hackAIR: Πόσο καθαρός είναι ο αέρας της περιοχής σας;

Αρχικά κα. Συροπούλου, πείτε μας τι είναι το hackAIR; Από ποιους δημιουργήθηκε και τι σκοπό έχει;

To hackAIR είναι μια δωρεάν υπηρεσία που δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες όχι μόνο να έχουν άμεση πληροφόρηση για την ποιότητα του αέρα που αναπνέουν, αλλά και να συνεισφέρουν σε αυτή την πρωτοβουλία με δικές τους μετρήσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η υπηρεσία είναι διαθέσιμη μέσω διαδικτύου στοhackair.eu αλλά και ως εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα με λογισμικό Android και iOS.

Το hackAIR είναι μία πρωτοβουλία της DRAXIS Περιβαλλοντική Α.Ε., στην οποία συμμετέχουν αναγνωρισμένοι στο είδος τους φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό: Norwegian Institute for Air Research (Νορβηγία), ΕΚΕΤΑ-ΙΠΤΗΛ (Ελλάδα), Friends of the Earth Germany (Γερμανία), Vrije Universiteit Brussel (Βέλγιο),ΟN:SUBJECT (Ολλανδία), Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθηνών και CREVIS Sprl (Βέλγιο). Στόχος μας είναι αφενός να ευαισθητοποιήσουμε και να ενημερώσουμε  τους Ευρωπαίους πολίτες για θέματα σχετικά με την ποιότητα του αέρα, και αφετέρου να τους κάνουμε μέρος στη λύση ενός πολύ σημαντικού προβλήματος, αυτού της έλλειψης δεδομένων ποιότητας αέρα στην Ευρώπη.

Ποια ήταν η ιδέα, η έμπνευση πίσω από την δημιουργία;

Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι αιτία πολλών ασθενειών στα αστικά κέντρα. Είναι γεγονός ότι περίπου το 90% των Ευρωπαίων πολιτών που ζει σε πόλεις εκτίθεται σε επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης επικίνδυνα για την υγεία του. Ωστόσο, παρόλο που οι αρνητικές επιπτώσεις της είναι ευρέως αναγνωρισμένες, τα επίσημα δεδομένα ποιότητας αέρα παρουσιάζουν κενά και συχνά είναι δύσκολο να ερμηνευτούν από τους πολίτες.

Ως DRAXIS Περιβαλλοντική Α.Ε. δραστηριοποιούμαστε αρκετά χρόνια στο χώρο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ήρθαμε πολλές φορές αντιμέτωποι με το πρόβλημα της έλλειψης δεδομένων ποιότητας αέρα. Σε συνεργασία με τους φορείς που σας ανέφερα, θελήσαμε να βρούμε μια λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα και ταυτόχρονα να δώσουμε ενεργό ρόλο στον ίδιο τον πολίτη. Για παράδειγμα η ιδέα της κατασκευής ενός Do-It-Yourself «αισθητήρα», από απλά υλικά, με τον οποίο θα μπορούν οι ίδιοι οι πολίτες να παρέχουν μετρήσεις στην πλατφόρμα του hackAIR, πιστεύουμε ότι θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον και θα κινητοποιήσει αρκετό κόσμο να συμμετέχει σε αυτή μας την προσπάθεια.

Τι είναι η σωματιδιακή ρύπανση; Σε τι επίπεδα υπάρχει στην Ελλάδα;

Η σωματιδιακή ρύπανση είναι ίσως ο πιο σημαντικός τύπος ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα αστικά κέντρα. Όταν αναφερόμαστε σε αυτή, εννοούμε τη συγκέντρωση στον αέρα πολύ μικρών σωματιδίων που ποικίλουν σε μέγεθος και σύσταση, τα οποία είναι εύκολο να καταλήξουν στο ανθρώπινο αναπνευστικό σύστημα προκαλώντας λοιμώξεις.

Στην Ελλάδα, και κυρίως στις πόλεις, τα επίπεδα σωματιδιακής ρύπανσης είναι αυξημένα και δεν οφείλονται μόνο στις βιομηχανικές δραστηριότητες αλλά και στην προσωπική στάση ζωής και τις επιλογές του καθενός μας. Η καύση ακατάλληλων υλικών για θέρμανση, η μη σωστή χρήση των συστημάτων ψύξης και θέρμανσης, και η κακή συντήρηση των οχημάτων μας είναι κάποιες από τις αιτίες που αυξάνουν τις εκπομπές αιωρουμένων σωματιδίων. Ας μη ξεχνάμε, όμως, ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να προέρχεται και από φυσικές πηγές, όπως για παράδειγμα η σκόνη που φτάνει στην χώρα μας από τη Σαχάρα.

Πώς ακριβώς λειτουργεί η πλατφόρμα και πως μπορούν οι πολίτες να συνεισφέρουν στην συγκέντρωση δεδομένων;

Η πλατφόρμα του hackAIR συλλέγει δεδομένα ποιότητας αέρα από επίσημους σταθμούς που είναι ανοιχτά διαθέσιμα από διάφορες πηγές. Τα δεδομένα αυτά υπόκεινται επεξεργασία, συγχωνεύονται και απεικονίζονται με πολύ απλό τρόπο σε χάρτη, αλλά και σε άλλες μορφές ώστε ο χρήστης να μπορεί να έχει την πληροφόρηση που χρειάζεται σε πραγματικό χρόνο μέσω μόνο μιας εφαρμογής. Με αυτή την πληροφορία στα χέρια τους, οι χρήστες μπορούν να εντοπίσουν περιοχές με καθαρό αέρα στη γειτονιά τους, και περιοχές τις οποίες θα πρέπει να αποφύγουν λόγω υψηλών επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Από τη μεριά τους, οι πολίτες μπορούν να συνεισφέρουν παρέχοντας δεδομένα ποιότητας του εξωτερικού αέρα με τρεις τρόπους.

• Ο πρώτος είναι να ανεβάσουν μια φωτογραφία του ουρανού στην εφαρμογή hackAIR.  
• Ο δεύτερος τρόπος είναι να κατασκευάσουν μια απλή διάταξη από χαρτόνι και βαζελίνη (οδηγίες θα βρουν στο hackair.eu) να την εκθέσουν στον εξωτερικό αέρα και, αφού βγάλουν μια φωτογραφία της να την ανεβάσουν στην εφαρμογή. Στη συνέχεια, ένας εξελιγμένος αλγόριθμος που έχει αναπτύξει η ομάδα μας αναλύει την ορατότητα του ουρανού στην πρώτη περίπτωση και τη φωτογραφία που απεικονίζει τη διάταξη στη δεύτερη και παρέχει στο χρήστη μια εκτίμηση για τα επίπεδα σωματιδιακής ρύπανσης.
• Ο τρίτος και πιο προηγμένος τρόπος, ειδικά για όσους ασχολούνται με ηλεκτρονικά συστήματα, είναι να ακολουθήσουν τις οδηγίες μας και να κατασκευάσουν τις δικές τους αυτοσχέδιες διατάξεις παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα με μικρο-αισθητήρες.

Όλα τα παραπάνω δεδομένα «μεταφράζονται» σε έναν δείκτη ο οποίος ενημερώνει τον χρήστη εάν η ποιότητα του αέρα είναι καλή ή όχι. Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του hackAIR είναι ότι χρησιμοποιεί εξελιγμένα μοντέλα δίνοντας έτσι τη δυνατότητα ακόμα και σε κατοίκους περιοχών όπου δεν υπάρχουν επίσημοι σταθμοί και μετρήσεις να έχουν μια εκτίμηση της ποιότητας του αέρα που αναπνέουν.

Τέλος, η εφαρμογή hackAIR παρέχει στους χρήστες χρήσιμες συμβουλές και οδηγίες μείωσης των δικών  τους εκπομπών, ενώ ίσως η σημαντικότερη λειτουργία της πλατφόρμας είναι ότι προσφέρει προσωποποιημένη πληροφορία. Δηλαδή ο χρήστης μπορεί να επιλέξει για ποιες περιπτώσεις θέλει να λαμβάνει ειδοποιήσεις (πχ. άσθμα) και για ποιες εξωτερικές δραστηριότητες (πχ. ποδηλασία), και έτσι να λαμβάνει συμβουλές για τις πιο ασφαλείς επιλογές που μπορεί να κάνει, ώστε να διαφυλάξει την υγεία του.

Πώς μπορεί να εγγυηθεί ποιοτικά αποτελέσματα; Έχετε κάνει ήδη κάποιες δοκιμές για τις οποίες μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια;

Παρόλο που οι αισθητήρες που προτείνουμε είναι αρκετά οικονομικοί, παρέχουν δεδομένα υψηλής ποιότητας. Τα ερευνητικά ινστιτούτα που συμμετέχουν σε αυτό το εγχείρημα έχουν προβεί σε συγκριτικές μετρήσεις με επίσημους σταθμούς, και τα αποτελέσματα είναι αρκετά ενθαρρυντικά. Ωστόσο, σκοπός του hackAIR είναι να καταγράψει την τάση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε μια περιοχή, δηλαδή αν αυξάνονται ή μειώνονται τα επίπεδα ρύπανσης, και όχι να προσφέρει ακριβείς μετρήσεις. Οι εκτιμήσεις που προέρχονται από τους αυτοσχέδιους αισθητήρες και τις φωτογραφίες του ουρανού ενέχουν μεγάλα ποσοστά σφάλματος και γι’ αυτό θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πειραματικές. 

Το hackAIR θα οργανώσει μία σειρά από συμμετοχικά εργαστήρια σε επιλεγμένες πόλεις του Βελγίου, της Γερμανίας, της Ελλάδας, και της Νορβηγίας για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και να τους εκπαιδεύσει στην κατασκευή των σχετικών διατάξεων. Πείτε μας δυο λόγια για αυτές τις δράσεις που ετοιμάζονται.

Στην ομάδα του έργου συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, οι ακτιβιστές Φίλοι της Γης Γερμανίας, και το Νορβηγικό Ινστιτούτο για την ποιότητα του αέρα που πρόκειται να εμπλέξουν στις δραστηριότητές μας άτομα με αναπνευστικά προβλήματα. Κυρίως σε αυτές τις δύο χώρες, αλλά και στο Βέλγιο και την Ελλάδα, θα οργανωθούν δωρεάν εργαστήρια για την εκπαίδευση και πιλοτική συμμετοχή των πολιτών στην προσπάθειά μας. Στόχος των εργαστηρίων θα είναι η πληροφόρηση των συμμετεχόντων για την ατμοσφαιρική ρύπανση στην περιοχή τους, και η εκπαίδευσή τους στην κατασκευή των διατάξεων του hackAIR και στη χρήση της πλατφόρμας. 

To hackAIR έχει λάβει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Horizon 2020 «Collective Awareness Platforms for Sustainability and Social Innovation» της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του συμφωνητικού επιχορήγησης υπ’ αριθμόν 688363. Πείτε μας δυο λόγια για αυτό.

Τον Απρίλιο του 2015 αποφασίσαμε να υποβάλλουμε την  ιδέα μας σε μια πολύ ανταγωνιστική πρόσκληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία χρηματοδοτούσε την έρευνα για την ανάπτυξη εφαρμογών ICT. Εγκριθήκαμε και, έτσι, καταφέραμε να λάβουμε οικονομική βοήθεια για την ανάπτυξη του hackAIR  και την πιλοτική εφαρμογή του για τρία χρόνια (2016-2018). Το hackAIR είναι μια εφαρμογή λογισμικού ανοιχτού κώδικα, οπότε ακόμα και μετά τη λήξη της χρηματοδότησης θα είναι διαθέσιμο για όποιον επιθυμεί  να το  προσαρμόσει στις δικές του ανάγκες και να το χρησιμοποιήσει. 

Πώς μπορεί κάποιος να κατεβάσει την εφαρμογή; Υπάρχει κόστος;

Η εφαρμογή διατίθεται δωρεάν για όλους για λογισμικά iOS και Android και συνδέεται με την πλατφόρμα www.hackair.eu. Μπορείτε να την κατεβάσετε είτε από αυτό τον ιστότοπο είτε από τα σχετικά play stores.