. Αυτό, φυσικά, είναι ένα nice problem to have, καθώς από τα αρχικά 1.100 τ.μ. σε λιγότερο από 2 χρόνια διπλασιάσαμε το χώρο στα 2.200 τ.μ. για να χωρέσουμε και τώρα χρειαζόμαστε πάλι περισσότερο χώρο.

Στο Skroutz HQ φροντίσαμε να υπάρχει χώρος καφετέρια-εστιατόριο, όπου όλοι οι εργαζόμενοι να μπορούν να έχουν κάθε πρωί δωρεάν πρωινό και μεσημεριανό φαγητό, ενώ ο ίδιος χώρος εξυπηρετεί αρκετές δραστηριότητες, όπως μαθήματα σκάκι, παραδοσιακούς χορούς, γυμναστική και pilates, τα BBQs στο μπαλκόνι τους καλοκαιρινούς μήνες.

Γενικώς, η προσωπική μας επιδίωξη ήταν ανέκαθεν όποιος έρχεται στο Skroutz να αισθάνεται καλά και να νιώθει άνετα να δουλέψει σε ένα υγιές περιβάλλον με παροχές και κλίμα που του δίνουν αξία. Δε θέλουμε ο κόσμος να «καίγεται» εδώ στα γραφεία. Προσπαθούμε να μη δουλεύουμε παραπάνω από το προκαθορισμένο και από εκεί και πέρα προτιμάμε να φεύγουμε νωρίς και όποιοι θέλουν να αξιοποιούν τις έξτρα δωρεάν παροχές στο χώρο της δουλειάς.

Υπάρχει, βέβαια, και ένας ακόμη λόγος που δίνουμε βάση στη διαμόρφωση των γραφείων. Για εμάς το μοντέρνο εργασιακό περιβάλλον πλαισιώνει τις ανταγωνιστικές αμοιβές και τις παροχές για τη χαρά του εργαζόμενου, κι ευελπιστούμε ότι κάνει το Skroutz έναν δελεαστικό εργοδότη. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό ειδικά για το κοινό των προγραμματιστών, που συχνά αναζητά ευκαιρίες καριέρας στο εξωτερικό κι εμείς επιθυμούμε να κρατάμε το ταλέντο στην Ελλάδα.

Ποια η εικόνα σας γενικότερα για την νεοφυή επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα και διεθνώς; Ποια λάθη βλέπετε στο ελληνικό startup οικοσύστημα, που πιστεύετε χρειάζεται βελτίωση;

Το οικοσύστημα που έχει αναπτυχθεί γύρω από τα startups, δίνει την ευκαιρία στους νέους επιχειρηματίες να αρχίσουν πολύ νωρίς το εγχείρημά τους, έχοντας πρόσβαση στα κατάλληλα εφόδια και σε ισχυρό mentoring από ανθρώπους που μπορούν να τους καθοδηγήσουν και να τους μεταφέρουν γνώση και εμπειρία στα πρώτα βήματα. Όμως, βλέπουμε κι ανθρώπους που ασχολούνται µε τη νεοφυή επιχειρηματικότητα, όχι γιατί τους ενδιαφέρει η δημιουργία μιας επιχείρησης, αλλά µόνο και µόνο επειδή είναι ένα cool trend.

Συγκριτικά με το 2005 που ξεκινούσαμε την προσπάθεια μας με το Skroutz -τότε η έννοια του startup δεν υπήρχε ακόμη στην Ελλάδα-, τώρα, το επενδυτικό και χρηματοπιστωτικό περιβάλλον παρέχει σχετικά εύκολη πρόσβαση σε κεφάλαια για τη δημιουργία εταιρειών, που όμως συχνά στην πορεία απλώς «καίγονται».

Αυτό συμβαίνει γιατί αρκετοί νέοι με μικρή επαγγελματική πείρα, βασίζονται σε μια ιδέα, που ενδεχομένως δε λύνει κάποιο υπαρκτό πρόβλημα και δεν έχει product και market fit. Άλλωστε κάτι που πιστεύαμε ανέκαθεν και προσπαθούμε να το μεταφέρουμε και σε όσους ζητούν τη συμβουλή μας για το επιχειρείν, είναι να ρίξεις την ιδέα στην αγορά γρήγορα για να τεστάρεις τις δυνάμεις σου, γιατί αν δε δοκιμαστεί και μετουσιωθεί σε πράξη, δεν αξίζει τίποτα. Αυτή η διαδικασία έχει πόνο, εμπεριέχει λάθη και ίσως πολλές φορές να καταλήξεις να φας τα μούτρα σου. Μέσα όμως από την αποτυχία, θα έρθουν τα μαθήματα και η πείρα για να το κάνεις καλύτερα την επόμενη φορά.

Όσον αφορά την Ελλάδα, τα capital controls είναι ένα βασικό ζήτημα που δημιουργεί πρακτικά προβλήματα. Για παράδειγμα, νεοφυείς εταιρείες που βασίζονται σε πόρους και υπηρεσίες προκειμένου να αναπτύξουν το product τους, όπως servers, cloud software ή ακόμη και hardware από το εξωτερικό, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αναγκαία εκροή κεφαλαίου εν μέσω κεφαλαιακών ελέγχων και αυτό δημιουργεί μια γενικότερη αμφισβήτηση της προοπτικής παραμονής στη χώρα.

Επίσης, οι γνωστές γραφειοκρατικές και η έλλειψη εμπιστοσύνης της αγοράς σε νέες ιδέες, συνιστούν εμπόδια που δεν κάνουν το εγχώριο επιχειρηματικό περιβάλλον ελκυστικό για τους υποψήφιους επενδυτές. Αν και οφείλω να πω ότι σταδιακά αυτό αλλάζει, και κάποια στιγμή πρέπει να ξεπεραστεί η καχυποψία και να συμβάλλουν ουσιαστικότερα ακόμη κι οι δημόσιοι φορείς.

Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο επιχειρηματία που αναζητά χρηματοδότηση τώρα; Τι να κάνει και τι να μην κάνει;

Το πραγματικό κεφάλαιο μιας επιχείρησης είναι οι άνθρωποι που την απαρτίζουν.. Για την αρχή συχνά αρκούν λίγα χρήματα που μπορείς να βρεις από τα 3 F’s (Friends-Fools-Family) κα φυσικά είναι σημαντικό να επιλέξεις σωστούς συνέταιρους και μια ομάδα από ταλαντούχους ανθρώπους στον πυρήνα. Από εκεί και πέρα, πρέπει το προϊόν ή η υπηρεσία να είναι κάτι που δίνει λύση και ο κόσμος θα αγαπήσει και δε θα μπορεί να σταματήσει να το χρησιμοποιεί, να έχεις ένα αναλυτικό business plan με αναπτυξιακό προσανατολισμό και να πορευτείς με gut feeling, παραμένοντας προσηλωμένος σε αυτό που κάνεις.

Με αυτά τα βασικά συστατικά στο οπλοστάσιό σου, μπορείς να διεκδικήσεις και να πετύχεις εναλλακτικές χρηματοδοτικές ευκαιρίες. Ειδικότερα, γιατί όπως είπα, το παγκόσμιο επενδυτικό τοπίο ευδοκιμεί και προσφέρει τη διέξοδο σε όποιον αναπτύσσει ένα επεκτάσιμο και καινοτόμο προϊόν χωρίς φόβο, με τόλμη και υψηλούς στόχους για την προσπάθεια που κάνει ένας επιχειρηματίας, οι επενδυτές θα έρθουν -αν και όταν χρειαστεί.

Πώς οι νέες τεχνολογίες και οι νέες ιδέες έχουν αλλάξει το παραδοσιακό μοντέλο του επιχειρηματία;

Η τεχνολογία είναι παντού γύρω μας και ο βαθμός διείσδυσης των τεχνολογικών λύσεων σε κάθε έκφανση της ζωής μας επιδρά καταλυτικά στην επιτάχυνση των εξελίξεων σε όλους τους τομείς, είτε μιλάμε για την επιχειρηματικότητα, είτε για τις επιστημονικές ανακαλύψεις.

Όλες αυτές οι εφαρμογές και οι νέες ιδέες, δημιουργούν καινοτόμες ειδικότητες και πεδίο ανάπτυξης λύσεων που μέχρι σήμερα δεν υπήρχε τρόπος ή ανάγκη να αναπτυχθούν, άρα εν τέλει η πρόοδος εισάγει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.

Επιπλέον, η ραγδαία ανάπτυξη έφερε επανάσταση στη μετάδοση της πληροφορίας και της γνώσης, δίνοντας πρόσβαση στους επιχειρηματίες σε λύσεις και εργαλεία που ξεκλειδώνουν νέες δυνατότητες για μία επιχείρηση. Αυτό μπορεί να είναι software και hardware, εργαλεία και υπηρεσίες που καλύπτουν καθημερινές επιχειρησιακές ανάγκες ή ακόμη και πρόσβαση σε βάσεις γνώσης και πρακτικών, που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της εταιρείας.

Τι σημαίνει για εσάς «Καλός Επιχειρηματίας»; Τι συμβουλές έχετε να δώσετε σε όσους θέλουν να ξεκινήσουν ένα νέο πρότζεκτ;

Σε οποιοδήποτε business, η παράμετρος που κάνει κάποιον καλό επιχειρηματία και καθορίζει αν θα πετύχει ή όχι, είναι πρωτίστως ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα του. Η επιχειρηματικότητα έχει πολλές προκλήσεις και περνάει από χίλια εμπόδια, με την αποτυχία να είναι συχνότερη. Άρα, είναι κρίσιμο κανείς να μην τα παρατάει με την πρώτη (ή τη δεύτερη ή την τρίτη) δυσκολία και να μένει προσηλωμένος στους στόχους του. Όπως, κι εμείς υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας, σε μια δική σου δουλειά είσαι μέσα in the long run, για αυτό δε χρειάζεται να βιαζόμαστε.

Το μυαλό, η οξυδέρκεια και η ικανότητα να προβλέπεις και να επεξεργάζεσαι καταστάσεις και δεδομένα για να παίρνεις τα σωστά ρίσκα, είναι qualities που ορίζουν έναν καλό επιχειρηματία.

Από εκεί και πέρα, ο καλός επιχειρηματίας επιλέγει σωστά τους ανθρώπους που θα τον πλαισιώσουν, εμπιστεύεται την ομάδα του, δε φοβάται τις αλλαγές και ξέρει πώς να ακούει και να επικοινωνεί αποφεύγοντας τους συναισθηματισμούς.

Φυσικά, σε κάθε νέο project, όσο καλό σχεδιασμό και προετοιμασία κι αν κάνεις, πρέπει να σε βοηθήσει λίγο και η τύχη, γιατί χρειάζεται τόλμη να εφαρμόζεις νέα πράγματα και να εξελίσσεσαι προκειμένου να επιβιώσεις.

Η μόνη μου συμβουλή προς όλους τους νέους ανθρώπους είναι να ξεκινήσουν όσο πιο νωρίς γίνεται, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, γιατί άλλωστε, ακόμη και μέσα από την αποτυχία αντλούμε μαθήματα και εμπειρίες, που μας κάνουν πιο καλούς και δυνατούς στο μέλλον.

Από την προσωπική σας πείρα τι είναι απολύτως απαραίτητο για να πετύχεις ;

Να έχεις gut feeling και να δουλεύεις με ανθρώπους με τους οποίους μοιράζεσαι τις ίδιες αρχές και το ίδιο όραμα: Αυτοί σε κάνουν καλύτερο και εξυπνότερο άνθρωπο.

Ακολουθούν μερικές ακόμη φωτογραφίες από τα γραφεία του skroutz.