The Visionaries: Πόσο ενημερωμένοι είστε για την δωρεά και μεταμόσχευση κερατοειδούς;

Οι The Visionaries αποτελούνται από 5 νέους γιατρούς, απόφοιτους της Ιατρικής Σχολής Αθηνών- Βαγγέλης Κονιστής, Δήμητρα Κοψίνη, Δανάη Μανωλάκου, Άννα Τζελέπη, Δημήτρης Τσίγκος- και μία Οφθαλμίατρο ειδική στον κερατοειδή και το eye-banking με πολυετή εμπειρία στην Αμερική- Σωτηρία Παλιούρα. Δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του πέμπτου έτους των σπουδών τους και συμμετείχαν στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό κοινωνικής επιχειρηματικότητας Social Impact Award, όπου και κατάφεραν να είναι ανάμεσα στους 10 φιναλίστ. Η ομάδα των The Visionaries μίλησε στο epixeiro.gr για την προσπάθεια των The Visionaries να ευαισθητοποιήσουν και να εκπαιδεύσουν την ελληνική κοινή γνώμη σχετικά με τη δωρεά και μεταμόσχευση κερατοειδούς.

Στην Ελλάδα ετησίως, 700-1.000 άνθρωποι έχουν ανάγκη μοσχεύματος κερατοειδούς, ενώ υπάρχουν κατά μέσο όρο μόνο 50-75 δότες το χρόνο. Η έλλειψη αυτή αναγκάζει τους Έλληνες οφθαλμιάτρους να εισάγουν τα αναγκαία μοσχεύματα (περί το 85%) από το εξωτερικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα περίπου 60% των ασθενών να μην έχουν πρόσβαση στη συγκεκριμένη επέμβαση λόγω του υψηλού κόστους.

Στόχος των "The Visionaries" είναι η  αύξηση του αριθμού των δοτών κερατοειδούς στη χώρα μας ώστε να καλύψουμε την ανάγκη που υπάρχει για φθηνότερα και πιο ποιοτικά μοσχεύματα. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, η ομάδα μας οργανώνει ποικίλες δράσεις, όπως είναι η λειτουργία της εφαρμογής EyeD App για κινητά (Android, iOS) που δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να ενημερώνονται για τη διαδικασία και τη νομοθεσία σχετικά με την δωρεά κερατοειδούς, καθώς και η προώθηση της ιδέας μας σε οφθαλμολογικά συνέδρια, ενημερωτικά σεμινάρια και workshops.

Ποια ήταν η ιδέα, η έμπνευση πίσω από την δημιουργία;

Περνώντας καθημερινά αρκετό χρόνο στα νοσοκομεία της Αθήνας, διαπιστώσαμε την έλλειψη μοσχευμάτων κερατοειδούς, καθώς και το πόσο θα άλλαζε η ζωή πολλών ανθρώπων, ειδικά των νέων, αν τα αναγκαία μοσχεύματα ήταν διαθέσιμα, έτσι ώστε να γίνεται η σχετική επέμβαση και οι ασθενείς να ανακτούν το συντομότερο την όραση τους.

Παράλληλα, ήρθαμε αντιμέτωποι με βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις πολλών Ελλήνων όσον αφορά στην ιδέα της μεταμόσχευσης γενικότερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η αβάσιμη φοβία που διατηρούν πολλοί συμπολίτες μας ότι οι δωρητές οργάνων πιθανόν να χρήζουν μειωμένης φροντίδας στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Μια τέτοια αντίληψη δημιουργεί εμπόδια στην προώθηση της ιδέας της μεταμόσχευσης στη χώρα μας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της μεταμόσχευσης κερατοειδούς, το μόσχευμα μπορεί να συλλεχθεί μέχρι και 24 ώρες μεταθανάτια και όχι μόνο από εγκεφαλικά “νεκρούς” δότες, όπως συμβαίνει στη δωρεά άλλων οργάνων. Έτσι, αν και η δωρεά κερατοειδούς είναι μια διαδικασία απλούστερη και με λιγότερα ηθικά διλήμματα, φαίνεται ότι δύσκολα αφομοιώνεται ως ιδέα από την ελληνική κοινωνία.

Απώτερος στόχος μας είναι μέσω των δράσεων που οργανώνουμε να επιτύχουμε την ευαισθητοποίηση και τη σωστή ενημέρωση του ελληνικού κοινού όσων αφορά στη μεταμόσχευση κερατοειδούς και αυτό πιστεύουμε ότι θα λειτουργήσει ως έναυσμα για την αλλαγή του τρόπου σκέψης στην Ελλάδα σχετικά με τη μεταμόσχευση οργάνων γενικότερα.

Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε/αντιμετωπίζετε στην προσπάθεια σας να πετύχετε τον σκοπό σας;

Όπως γνωρίζετε, στη χώρα μας αν και πάντα υπάρχουν πολλές και καινοτόμες ιδέες, συχνά λείπει το ισχυρό κίνητρο και η διάθεση για συνεργασία που απαιτείται για την πραγματοποίηση νέων και δυναμικών σχεδίων.

Σημαντικό εμπόδιο στην προσπάθειά μας ήταν η γενικότερη ακαμψία, αργοπορία και γραφειοκρατία του συστήματος υγείας και των αρμόδιων οργανισμών στην προώθηση της ιδέας μας ή σε όποια αλλαγή θα επιδιώκαμε να κάνουμε στους μέχρι τώρα ισχύοντες κανονισμούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ξεκινήσαμε ως φοιτητές ιατρικής, οι καθηγητές μας δεν αφιέρωναν χρόνο να μας ακούσουν προσεκτικά ούτε έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μας βοηθήσουν και να δουλέψουμε συνεργατικά για αυτό το σκοπό. Έτσι η επικοινωνία της ιδέας μας στην ακαδημαϊκή κοινότητα ήταν ιδιαίτερα αργή και δύσκολη.

Επιπλέον, τα ελληνικά νοσοκομεία δε διαθέτουν ακόμα οργανωμένη τράπεζα οφθαλμών που να συνεργάζεται αποτελεσματικά με τον ΕΟΜ, ενώ λίγοι είναι οι εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας που να είναι εξοικειωμένοι με τη μεταμόσχευση κερατοειδούς και πόσο μάλλον να είναι εξειδικευμένοι σε αυτό τον τομέα.

Τέλος, τα αποτελέσματα του online ερωτηματολογίου που δημιουργήσαμε και παρουσιάσαμε στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής στην Λισαβώνα έδειξε ότι οι Έλληνες δεν έχουν την απαραίτητη γνώση σχετικά με τη μεταμόσχευση οργάνων ή κερατοειδούς και την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα. Από τους 1769 συμμετέχοντες, 76,5% δεν γνώριζαν ότι χρειάζεται συναίνεση της οικογένειας μετά τον θάνατο για οποιαδήποτε δωρεά οργάνων. Αν δηλαδή κάποιος θέλει να είναι δότης και η οικογένειά του αρνηθεί μετά θάνατον, η διαδικασία της δωρεάς δεν μπορεί να προχωρήσει. Αξιοσημείωτο είναι ότι ακόμα και στην Ιατρική Σχολή δεν παρέχεται στους φοιτητές η ανάλογη εκπαίδευση στο θέμα αυτό.

Ωστόσο, είναι έκδηλη η επιθυμία του κοινού να ενημερωθεί και να συμβάλλει τόσο στην αλλαγή νοοτροπίας όσο και στην επίλυση του σχετικού προβλήματος στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, 55,2% θα ήθελαν να είναι δότες και 40,9% θα το σκέφτονταν σοβαρά με την κατάλληλη ενημέρωση. Γι’ αυτό, ως ομάδα είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι και θα επιμείνουμε στο έργο μας παρά τα εμπόδια.  

Τι θέλετε να δείτε να κατορθώνουν οι “The Visionaries” σε 5 χρόνια από τώρα;

Το όραμα μας είναι να αλλάξουμε την νοοτροπία των Ελλήνων απέναντι στην δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων γενικότερα. Για να το πετύχουμε αυτό επιλέξαμε σαν πρώτο βήμα την δωρεά κερατοειδούς καθώς η όραση είναι ένα από τα σημαντικότερα αγαθά και η αποκατάστασή της αλλάζει την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου. Θα θέλαμε να συμβάλλουμε με τη σειρά μας στη ενημέρωση, εκπαίδευση και εξοικείωση του κόσμου με αυτές τις έννοιες και να αυξήσουμε τελικά τον αριθμό των εγγεγραμμένων δοτών στη χώρα μας ώστε να καλύπτονται οι εθνικές ανάγκες. Επίσης, επιθυμούμε η διαδικασία εγγραφής ως δότης να γίνει πιο απλή και άμεση. Για αυτόν τον λόγο και δημιουργήσαμε το EyeD App. Τέλος, ελπίζουμε σε αλλαγή της νομοθεσίας και εδώ ίσως είναι καλό να εξηγήσουμε κάτι σχετικά με αυτό: Το 2011 ψηφίστηκε ο νόμος ν.3984/2011 που προβλέπει την εικαζόμενη συναίνεση, δηλαδή όλοι είμαστε δυνητικοί δότες εκτός και αν δηλώσουμε την αντίρρηση μας σε αυτό (opt out). Στην πράξη, όμως, αυτό δεν ίσχυσε ποτέ και έτσι η συναίνεση της οικογένειας θεωρείται απαραίτητη για την πράξη της δωρεάς. Θεωρούμε, λοιπόν, βασικό αρωγό στην προσπάθεια που κάνουμε την πραγματική εφαρμογή του νόμου της εικαζόμενης συναίνεσης.

Τι συμβουλές θα δίνατε σε νέους επιχειρηματίες που θέλουν να προβούν σε παρόμοια εγχειρήματα;

Σίγουρα να έχουν υπομονή γιατί αρκετές καταστάσεις δεν αλλάζουν από την μια στιγμή στην άλλη και απαιτούν αρκετή προσπάθεια και επιμονή. Η αρχική μας ιδέα ήταν να δημιουργήσουμε μια ομάδα με στόχο απλά την ευαισθητοποίηση/ κινητοποίηση του κοινού. Παράλληλα, όμως, πήραμε την πρωτοβουλία να συμμετάσχουμε στο Social Impact Award που προωθεί την κοινωνική επιχειρηματικότητα. Αυτή ήταν μια μοναδική ευκαιρία να σκεφτούμε πιο συνδυαστικά και να σχεδιάσουμε ένα σύστημα λειτουργίας της ομάδας μας που θα μπορεί δυνητικά να αποφέρει και κέρδος στο μέλλον. Πιστεύουμε ότι οι νέοι που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα, χρειάζεται να εκμεταλλεύονται τέτοιες ευκαιρίες και να συμμετέχουν σε παρόμοιους διαγωνισμούς σε εθνικό και ιδίως σε διεθνές επίπεδο. Τέλος, η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι ένα πολύ νέο και δυναμικό πεδίο στην οποία αξίζει ένας νέος επιχειρηματίας να επενδύσει γιατί πάνω από όλα έχει την κοινωνική προσφορά ως κινητήριο δύναμη και προσφέρει μεγάλη ηθική ικανοποίηση.