«Το μέλλον του χρήματος»: Ένα βιβλίο για τον νομισματικό κόσμο του αύριο

Ο Eswar S. Prasad επιχειρεί να απαντήσει σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα στο βιβλίο «Το μέλλον του χρήματος: Πώς η ψηφιακή επανάσταση μετασχηματίζει τα νομίσματα και το χρηματοπιστωτικό σύστημα», σε μετάφραση Νίκου Ρούσσου και επιστημονική επιμέλεια Γιώργου Γατόπουλου, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Ο Prasad, καθηγητής Εμπορικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Cornell και συγγραφέας πολλών βιβλίων για τα νομίσματα, προχωρά σε μια ενδιαφέρουσα και διορατική ανάλυση για τη μετατόπιση του τοπίου από τα παραδοσιακά χαρτονομίσματα στα ψηφιακά νομίσματα.

Ο συγγραφέας ξεκινά τη συζήτησή του για το μέλλον του χρήματος με μια φράση της Cecilia Skingsley, υποδιοικητή της κεντρικής τράπεζας της Σουηδίας: «Αν προβάλουμε τις τρέχουσες τάσεις στο μέλλον, το τελευταίο χαρτονόμισμα θα έχει επιστραφεί στην Riksbank μέχρι το 2030». Η Skingsley δεν είναι ο μόνος κυβερνητικός αξιωματούχος που βλέπει ένα μεγάλο μέλλον για τα ψηφιακά νομίσματα. Η Κίνα είναι ακόμα μία χώρα που απομακρύνεται από τα χάρτινα νομίσματα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο πρώην πρόεδρος Μπάιντεν, αναγνωρίζοντας τη σημασία των νέων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, υπέγραψε τον Μάρτιο του 2022 εκτελεστικό διάταγμα για τη διασφάλιση της υπεύθυνης ανάπτυξης των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων.

Το εν λόγω βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. Το μέρος Ι, «Ρίχνοντας τα θεμέλια», εξετάζει το μέλλον και την υπόσχεση των ψηφιακών νομισμάτων και παρέχει μια εισαγωγή στα χρηματοοικονομικά για όσους δεν έχουν ιδιαίτερο υπόβαθρο. Το μέρος II, «Καινοτομίες», επικεντρώνεται στην ιστορία της fintech και της επανάστασης των κρυπτονομισμάτων. Κατόπιν, το μέρος III, «Χρήμα κεντρικών τραπεζών», κάνει λόγο για τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (CBDCs), ενώ το μέρος IV, «Επιπτώσεις», εξετάζει τις πιθανές συνέπειες για το διεθνές νομισματικό σύστημα.

Ενδεικτικά, η ενότητα «Καινοτομίες» του βιβλίου ξεκινά με ένα κεφάλαιο που τιτλοφορείται «Μπορεί η Fintech να κάνει τον κόσμο μας καλύτερο;». Εδώ, ο συγγραφέας παρουσιάζει στο αναγνωστικό κοινό την ιστορία της fintech, η οποία, όπως επισημαίνει, είναι ένας γενικός όρος για τις νέες χρηματοοικονομικές τεχνολογίες. Επινοήθηκε για πρώτη φορά το 1993 με τη δημιουργία του Financial Services Technology Consortium από τη Citicorp . Ωστόσο, ορισμένες καινοτομίες, όπως το ΑΤΜ, έχουν γίνει τόσο διαδεδομένες που ξεχνάμε ότι κάποτε ήταν νέες τεχνολογίες. Η ιστορία περιλαμβάνει μια ενδιαφέρουσα ματιά σε νεότερες καινοτομίες, όπως το M-PESA, το οποίο επέτρεψε σε ιδιώτες στην Κένυα να διεξάγουν τραπεζικές συναλλαγές μέσω κινητού τηλεφώνου, καθώς και τον δανεισμό από ομοτίμους, το crowdfunding και την ασφάλιση κατά παραγγελία. Πολλές από αυτές τις νέες υπηρεσίες θα θέσουν προκλήσεις στις παραδοσιακές εταιρείες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Η blockchain παρουσιάζεται ως το μέλλον των χρηματοοικονομικών

Σήμερα, η fintech συνδέεται στενότερα με τα κρυπτονομίσματα, όπως το bitcoin και το Ethereum. Ωστόσο, μια συζήτηση για τα κρυπτονομίσματα δεν μπορεί να ξεκινήσει χωρίς την κατανόηση της αλυσίδας μπλοκ (blockchain) και του τρόπου με τον οποίο αυτή η τεχνολογία μετασχηματίζει τις επιχειρήσεις και τα χρηματοοικονομικά. Η τεχνολογία blockchain έχει διαφημιστεί ως το μέλλον των χρηματοοικονομικών και πολλών άλλων τομέων των επιχειρήσεων, όπως η διασφάλιση των ιατρικών αρχείων, οι αγορές μη-μυκηλιακών συμβόλων (NFT) και η παρακολούθηση της εφοδιαστικής αλυσίδας και των logistics.

Οι περισσότεροι επαγγελματίες επενδύσεων θα γνωρίζουν την αλυσίδα μπλοκ και την έννοια του αποκεντρωμένου βιβλίου σε ένα δίκτυο ομότιμων, αλλά πολλοί μπορεί να μην κατανοούν πλήρως την τεχνολογία. Ο Prasad παρέχει μια λεπτομερή και ταυτόχρονα προσιτή εξήγηση του τρόπου λειτουργίας της αλυσίδας μπλοκ, από την ιστορική της προέλευση έως την τεχνολογία που διέπει το σύστημα. Ο όρος «blockchain» συνδέεται με μια ποικιλία κρυπτονομισμάτων. Ωστόσο, τα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούνται για την επικύρωση των συναλλαγών διαφέρουν για τις διάφορες αλυσίδες μπλοκ. Επιπλέον, κάθε πρωτόκολλο έχει πλεονεκτήματα και αδυναμίες. Θα συνεχιστούν πολλά εναλλακτικά πρωτόκολλα ή θα αναδειχθεί ένα ως το πρότυπο για τον κλάδο;

Το Bitcoin χρησιμοποιεί ένα πρωτόκολλο «proof-of-work» για την επικύρωση των συναλλαγών, το οποίο απαιτεί από τους δημιουργούς μπλοκ, γνωστούς ως miners, να επιλύσουν ένα τυχαία παραγόμενο κρυπτογραφικό πρόβλημα. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει την επικύρωση των συναλλαγών χωρίς αξιόπιστο τρίτο μέρος. Ωστόσο, η μέθοδος αυτή απαιτεί σημαντικούς υπολογιστικούς πόρους, οι οποίοι χρειάζονται μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας για την τροφοδοσία των υπολογιστών. Ένα άλλο μειονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι ότι επιτρέπει την ταυτόχρονη επικύρωση μόνο ενός σχετικά μικρού αριθμού συναλλαγών.

Κρυπτονομίσματα και ανωνυμία: Δεν πάνε απαραίτητα μαζί

Ο Prasad καταρρίπτει ορισμένους από τους μύθους της κρυπτογράφησης και άλλων ψηφιακών νομισμάτων. Για παράδειγμα, πολλοί θεωρούν τη χρήση κρυπτονομισμάτων, όπως το bitcoin, ως έναν τρόπο διατήρησης της ανωνυμίας. Η πραγματικότητα είναι ότι, σε αντίθεση με τα μετρητά, τα ψηφιακά νομίσματα απαιτούν αναγνωριστικά στοιχεία για να παραλάβουν οι καταναλωτές τα αγαθά που αγοράζονται με ψηφιακά νομίσματα, γεγονός που καταργεί την ανωνυμία. Η αλυσίδα μπλοκ έχει επίσης θεωρηθεί ως μια ασφαλής τεχνολογία. Αν και η τεχνολογία αυτή προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια από άλλες μεθόδους, ο Prasad επισημαίνει τρόπους με τους οποίους τα άτομα μπορούν να παραβιάσουν τα διάφορα πρωτόκολλα.

Όπως όλες οι νέες τεχνολογίες, η επανάσταση της fintech έφερε μαζί της μια εντελώς νέα γλώσσα για τον ορισμό των νέων προσφορών, συμπεριλαμβανομένων των hashing, security token offerings (STOs), smart contracts, initial coin offerings (ICOs), hash time locked contracts (HTLCs) και stable coins. Το «Μέλλον του χρήματος» επιτρέπει στους επενδυτές να μάθουν τη νέα ορολογία αυτού του τομέα και να εξετάσουν ποιες καινοτομίες μπορεί να προσφέρουν τις μεγαλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες.

Ανασχηματισμός του χρήματος και μεγάλες καινοτομίες

Όπως εξηγεί ο Eswar Prasad, ο κόσμος της οικονομίας βρίσκεται στο κατώφλι μιας μεγάλης αναστάτωσης που θα επηρεάσει τις εταιρείες, τους τραπεζίτες, τα κράτη και όλους μας εν γένει. Ο μετασχηματισμός του χρήματος θα επαναπροσδιορίσει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο ζουν οι απλοί άνθρωποι. Πάνω απ' όλα, ο Prasad προβλέπει το τέλος των φυσικών μετρητών. Η κινητήρια δύναμη δεν θα είναι τα τηλέφωνα ή οι πιστωτικές κάρτες, αλλά οι κεντρικές τράπεζες, που θα παρακινηθούν από την εμφάνιση των κρυπτονομισμάτων να αναπτύξουν τα δικά τους, πιο σταθερά ψηφιακά νομίσματα. Εν τω μεταξύ, τα ίδια τα κρυπτονομίσματα θα εξελίσσονται απρόβλεπτα, καθώς παγκόσμιες εταιρείες όπως το Facebook και η Amazon θα μπαίνουν στο παιχνίδι. Οι αλλαγές θα συνοδευτούν από ραγδαία εξελισσόμενες καινοτομίες, οι οποίες αναδιαμορφώνουν τα χρηματοοικονομικά και έχουν ήδη αρχίσει να φέρνουν επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο επενδύουμε, εμπορευόμαστε, ασφαλίζουμε και διαχειριζόμαστε τους κινδύνους.

Ο Prasad δείχνει πώς αυτές και άλλες αλλαγές θα επαναπροσδιορίσουν την ίδια την έννοια του χρήματος, αποσυνδέοντας τις παραδοσιακές λειτουργίες του ως μονάδα λογαριασμού, μέσο ανταλλαγής και αποθήκευσης αξίας. Η υπόσχεση έγκειται στη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και ευελιξία, στην αυξημένη ευαισθησία στις ανάγκες των διαφορετικών καταναλωτών και στη βελτιωμένη πρόσβαση στην αγορά για τους μη τραπεζικά ενήμερους. Ο κίνδυνος είναι η αστάθεια, η έλλειψη λογοδοσίας και η διάβρωση της ιδιωτικής ζωής. "Το μέλλον του χρήματος", ένα διαυγές, οραματικό έργο, υποδεικνύει το πώς να μεγιστοποιήσουμε τα καλύτερα και να προφυλαχθούμε από τα χειρότερα των όσων μέλλει γενέσθαι.

Δεδομένου του ταχέως μεταβαλλόμενου ψηφιακού τοπίου, οποιαδήποτε βιβλιογραφική επεξεργασία των ζητημάτων που αναλύονται στο βιβλίο κινδυνεύει να ξεπεραστεί γρήγορα. Προς το παρόν, ωστόσο, η ανάλυση του Prasad αποτελεί την καλύτερη εισαγωγή για όσους ενδιαφέρονται για την ουσία της ψηφιακής χρηματοδότησης.