Τι είναι τα stock options (δικαιώματα προαίρεσης) και πώς φορολογούνται;

Τύποι Δικαιωμάτων Προαίρεσης

• Call Option (Δικαίωμα Αγοράς) → Δίνει στον κάτοχο το δικαίωμα να αγοράσει το υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο σε προκαθορισμένη τιμή.
• Put Option (Δικαίωμα Πώλησης) → Δίνει στον κάτοχο το δικαίωμα να πουλήσει το υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο σε προκαθορισμένη τιμή.

Φορολογική μεταχείριση εισοδήματος από δικαίωμα προαίρεσης μετοχών

Υπάρχουν δύο είδη φορολόγησης για τα δικαιώματα προαίρεσης αγοράς μετοχών, όπως παρακάτω:

Α) δικαιώματα προαίρεσης απόκτησης μετοχών

Β) δωρεάν διάθεση μετοχών στο πλαίσιο προγραμμάτων, στα όποια τίθεται ως προϋπόθεση η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή επέλευση συγκεκριμένου γεγονότος.

(Α) Φορολόγηση εισοδήματος που προκύπτει από την απόκτηση δικαιωμάτων προαίρεσης αγοράς μετοχών

Η φορολόγηση αντιμετωπίζεται ως εξής:

• Θεωρείται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία, και πιο συγκεκριμένα ως παροχή σε είδος, εφόσον οι μετοχές μεταβιβάζονται εντός περιόδου 24 μηνών (ή 36 μηνών για νεοσύστατες επιχειρήσεις) από την ημερομηνία άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης. Η φορολόγηση ως παροχή σε είδος βασίζεται στην κλίμακα φόρου εισοδήματος από μισθωτή εργασία (αυτή κυμαίνεται από 9% έως 44%).
• Θεωρείται εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, εάν οι μετοχές μεταβιβάζονται μετά την περίοδο 24 μηνών (ή 36 μηνών για νεοσύστατες επιχειρήσεις) από την ημερομηνία άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης. Φορολογείται με συντελεστή 15%.

Κρίσιμο σημείο για τον προσδιορισμό του τρόπου φορολόγησης αποτελεί ο χρόνος διακράτησης των μετοχών.

Τρόπος υπολογισμού της φορολογητέας ωφέλειας από stock options

Η φορολογητέα ωφέλεια καθορίζεται κατά το χρόνο άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης ανεξάρτητα από το εάν υφίσταται ή όχι η εργασιακή σχέση του δικαιούχου της ωφέλειας κατά το χρόνο αυτό.

Υπολογισμός της Φορολογητέας Ωφέλειας από εισηγμένες και μη εισηγμένες μετοχές

Για τις εισηγμένες μετοχές: Φορολογητέα ωφέλεια = τιμή κλεισίματος της μετοχής στο χρηματιστήριο κατά τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος – τιμή διάθεσης του δικαιώματος (προνομιακή τιμή απόκτησης μετοχών).

Για τις μη εισηγμένες μετοχές: Φορολογητέα ωφέλεια = τιμή της μετοχής με βάση την αξία των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας (όπως απεικονίζεται στα λογιστικά βιβλία της) κατά τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος – τιμή διάθεσης του δικαιώματος.

Τρόπος φορολόγησης της υπεραξίας από μεταβίβαση μετοχών που προκύπτει κατά το χρόνο μεταβίβασης των μετοχών, πέραν της ωφέλειας που έχει προκύψει από την προνομιακή τιμή των stock options

Στην περίπτωση που κατά το χρόνο μεταβίβασης έχει αυξηθεί η αξία της μετοχής σε σχέση με την στιγμή της απόκτησης δικαιώματος (θετικό ποσό), τότε προκύπτει θέμα φορολόγησης της υπεραξίας με εφαρμογή των γενικών διατάξεων της φορολογίας οι οποίες προβλέπουν:

Τρόπος φορολόγησης του εισοδήματος από υπεραξία:

• Σε περίπτωση εισηγμένων εταιρειών στο Χρηματιστήριο, απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος υπό την προϋπόθεση ότι ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας με ποσοστό μικρότερο από 0,5%.

Εάν ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο με ποσοστό μεγαλύτερο από 0,5%, επιβάλλεται και φόρος εισοδήματος 15%.

• Στην περίπτωση μη εισηγμένων εταιρειών, η εν λόγω υπεραξία φορολογείται με 15%.
• Αν πρόκειται για εταιρεία εισηγμένη στο Χρηματιστήριο και ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό της κεφάλαιο με ποσοστό μικρότερο του 0,5%, τότε η εν λόγω ζημία δεν αναγράφεται στην δήλωση και δεν μεταφέρεται για συμψηφισμό.
• Αν πρόκειται για εταιρεία μη εισηγμένη στο Χρηματιστήριο ή αν είναι εισηγμένη και ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό της κεφάλαιο με ποσοστό μεγαλύτερο του 0,5%, τότε η εν λόγω ζημία μεταφέρεται για τα επόμενα πέντε (5) έτη και συμψηφίζεται με μελλοντικά κέρδη υπεραξίας.

Στην περίπτωση που κατά το χρόνο μεταβίβασης έχει μειωθεί η αξία της μετοχής σε σχέση με την στιγμή της απόκτησης δικαιώματος (αρνητικό ποσό), τότε:

Β) Δωρεάν μετοχές που διατίθενται στο πλαίσιο προγραμμάτων στα οποία τίθεται ως προϋπόθεση η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή επέλευση συγκεκριμένου γεγονότος.

Δεν θεωρείται εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και εξαιρείται η παροχή σε είδος με τη μορφή δωρεάν μετοχών που λαμβάνει ένας εργαζόμενος ή εταίρος ή μέτοχος από νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα στο πλαίσιο προγραμμάτων στα οποία τίθεται ως προϋπόθεση η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή η επέλευση συγκεκριμένου γεγονότος, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η διάθεση των μετοχών.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 42Α του Κ.Φ.Ε. που ισχύουν από 1.1.2020, ο εργαζόμενος δεν αποκτά εισόδημα ούτε κατά την ημερομηνία χορήγησης των δικαιωμάτων, αλλά ούτε κατά τον χρόνο που ασκούνται τα δικαιώματα και αποκτώνται οι μετοχές. Για να φορολογηθεί ο εργαζόμενος θα πρέπει οι μετοχές που αποκτήθηκαν να μεταβιβαστούν. Θεωρείται εισόδημα από υπεραξία εφόσον οι μετοχές μεταβιβαστούν οποτεδήποτε μετά την απόκτησή τους, από τον δικαιούχο του προγράμματος.

Ως προς τα προγράμματα δωρεάν διάθεσης μετοχών δύο είναι τα κρίσιμα χρονικά σημεία που λαμβάνονται υπόψιν για καθορισμό της φορολογικής μεταχείρισης του εισοδήματος:

1) ο χρόνος απόκτησης των μετοχών (χρόνος στον οποίον προκύπτει η ωφέλεια) και

2) ο χρόνος μεταβίβασης των μετοχών (χρόνος στον οποίον φορολογείται η ωφέλεια)

Χρόνος φορολόγησης της ωφέλειας που προέκυψε κατά τη διάθεση των μετοχών είναι ο χρόνος μεταβίβασης των μετοχών από τον δικαιούχο του προγράμματος.

Δεν προβλέπεται ελάχιστος χρόνος διακράτησης.

Τι ισχύει για την φορολόγηση της ωφέλειας σε περίπτωση προγραμμάτων δωρεάν διάθεσης μετοχών; Η φορολογητέα ωφέλεια που προκύπτει αποτελεί εισόδημα από υπεραξία που υπόκειται σε φόρο εισοδήματος 15%.

Υποχρεώσεις εργοδότη και δικαιούχου

Ο εργοδότης/εταιρείες που χορηγούν δικαιώματα προαίρεσης (είτε είναι εκδότριες των τίτλων είτε όχι) υποχρεούται:

• να χορηγήσει διακριτή βεβαίωση αποδοχών σε έντυπη μορφή, στον εργαζόμενο/ εταίρο/ μέτοχο κατά το έτος άσκησης των δικαιωμάτων προαίρεσης, στην οποία θα πρέπει να αναγράφεται το ποσό της φορολογητέας ωφέλειας που αποκτήθηκε στη διάρκεια του έτους και η ημερομηνία χορήγησης των δικαιωμάτων.
• να συμπεριλαμβάνουν το εν λόγω ποσό στη σχετική μηνιαία δήλωση απόδοσης παρακρατούμενου φόρου.

Οι Φορολογικοί σύμβουλοι της Προοπτικής Α.Ε. μπορούν να απαντήσουν σε κάθε ερώτημά σας σχετικά με τα stock options και τη φορολόγησή τους. Το φοροτεχνικό τμήμα της Προοπτικής Α.Ε. απαρτίζεται από κατάλληλα καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό με εμπειρία στη φορολογική μεταχείριση των stock options και στον τρόπο που οι εργοδότες μπορούν να αξιοποιήσουν τα δικαιώματα προαίρεσης αγοράς μετοχών ως κίνητρο για την προσέλκυση και διατήρηση εργαζομένων.