Νομικές μορφές εταιρειών, επιχειρηματικό κλίμα και ανταγωνιστικότητα στην αναπτυσσομένη οικονομία του Λιβάνου

Το ονομαστικό ΑΕΠ υπολογίστηκε σε 19 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ να ανέρχεται σε 2.500 δολάρια. Το 2018 οι κρατικές δαπάνες ανήλθαν σε 15,9 δισεκατομμύρια δολάρια, ή 83% του ΑΕΠΗ οικονομία του Λιβάνου γνώρισε σημαντική επέκταση μετά τον πόλεμο των 34 ημερών του 2006 , με ανάπτυξη κατά μέσο όρο 9,1% μεταξύ 2007 και 2010.

Μετά το 2011 η τοπική οικονομία επηρεάστηκε από τον συριακό εμφύλιο πόλεμο , αυξάνοντας κατά μέσο όρο 1,7% σε ετήσια βάση την περίοδο 2101-2010 και 2,7% το 20101% κατά μέσο όρο κατά 1,7% το 2101% το 2010. Το 2018, το μέγεθος του ΑΕΠ εκτιμήθηκε σε 54,1 δισεκατομμύρια δολάρια.

Από το 2020, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν δημοσιεύει πλέον στοιχεία για την οικονομία του Λιβάνου. Ο Λίβανος είναι η τρίτη πιο υπερχρεωμένη χώρα στον κόσμο όσον αφορά την αναλογία χρέους προς ΑΕΠ. Κατά συνέπεια, οι πληρωμές τόκων κατανάλωσαν το 48% των εγχώριων κρατικών εσόδων το 2016, περιορίζοντας έτσι την ικανότητα της κυβέρνησης να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες επενδύσεις σε υποδομές και άλλα δημόσια αγαθά.

Ομόρρυθμη και Ετερόρρυθμη: Το λιβανικό εμπορικό δίκαιο διακρίνει δύο είδη προσωπικών εταιριών: την ομόρρυθμη και την ετερόρρυθμη. Γενικά οι προσωπικές εταιρίες είναι ενώσεις δύο ή περισσοτέρων προσώπων, τα οποία μπορούν να διοικούν την επιχείρηση, όντας συγχρόνως και ιδιοκτήτες αυτής. Το κύριο χαρακτηριστικό των εταιριών της μορφής αυτής είναι το intuitus persona, δηλαδή η προσωπική εμπλοκή ή μη των εταίρων στην διοίκηση της επιχείρησης. Δεν απαιτείται ελάχιστο κατατεθειμένο αρχικό κεφάλαιο.

Αφανής Εταιρία (Co-Partnership): Η αφανής εταιρία είναι γνωστή μόνο από τα ενδιαφερόμενα μέρη και λόγω της μυστικότητάς της δεν εγγράφεται στο Εμπορικό Μητρώο. Συγκεκριμένα, υπάρχει συμφωνία μεταξύ των εταίρων, στην οποία ορίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις τους, καθώς και το ύψος της συμμετοχής τους στα κέρδη και στις ζημίες της αφανούς εταιρίας. Παρά την μυστικότητα της αφανούς εταιρίας οι συμφωνίες των εταίρων με τρίτους δεσμεύουν σε περίπτωση αμφισβήτησης την εταιρία

Ανώνυμη Εταιρία (Societe Anonyme Libanaise S.A.L.) (Joint Stock Company): Το κύριο χαρακτηριστικό της SAL είναι το intuitus pecuniare, δηλαδή το ύψος της χρηματικής συμμετοχής του κάθε εταίρου στο εταιρικό κεφάλαιο. Οι εταίροι στην SAL ονομάζονται μέτοχοι και ευθύνονται έναντι της εταιρίας μέχρι του ποσού των μετοχών τους. Οι SAL μπορούν να εκδίδουν μετοχές και ομόλογα μετατρέψιμα σε μετοχές. Το λιβανικό δίκαιο απαγορεύει την συμμετοχή στις δραστηριότητες της SAL προσώπων, που έχουν καταδικασθεί ποινικά στον Λίβανο ή στην αλλοδαπή ή έχουν κηρυχθεί αφερέγγυοι κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών (εκτός εάν έχουν εντωμεταξύ αποκατασταθεί).

Ετερόρρυθμη Εταιρία (Société en commandite par action-SCPA): Πρόκειται για SARL, για την οποία όμως δεν απαιτείται η κατάθεση ορισμένου εταιρικού κεφαλαίου. Το κεφάλαιο της SCPA αποτελείται από μετοχές, ενώ οι ετερόρρυθμοι εταίροι (silent partners) έχουν τις ίδιες ακριβώς υποχρεώσεις με εκείνες που έχουν οι μέτοχοι μιας ανώνυμης εταιρείας (joint stock company).

Εταιρία Holding: Οι εταιρίες Holding εγγράφονται ως ανώνυμες εταιρίες, αλλά πρέπει να φέρουν εμφανώς στην επωνυμία τους τον τίτλο «Holding». Η εταιρία της μορφής αυτής περιορίζεται στην κατοχή μετοχών ήδη υφισταμένων λιβανικών ή αλλοδαπών ανωνύμων ή περιορισμένης ευθύνης εταιρειών, καθώς και πνευματικών δικαιωμάτων και μπορεί να ασκεί την διοίκηση των εταιρειών, μετοχές των οποίων κατέχει και μόνον αυτών.

Υπεράκτια Εταιρία (Offshore Company): Η υπεράκτια εταιρία έχει την έδρα της στο Λίβανο, αλλά εξ ορισμού, δραστηριοποιείται έξω από την χώρα. Οι τραπεζικοί της λογαριασμοί είναι δυνατόν να τηρούνται σε Λίρες Λιβάνου (ΛΛ) ή σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα. Οι υπεράκτιες εταιρίες έχουν τη δομή των ανωνύμων εταιριών, πλην όμως απαιτείται επιπλέον τραπεζική εγγύηση ύψους 30 εκατ. ΛΛ (ή $20.000 δολ. ΗΠΑ), η οποία ανανεώνεται αυτόματα ως εγγύηση για την πληρωμή των ετησίων φορολογικών οφειλών της εταιρίας. Όπως οι εταιρίες Holding, έτσι και οι Offshore χαίρουν ιδιαιτέρων φορολογικών προνομιών, λόγω της ιδιάζουσας μορφής τους.

Η βαθμολογία οικονομικής ελευθερίας του Λιβάνου είναι 44,1, καθιστώντας την οικονομία του την 165η πιο ελεύθερη στον Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας του 2025. Η αξιολόγησή του μειώθηκε κατά 4,2 μονάδες από πέρυσι και ο Λίβανος κατατάσσεται στην 13η θέση από 14 χώρες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής / Βόρειας Αφρικής. Η βαθμολογία οικονομικής ελευθερίας της χώρας είναι χαμηλότερη από τον παγκόσμιο και περιφερειακό μέσο όρο. Η οικονομία του Λιβάνου θεωρείται «καταπιεσμένη» σύμφωνα με τον Δείκτη του 2025 .

Τα θεμέλια της οικονομικής ελευθερίας του Λιβάνου έχουν υπονομευτεί σοβαρά. Το επιχειρηματικό περιβάλλον, που χαρακτηρίζεται από πολιτική αστάθεια και ρυθμιστική αναποτελεσματικότητα, αποθαρρύνει γενικά την πιο δυναμική ανάπτυξη των ιδιωτικών επενδύσεων. Οι εμπορικές ρυθμίσεις εξακολουθούν να είναι επαχθείς. Ελλείψει νομικού πλαισίου που λειτουργεί σωστά, η προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας παραμένει αδύναμη και η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη. Οι δημοσιονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις επιδεινώνουν μια ζοφερή οικονομική εικόνα. Η αγορά εργασίας έχει υπονομευθεί από την πολιτική αστάθεια και την αβεβαιότητα.

Το γενικό κράτος δικαίου είναι αδύναμο στον Λίβανο. Η βαθμολογία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας της χώρας, της δικαστικής αποτελεσματικότητάς του και της κυβερνητικής ακεραιότητας είναι κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής ατομικού εισοδήματος είναι 25% και ο ανώτατος συντελεστής εταιρικού φόρου είναι 17%. Η φορολογική επιβάρυνση ισούται με 7,3% του ΑΕΠ. Οι μέσοι όροι των τριετών κρατικών δαπανών και του ισοζυγίου του προϋπολογισμού είναι, αντίστοιχα, 12,1% και –3,2% του ΑΕΠ. Το δημόσιο χρέος ανέρχεται στο 195,2% του ΑΕΠ. Το συνολικό ρυθμιστικό περιβάλλον του Λιβάνου είναι πολύ αναποτελεσματικό και δεν ευνοεί την επιχειρηματική δραστηριότητα. Η βαθμολογία επιχειρηματικής ελευθερίας της χώρας είναι πολύ κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Η βαθμολογία της εργασιακής ελευθερίας είναι πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο και η βαθμολογία της νομισματικής ελευθερίας είναι πολύ κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Ο σταθμισμένος μέσος δασμολογικός συντελεστής είναι 7,3%, αλλά τα κακά ρυθμιστικά συστήματα αποθαρρύνουν τις δυναμικές εμπορικές και επενδυτικές ροές. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας του Λιβάνου ήταν ένας περιφερειακός κόμβος, αλλά η συνεχιζόμενη πολιτική ανασφάλεια τον έχει υποβάλει σε υψηλό βαθμό αβεβαιότητας και πίεσης.