Η Κατανόηση της Ανθρώπινης Συμπεριφοράς Οδηγεί σε Καλύτερες Συνεργασίες και Αποφάσεις

Η αποκωδικοποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις πολλών επιστημονικών κλάδων, γι’ αυτό οι ερευνητές προσεγγίζουν το θέμα διεπιστημονικά, για να αυξηθεί η κατανόησή μας για το πώς οι άνθρωποι αποφασίζουν για τις πράξεις τους. Η συμπεριφορά συνδέεται άμεσα με τη διαδικασία αποφάσεων, αποτελώντας την έκφραση των εσωτερικών διεργασιών που γίνονται μέσα στον εγκέφαλό μας. Κάπου εκεί μάλλον βρίσκεται και το κλειδί της αποκωδικοποίησης, ‘αν υπάρχει’.

Προτού εκδηλώσουμε μια συμπεριφορά, έχει παρθεί μια απόφαση μέσα στο μυαλό μας, που πρακτικά σημαίνει την ενεργοποίηση των κατάλληλων νευρωνικών δικτύων που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη έκφραση. Οι νευρώνες πυροδοτούνται από ερεθίσματα προερχόμενα από το εξωτερικό περιβάλλον και από τις αποθηκευμένες στη μνήμη μας εμπειρίες και συναισθήματα, δημιουργώντας σκέψεις, επιθυμίες και τελικά εντολές εκτέλεσης. Αν μάθουμε περισσότερα για το μηχανισμό αυτό, θα μπορούμε να τον ελέγχουμε συνειδητά και να αποφεύγουμε πιθανές γνωστικές παγίδες (π.χ. συνήθειες, μεροληπτικές τάσεις, παιχνίδια κι αυταπάτες του μυαλού), αυξάνοντας τελικά τις πιθανότητες για πιο σωστές αποφάσεις.

Τη στιγμή ακριβώς πριν την ενεργοποίηση των αντίστοιχων εγκεφαλικών τμημάτων, έχουν δείξει οι μελέτες πως το μυαλό μας λειτουργεί ως μια κβαντική μηχανή που βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής πολλαπλών δυνατοτήτων. Αυτό σημαίνει πως υπάρχουν πολλά εναλλακτικά μονοπάτια τα οποία δύνανται να ενεργοποιηθούν με την πρόσληψη ενός συγκεκριμένου ερεθίσματος. Αλλιώς θα το λέγαμε ‘εναλλακτικές πραγματικότητες συμπεριφορικής έκφρασης’.

Εδώ αρχίζει να υπεισέρχεται και η έννοια της πολυπλοκότητας στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Τα ερεθίσματα και οι πιθανές αντιδράσεις σε αυτά, καθώς και οι συνδυασμοί τους, είναι τόσα πολλά που δεν μπορεί κάποιος εύκολα να προβλέψει την ακριβή έκφραση ενός ατόμου σε δεδομένη στιγμή. Γι’ αυτό και βλέπουμε τους ανθρώπους να διαφοροποιούνται και να εμφανίζουν ποικίλους τρόπους αντίληψης, μάθησης και προσαρμογής ακόμα και όταν εκτίθενται στο ίδιο περιβάλλον. Μέσα στην πολύπλοκη λειτουργία όμως ενός συστήματος βλέπουμε και κάποια γενικευμένα μοτίβα. Αυτά, από την άλλη πλευρά, είναι που κάνουν τους ανθρώπους να μοιάζουν (παράλληλα με τη διαφοροποίησή τους) και μας δίνουν ένα κοινό πλαίσιο κατανόησης του κόσμου. Τα συγκλίνοντα συμπεριφορικά μονοπάτια είναι που μας προσφέρουν ένα κοινό πεδίο κατανόησης και επικοινωνίας, απαραίτητο για τη συνεργασία μας με άλλους ανθρώπους. Δίχως κοινές αντιλήψεις και πεποιθήσεις δε θα μπορούσαμε να δουλέψουμε ως ομάδες και ως κοινωνικά σύνολα.

Το συμπέρασμα είναι πως δεν μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, μπορούμε όμως να την κατανοήσουμε και ίσως να την επηρεάσουμε προς όφελος του συστήματος. Αυτός είναι και ο απώτερος σκοπός στην ανάλυση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, να μπορούμε να συνεργαζόμαστε αποτελεσματικά και να παίρνουμε καλύτερες αποφάσεις ατομικά και ομαδικά. Αυτό θα συμβεί μέσα από την κατανόηση και αποδοχή της διαφορετικότητας, που θα βοηθήσει στη δημιουργικότητα και στην ανάπτυξη των ανθρώπων, καθώς και από την αξιοποίηση των κοινών σημείων επικοινωνίας, που θα οδηγήσει στη σύγκλιση των εναλλακτικών προσεγγίσεων (ιδεών, πεποιθήσεων κ.α.) προς ένα κοινό σημείο.

Το σημείο αυτό ίσως να είναι ο αυτοσκοπός της ύπαρξης ενός συνόλου ανθρώπων, ο κώδικας που του δίνει ζωή. Θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα, το όραμα ενός οργανισμού, ένα όραμα όμως που δεν καθορίζεται σε στενά και κατευθυνόμενα ιεραρχικά πλαίσια, αλλά που αναδύεται μέσα από τη δυναμική συνύπαρξη και συνεργασία όλων των ανθρώπων που αποτελούν τον οργανισμό. Αυτό το όραμα θα έχει βγει τότε μέσα από τη θέληση όλων των ατόμων και θα είναι αυτό στο οποίο θα πιστέψουν, ενώ θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να το υλοποιήσουν. Θα είναι το όραμα στο οποίο θα δεσμευτούν.