Ο μύθος της τελειότητας και ο φόβοι που τον ακολουθούν

Το κυνήγι της τελειότητας δεν είναι απλώς μια επιθυμία για υψηλή ποιότητα, αριστεία ή την επιθυμία να δίνουμε πάντα τον καλύτερό μας εαυτό. Στην πραγματικότητα, συχνά πηγάζει από κάτι βαθύτερο: τον φόβο της απόρριψης.

Η Elizabeth Gilbert είχε πει: “Perfectionism is just fear in really good shoes.” [H τελειομανία είναι απλά ένας φόβος με πολύ ωραία παπούτσια.]

Πόσες φορές στη ζωή μας νιώσαμε ότι η αξία μας εξαρτάται από το αν τα κάνουμε όλα σωστά; Ότι για να μας αγαπούν, να μας αποδέχονται, να μας εκτιμούν, πρέπει να είμαστε άψογοι;

Το παιδί που ακούει συνεχώς "μπράβο" και βλέπει χαμόγελα, δώρα, χαρά και αγκαλιές μόνο όταν έχει καλούς βαθμούς, αρχίζει να συνδέει την αγάπη με την επιτυχία. Ο ενήλικας που δέχεται έπαινο μόνο όταν αποδίδει άριστα στη δουλειά, φοβάται πως αν κάνει λάθος, θα χάσει την εκτίμηση των άλλων.

Οπότε, η ανάγκη για τελειότητα γίνεται ένα είδος ασπίδας. Αν δεν αφήσω περιθώριο για λάθη, τότε κανείς δεν θα με απορρίψει. Αν δεν εκτεθώ, δεν θα πληγωθώ.

Είναι όμως έτσι; Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα;

Οι τρεις παγίδες της τελειομανίας:

1. Αναβλητικότητα: Όταν το "δεν είναι τέλειο" οδηγεί στο "να μην γίνεται καθόλου"

Έχεις βρεθεί ποτέ στην κατάσταση του να αναβάλεις ατελείωτα ένα project, ένα σημαντικό email ή ακόμα και μια απόφαση, επειδή δεν έχεις βρει τον "τέλειο" τρόπο να το κάνεις; Ή γιατί σκέφτεσαι ότι δεν μπορείς να το κάνεις όσο τέλεια ή εξαιρετικά ή φανταστικά θα το έκανε κάποιος άλλος;

Η τελειομανία συχνά οδηγεί σε αναβλητικότητα. Υποσυνείδητα σκέφτεσαι "Καλύτερα να μην κάνω τίποτα, παρά να κάνω κάτι που δεν είναι αρκετά καλό"...

Για παράδειγμα: Έχεις μια εξαιρετική ιδέα για ένα νέο επαγγελματικό εγχείρημα. Αντί όμως να ξεκινήσεις, περνάς μήνες (ή και χρόνια!) σχεδιάζοντας, αναλύοντας και διορθώνοντας, μέχρι που… δεν προχωράς καθόλου. Ο φόβος μήπως δεν είναι τέλειο σε ακινητοποιεί.

2. Άρνηση βοήθειας: Όταν η τελειότητα σημαίνει "μόνος μου"

Μια άλλη παγίδα στο κυνήγι της τελειότητας, είναι η πεποίθηση ότι αν ζητήσεις βοήθεια, θα δείξεις αδυναμία. Αν κάποιος σε βοηθήσει, σημαίνει ότι δεν ήσουν αρκετά καλός γιατί "αλλιώς θα το κατάφερνες μόνος σου".

Όπως για παράδειγμα: Έχεις ένα δύσκολο επαγγελματικό project, αλλά προτιμάς να εξαντλείσαι και να δουλεύεις ατελείωτες ώρες, παρά να ζητήσεις υποστήριξη. Γιατί; Γιατί φοβάσαι ότι θα θεωρηθείς ανεπαρκής.

Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε εξουθένωση και να σε απομακρύνει από ανθρώπους που πραγματικά θέλουν να σε στηρίξουν.

3. Χαμένη αυτοπεποίθηση: Όταν η αυτοαξία συνδέεται με την τελειότητα

Όταν πιστεύουμε ότι η αξία μας καθορίζεται από την τελειότητα, κάθε λάθος γίνεται μία "προσωπική αποτυχία" που μας στιγματίζει και μας μπλοκάρει.

Παράδειγμα: Είσαι σε μια σχέση και φοβάσαι να δείξεις τις ανασφάλειές σου ή ακόμα και τις ανάγκες σου, γιατί πιστεύεις πως αν δεν είσαι τέλειος/α, ο άλλος θα σε εγκαταλείψει.

Αυτή η εσωτερική πεποίθηση μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε ότι δεν αξίζουμε αποδοχή, εκτίμηση ή αγάπη αν δεν είμαστε αψεγάδιαστοι.

Ο Leonard Cohen έλεγε: “There is a crack in everything, that's how the light gets in.” [Υπάρχει μια ρωγμή σε όλα. Έτσι μπαίνει το φως].

Μήπως ήρθε η ώρα να αφήσουμε χώρο για το φως να μπει στη ζωή μας;

Τι μπορείς να κάνεις άμεσα:

Αναρωτήσου: "Αν δεν φοβόμουν την απόρριψη, τι θα έκανα σήμερα;"

Συχνά, ο φόβος της μη αποδοχής είναι αυτός που μας κρατά πίσω. Τι θα γινόταν αν αποδεχόσουν ότι δεν χρειάζεται να είσαι τέλειος για να έχεις αξία; Σκέψου πόσα πράγματα έχεις ήδη πετύχει!

Επέτρεψε στον εαυτό σου να ξεκινήσει, ακόμα κι αν δεν είσαι "έτοιμος"

Πόσα πράγματα έχεις αφήσει στη μέση ή δεν ξεκίνησες ποτέ επειδή περίμενες την "ιδανική στιγμή"; Η αλήθεια είναι ότι η τέλεια στιγμή δεν έρχεται ποτέ. Η κατάλληλη στιγμή είναι τώρα!

Δέξου ότι η αποδοχή δεν βασίζεται στην τελειότητα

Σκέψου κάποιον που αγαπάς και εκτιμάς. Είναι τέλειος; Όχι. Κι όμως, εσύ τον αγαπάς έτσι ακριβώς όπως είναι. Αναλογίσου λοιπόν τώρα, αλήθεια, μήπως το ίδιο ισχύει και για εσένα;

Θυμήσου ότι η προσπάθεια είναι κομμάτι της εξέλιξης

Αν κοιτάξεις πίσω στη ζωή σου, θα δεις ότι οι πιο σημαντικές στιγμές μάθησης και τα μεγαλύτερα άλματα έγιναν μετά από "λάθη και αποτυχίες". Δεν είναι έτσι;

Θυμήσου: Πότε έμαθες πραγματικά κάτι πολύτιμο για τον εαυτό σου; Ήταν μια στιγμή που έκανες κάτι τέλειο ή μια στιγμή που έκανες λάθος και βρήκες τη δύναμη να συνεχίσεις ή/και να ζητήσεις βοήθεια;

Η τελειότητα δεν είναι απαραίτητη για να αξίζεις

Αν κάποιος σου έλεγε ότι είσαι αρκετός, ακόμα και με τις ατέλειές σου, θα το πίστευες;

Η τελειότητα είναι ένας μύθος. Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι η αυθεντικότητα, η προσπάθεια, η εξέλιξη.

Και ίσως η πραγματική δύναμη να βρίσκεται όχι στο να είμαστε τέλειοι, αλλά στο να μπορούμε να πούμε:

"Μπορεί να είμαι τέλειος, αλλά είμαι πραγματικά καλός. Μαθαίνω, εξελίσσομαι, νοιάζομαι και (ναι!) αυτό είναι αρκετό!"

Άλλωστε όπως είπε ο Salvador Dalí :

"Have no fear of perfection – you’ll never reach it." [Μην φοβάσαι την τελειότητα – δεν θα την φτάσεις ποτέ].

Γιατί τελικά μήπως αυτό που θεωρούμε τέλειο είναι μια ψευδαίσθηση, ένας ανέφικτος στόχος που μας κρατά σε συνεχή ένταση και αμφιβολία για τον εαυτό μας;