Γυναίκες στην Επιχειρηματικότητα: Δρόμοι ανισότητας και προκλήσεις - Σταθερά βήματα προόδου για το μέλλον

Είναι γεγονός ότι στη χώρα μας οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν μικρότερη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό απ' ό,τι οι άντρες, ενώ το έμφυλο μισθολογικό χάσμα παραμένει ακόμη ένα ζήτημα προς επίλυση. Συχνά, οι γυναίκες πρέπει να καταβάλλουν διπλάσια προσπάθεια συγκριτικά με τους άντρες ώστε να αποδεικνύουν την αξία τους. Την ίδια στιγμή, τα στερεότυπα καλά κρατούν, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα πολλές γυναίκες επιχειρηματίες να αμφισβητούν την αξία τους, παρόλο που μπορεί να είναι ιδιαίτερα ικανές και καταρτισμένες σε αυτό που κάνουν.

Δεδομένου του μηνύματος της ημέρας για μια ισότιμη αντιμετώπιση των γυναικών, χωρίς διακρίσεις, 10 γυναίκες επιχειρηματίες μοιράζονται την οπτική τους, αναλύοντας αν κατά την άποψή τους οι γυναίκες έχουν ίσες ευκαιρίες με τους άντρες στον επαγγελματικό στίβο και αν θεωρούν ότι υπάρχουν ακόμη στερεότυπα ή ασυνείδητες προκαταλήψεις που επηρεάζουν την εξέλιξη των γυναικών στις επιχειρήσεις. Παράλληλα, εξηγούν πώς μια επιχείρηση μπορεί να ενισχύσει επί της ουσίας τη γυναικεία ηγεσία και αναφέρουν τι θα συμβούλευαν οι ίδιες μια νέα γυναίκα που ξεκινά τώρα την καριέρα της κι έχει να περιηγηθεί σε έναν κόσμο που αδιαμφισβήτητα επιδέχεται βελτίωσης.

«Η πρόοδος είναι υπαρκτή, αλλά το χάσμα παραμένει»

Η Βασιλική Αδαμίδου, Διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων & Βιωσιμότητας της Lidl Ελλάς, θα ήθελε να πιστεύει ότι οι γυναίκες έχουν ίσες ευκαιρίες με τους άνδρες στα επαγγελματικά, αλλά αναφέρει ότι η πραγματικότητα τη διαψεύδει. «Ακόμη και σήμερα, οι γυναίκες πρέπει να αποδεικνύουν διαρκώς την αξία τους, να δουλεύουν διπλά για να κερδίσουν τις ίδιες ευκαιρίες. Η πρόοδος είναι υπαρκτή, αλλά το χάσμα παραμένει. Όμως, κάθε βήμα μπροστά έχει σημασία», δηλώνει με έναν τόνο αισιοδοξίας.

«Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει ότι μια γυναίκα είναι "πολύ ευαίσθητη" για μια απαιτητική θέση ή ότι η μητρότητα "επιβραδύνει" την καριέρα της; Αυτές οι αντιλήψεις επηρεάζουν τις ευκαιρίες και τα όνειρα τόσων ικανών γυναικών. Είναι καιρός να τις ξεπεράσουμε», τονίζει. Στη συνέχεια, αναφέρει ότι μια επιχείρηση στηρίζει τη γυναικεία ηγεσία όχι απλά με λόγια αλλά με πράξεις, θέτοντας ως παράδειγμα τις Women Empowerment Principles και την πολιτική Equal Pay της Lidl, ενώ συμβουλεύει τις γυναίκες που ξεκινούν τώρα την καριέρα τους να μην αφήσουν κανέναν να τους πει τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν.

Η Βασιλική Αδαμίδου, Διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων & Βιωσιμότητας της Lidl Ελλάς

«Οι γυναίκες άθελά μας συμβάλλουμε στη διατήρηση της ανισότητας»

Η Ελένη Αλεξίου, δικηγόρος και Managing Partner της AKL Law Firm, πιστεύει ότι απέχουμε ακόμα πολύ από τις ίσες ευκαιρίες. «Φοβάμαι πως και οι γυναίκες συμβάλλουμε άθελά μας στη διατήρηση της ανισότητας», σχολιάζει. Τα στερεότυπα, σύμφωνα με την ίδια, είναι διάχυτα στην κοινωνία, και οι γυναίκες έχουν μεγαλώσει -και συνηθίσει- σε ένα περιβάλλον όπου δεν αντιμετωπιζόμαστε ισότιμα. «Νομίζω ότι το πιστέψαμε κι εμείς, γιατί πολλές εργαζόμενες γυναίκες αισθάνονται ανεπαρκείς», σημειώνει επ' αυτού.

Κατόπιν, αναφέρει ότι μια επιχείρηση μπορεί να ενισχύσει τη γυναικεία ηγεσία αξιολογώντας την προσφορά των γυναικών ως προς τις ουσιαστικές παραμέτρους της και όχι τις τυπικές.

Σημαντικό για την κυρία Αλεξίου είναι μια νέα γυναίκα να ασχολείται μόνο με την ποιότητα της δουλειάς της και να μην χάνει χρόνο και δυνάμεις, προσπαθώντας να πείσει για την αξία της αυτούς που δεν θέλουν να πειστούν.

Η Ελένη Αλεξίου, δικηγόρος και Managing Partner της AKL Law Firm

«Οι επιχειρήσεις πρέπει να καλλιεργήσουν κουλτούρα ισότητας μέσα από ενέργειες και δράσεις»

Όπως σημειώνει η κυρία Ξένια Κούρτογλου, Ιδρύτρια της Focus Bari, «τυπικά και θεωρητικά, υπάρχουν ίσες ευκαιρίες σε άντρες και γυναίκες σήμερα στον επαγγελματικό στίβο. Ειδικά στις νεαρότερες ηλικίες, μέχρι τα 45, οι οργανισμοί αναζητούν ικανά στελέχη, με αυξημένα soft skills, που οι γυναίκες διαθέτουν από τη φύση τους σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άντρες. Όμως, το θέμα υπάρχει ακόμα, ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικίες εργοδοτών, και όχι μόνο: είναι οι ίδιες οι γυναίκες που φαίνεται ότι έχουν σχετικά χαμηλή αυτοπεποίθηση, τρέφοντας δέος έως και φόβο προς τα εργασιακά περιβάλλοντα. Και αυτό είναι κάτι που οδηγεί πολλές γυναίκες να "κάθονται στο τραπέζι" της διοίκησης διστακτικά, πράγμα που επηρεάζει και την απόδοσή τους», συμπληρώνει. «Αυτό που θα συμβούλευα τις γυναίκες που ξεκινούν τώρα την καριέρα τους είναι να είναι πολύ καλές στη δουλειά τους και να διευρύνουν συνεχώς τις γνώσεις και δεξιότητές τους.

Τέλος, αν μια επιχείρηση θέλει να έχει ισορροπία φύλου στις διοικητικές της ομάδες—που είναι και το ιδανικό—, καλό θα είναι να καλλιεργήσει μια τέτοια κουλτούρα μέσα από τις ενέργειες, δράσεις και διαδικασίες της», αναφέρει η κυρία Κούρτογλου.

Η Ξένια Κούρτογλου, Ιδρύτρια της Focus Bari

«Από τα χαμηλότερα ποσοστά στην ΕΕ έχει η Ελλάδα στη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό»

«Σχεδόν ένας αιώνας θα χρειαστεί να επιτευχθεί ισότητα μεταξύ των δύο φύλων παγκοσμίως σε όλους του τομείς, όπως υπογραμμίζει στην έκθεσή του το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF). που κατέγραψε βαθύτερες ανισότητες στη τελευταία έκθεσή του», αναφέρει η Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών στη diaNEOsis.

«Κι ενώ στους υποδείκτες υγείας και παιδείας φαίνεται να καταγράφεται μεγαλύτερη σύγκλιση στα θέματα οικονομικής ισότητας, θα χρειαστούν 257 χρόνια. Γιατί υπερδιπλάσια; Πρώτον, εξαιτίας του επίμονα μικρού ποσοστού των γυναικών που αναλαμβάνουν διοικητικές ή διευθυντικές θέσεις -μόλις το 17,9% των θέσεων ευθύνης των επιχειρήσεων σε παγκόσμια κλίμακα. Δεύτερον, λόγω της μικρής συμμετοχής τους στο εργατικό δυναμικό, καθώς η Ελλάδα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην ΕΕ, και τέλος, εξαιτίας του έμφυλου μισθολογικού χάσματος. Στη χώρα μας οι γυναίκες αμείβονται κατά 12,5% λιγότερο σε σχέση με τους άντρες, εάν κοιτάξει κανείς τον μέσο όρο των ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών τους. Όμως, ο μέσος όρος μάς δίνει μια εικόνα για τις γυναίκες ως μια ενιαία ομάδα. Υπάρχουν όψεις της ταυτότητας των γυναικών, όπως η ηλικία, η κοινωνική τάξη, η εθνικότητα, η φυλή, εάν έχουν παιδιά ή αν επιθυμούν να κάνουν, που έχουν να μας πουν μια ελαφρώς διαφοροποιημένη προς το χειρότερο, αλλά πληρέστερη ιστορία για την ανισότητα», συμπληρώνει η κυρία Μακαντάση.

H Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών στη diaNEOsis

«Πρέπει να αναγνωρίσουμε τις πεποιθήσεις που κουβαλάμε και να τις ξεπεράσουμε»

Η Διευθύνων Σύμβουλος & Επικεφαλής Επιχειρηματικού Οράματος της εταιρείας Humanis, Μαίρη Μπιτούνη, αναφέρει ότι στην ακαδημαϊκή της πορεία στο Πολυτεχνείο και αργότερα στην επαγγελματική της διαδρομή, τόσο ως μηχανικός σε εργοστάσια όσο και ως επιχειρηματίας και σύμβουλος επιχειρήσεων, βρέθηκε από πολύ νωρίς σε «ανδροκρατούμενα» περιβάλλοντα, κάτι που ενδεχομένως συνέβαλε στο να νιώθει πως δεν έχει λιγότερες ευκαιρίες απ' ό,τι οι άνδρες επιχειρηματίες.

«Όλοι μας κουβαλάμε ασυνείδητες πεποιθήσεις που διαμορφώνουν τις αντιλήψεις μας. Η πραγματική πρόκληση είναι να αναγνωρίσουμε αυτές τις πεποιθήσεις και να τις ξεπεράσουμε», υπογραμμίζει επίσης η ίδια. Παράλληλα, σημειώνει ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να υποστηρίξουν τις γυναίκες δείχνοντάς τους τον δρόμο προς την αυτογνωσία και την ενδυνάμωση, ενώ συμβουλεύει τις νέες γυναίκες να διεκδικούν, να βγαίνουν έξω από τη «ζώνη άνεσής τους», να αναζητούν μέντορες και να μην φοβούνται τις προκλήσεις.

Η Μαίρη Μπιτούνη, Διευθύνων Σύμβουλος & Επικεφαλής Επιχειρηματικού Οράματος της εταιρείας Humanis

«Η αυτοπεποίθηση και η προθυμία για μάθηση είναι κλειδιά για την επιτυχία»

«Σήμερα, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν προκλήσεις στον επαγγελματικό στίβο λόγω στερεοτύπων και ασυνείδητων προκαταλήψεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα περιορισμένες ευκαιρίες και δυσκολίες στην πρόσβαση σε ηγετικούς ρόλους και ίσες αμοιβές», δηλώνει η κυρία Σαλώμη Σταυρίδου, Συνιδιοκτήτρια και Chief Marketing Officer της Kayak.

«Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι θα πρέπει να αξιολογούνται βάσει ικανοτήτων και όχι βάσει φύλου», τονίζει. Οι γυναίκες, με τους πολλαπλούς ρόλους που καλούνται να αντιμετωπίσουν, είναι οπλισμένες με ενσυναίσθηση, multitasking, ικανότητες crisis management, και άλλα χαρακτηριστικά πολύτιμα για ηγετικές θέσεις στις επιχειρήσεις, είναι η άποψη της κυρίας Σταυρίδου.

«Οι επιχειρήσεις μπορούν να ενισχύσουν τη γυναικεία ηγεσία μέσω προγραμμάτων coaching, mentoring και ευέλικτων πολιτικών εργασίας. Για μια γυναίκα που ξεκινά την καριέρα της, είναι σημαντικό να πιστέψει στον εαυτό της και να αναζητήσει ευκαιρίες, καθώς η αυτοπεποίθηση και η προθυμία για μάθηση είναι κλειδιά για την επιτυχία», προσθέτει.

H Σαλώμη Σταυρίδου, Συνιδιοκτήτρια και Chief Marketing Officer της Kayak

«Οι θεσμικές κατακτήσεις της γυναίκας έχουν συνεισφέρει στην πρόοδό της»

Σύμφωνα με την Πρόεδρο και Διευθύνουσα Σύμβουλο της Resolute Group και παράλληλα Πρόεδρο της Επιτροπής Γυναικείας Επιχειρηματικότητας του Ε.Ε.Α., Νάντιας Σταυρογιάννη, έχει νόημα να αναγνωρισθεί και να τονισθεί το γεγονός ότι η πρόοδος της σύγχρονης γυναίκας στην αγορά εργασίας, αλλά και ευρύτερα στην οικονομία και στο σύνολο των τομέων της κοινωνίας μας είναι σημαντική και διαρκώς επιταχυνόμενη. «Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η παρουσία της γυναίκας στα πιο σημαντικά δρώμενα είναι έντονη και εποικοδομητική, ενώ το αποτύπωμά της στις εξελίξεις, επιχειρηματικές, πολιτικές, επιστημονικές και τεχνολογικές, είναι εμφανές και προσδιοριστικό της μεγάλης συμβολής της στην πρόοδο και στην ανάπτυξη παντού», αναφέρει η κυρία Σταυρογιάννη.

Στη μεγάλη αυτή πρόοδο της γυναίκας έχουν συνεισφέρει οι θεσμικές κατακτήσεις της, όπως η CEO της Resolute Group προσθέτει, αλλά πρωτίστως ο δυναμισμός της, η ευφυία της, η ενσυναίσθησή της, η κατάρτιση και η αποτελεσματικότητά της.

H Νάντια Σταυρογιάννη, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλο της Resolute Group και Πρόεδρος της Επιτροπής Γυναικείας Επιχειρηματικότητας του Ε.Ε.Α.

«Το μοντέλο της χαρούμενης βασιλοπούλας ανήκει στο παρελθόν»

«Τελείωσε το μοντέλο της χαρούμενης βασιλοπούλας! Καλωσορίζουμε το μοντέλο της Γυναίκας της Διπλανής πόρτας που πλέον κάθεται στη διευθυντική καρέκλα, και αυτή είναι η ουσιαστική μας νίκη!» δηλώνει εμφατικά η Διευθύνουσα Σύμβουλος του OCEON GROUP και ταυτόχρονα Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδος, Λίνα Τσαλταμπάση.

«Ακόμη και αν πολεμάμε τα εμφανή στερεότυπα, υπάρχουν δυστυχώς ασυνείδητες προκαταλήψεις που ταλαιπωρούν ακόμη τη σκέψη μας», διατείνεται η κυρία Τσαλταμπάση. «Προφανώς υπάρχει πρόοδος, και αλλαγή νοοτροπίας. Υπάρχουν στιγμές που νιώθω η αλλαγή αυτή να είναι πολύ αργή -καθώς σε κάποιες περιπτώσεις συζητάμε θέματα που ήταν επίκαιρα και 20 χρόνια πριν- και άλλες φορές που αναθαρρώ με τη δυναμική γενιά αμαζόνων που γαλούχησε η δική μου γενιά ως κόρες. Και αυτό είναι μια σπουδαία νίκη», προσθέτει.

Η κυρία Τσαλταμπάση θεωρεί υψίστης σημασίας ως γυναίκες να «ταΐζουμε» το μυαλό μας και την αυτοπεποίθησή μας με εικόνες γυναικών που θα μας εμπνεύσουν και με τις οποίες μπορούμε να ταυτιστούμε, ειδικά εάν θέλουμε να ασχοληθούμε με το επιχειρείν.

Η Λίνα Τσαλταμπάση, Διευθύνουσα Σύμβουλος του OCEON GROUP και Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδος

«Μια γυναίκα πρέπει να χρησιμοποιεί τις αξίες της σαν πυξίδα μπροστά σε κάθε πρόκληση»

Όπως υποστηρίζει η Ιωάννα Φαναριώτη, Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού και Ταλέντων της EY Ελλάδος και της EY στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, οι ευκαιρίες στις περισσότερες θέσεις εργασίας τείνουν να εξισωθούν, εφόσον πλέον βασίζονται σε πιο αντικειμενικά κριτήρια και στις πραγματικές δεξιότητες. «Η εικόνα, βέβαια, στις ανώτερες διοικητικές θέσεις είναι διαφορετική, καθώς υπάρχει υποαντιπροσώπευση των γυναικών. Η προώθηση της γυναικείας ηγεσίας απαιτεί συνειδητή και ουσιαστική αλλαγή τρόπου σκέψης και κουλτούρας», υπογραμμίζει.

Για την ίδια προκαταλήψεις πάντα θα υπάρχουν, ωστόσο η ευαισθητοποίηση και η ενίσχυση της αντικειμενικότητας με διαφανή κριτήρια και εργαλεία μπορούν να ελαχιστοποιήσουν τις ανισότητες.

Μια επιχείρηση ενδυναμώνει τη γυναικεία ηγεσία, σύμφωνα με την κα Φαναριώτη, μεταξύ άλλων με διαφανείς διαδικασίες, κριτήρια λήψης αποφάσεων και προγράμματα ανάπτυξης για μια πραγματικά συμπεριληπτική κουλτούρα.

«Μια γυναίκα πρέπει να πιστέψει στα ταλέντα της και να χρησιμοποιεί τις αξίες της σαν πυξίδα μπροστά σε κάθε πρόκληση, για να διαμορφώσει το μέλλον της με αυτοπεποίθηση», καταλήγει.

Η Ιωάννα Φαναριώτη, Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού και Ταλέντων της EY Ελλάδος και της EY στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

«Ο κόσμος δεν αλλάζει από εκείνες που περιμένουν, αλλά από εκείνες που διεκδικούν»

Το ερώτημα, σύμφωνα με τη Χριστίνα Φυτέα, Εμπορική Διευθύντρια και Co-Founder του Ασφαλιστικού Γραφείου "ΠΑΡΟΝ" και Mέλος Δ.Σ Επαγγελματικού Επιμελητήριου Αθηνών, δεν είναι αν οι γυναίκες μπορούν να ηγηθούν. Αυτό είναι ξεκάθαρο. Η πραγματική ερώτηση είναι τι κάνουν (ή δεν κάνουν) οι επιχειρήσεις για να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον που στηρίζει ουσιαστικά τη γυναικεία ηγεσία. «Για να γίνει η διαφορά στην πράξη, χρειάζονται στοχευμένες στρατηγικές. Πρώτα απ’ όλα, η εκπαίδευση και το mentoring είναι απαραίτητα. Οι γυναίκες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε leadership training προσαρμοσμένο στις ανάγκες τους, προγράμματα mentoring και coaching από έμπειρους ηγέτες, καθώς και ευκαιρίες δικτύωσης – γιατί οι επαφές παίζουν τεράστιο ρόλο στην επαγγελματική εξέλιξη», δηλώνει.

Τέλος, σύμφωνα με την ίδια, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις προκαταλήψεις που συχνά λειτουργούν υπόγεια, αλλά έχουν σοβαρές επιπτώσεις. Οι μητέρες, για παράδειγμα, θεωρούνται λιγότερο αφοσιωμένες στη δουλειά τους. Οι επιχειρήσεις πρέπει να εκπαιδεύσουν τα στελέχη τους ώστε να αναγνωρίζουν και να εξαλείφουν τέτοιες ανισότητες στην πράξη.

«Μην προσαρμοστείς σε κάτι που δεν είσαι μόνο και μόνο για να γίνεις αποδεκτή. Η αυθεντικότητα είναι η μεγαλύτερη δύναμή σου. Σε έναν κόσμο που προσπαθεί να βάλει τους ανθρώπους σε καλούπια, εκείνη που τολμά να είναι ο εαυτός της, ξεχωρίζει», διαμηνύει με περηφάνια η συνιδρύτρια του "ΠΑΡΟΝ". «Ο κόσμος δεν αλλάζει από εκείνες που περιμένουν. Αλλάζει από εκείνες που διεκδικούν».

Η Χριστίνα Φυτέα, Εμπορική Διευθύντρια και Co-Founder του Ασφαλιστικού Γραφείου "ΠΑΡΟΝ"