Ταμείο Μικροπιστώσεων: Μια ευκαιρία ανάπτυξης της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας

H πρωτοβουλία της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας για την δημιουργία του Ταμείου Μικροπιστώσεων έρχεται σε συνδυασμό με τα πρόσθετα κεφάλαια (ύψους 250 εκατ. ευρώ) που θα εκταμιευθούν από τις τράπεζες στα πλαίσια του ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ.

Το Ταμείο στοχεύει στην διεύρυνση της περιμέτρου των επιχειρήσεων που έχουν πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δίνοντας ταυτόχρονα ιδιαίτερη έμφαση στη στήριξη των ευάλωτων πολιτών και ιδίως στην ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Η ευκαιρία αυτή, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα πρόσβασης σε χρηματοδότηση για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών επιχειρηματικής εκπαίδευσης και καθοδήγησης καθ’ όλη τη διάρκεια της χρηματοδότησης αποτελεί ένα βασικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και τη διεύρυνση των ευκαιριών για επανένταξη στην αγορά εργασίας. Σε ό,τι αφορά την γυναικεία μικροεπιχειρηματικότητα, έρευνες που έχουν γίνει δείχνουν ότι οι γυναίκες που θέλουν να δημιουργήσουν και να κινηθούν μέσα σε επιχειρηματικά πλαίσια έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην χρηματοδότηση των επιχειρήσεών τους απ’ ό,τι οι άντρες.

Μικροχρηματοδοτήσεις: Πολυδιάστατος οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Στουρνάρας, αναφερόμενος στις μικροχρηματοδοτήσεις, τόνισε ότι «η μικροχρηματοδότηση δεν είναι απλώς μια οικονομική έννοια ή ένας οικονομικός μηχανισμός, αλλά μια πολυδιάστατη προσέγγιση με σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο, ικανή να γεφυρώσει ανισότητες και να συμβάλει στη δημιουργία προοπτικών για μια πιο δίκαιη και βιώσιμη κοινωνία. Στόχος της είναι να ενισχύσει την οικονομική ανεξαρτησία των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στην οικονομία και να βελτιώσουν τη ζωή τους. Με έμμεσο τρόπο, οι μικροχρηματοδοτήσεις λειτουργούν ως εργαλείο για την καταπολέμηση της φτώχειας, παρέχοντας στους δικαιούχους τη δυνατότητα να ξεφύγουν από τον κοινωνικό αποκλεισμό μέσω της δημιουργίας ή της ανάληψης μιας επιχείρησης. Με την παροχή επιχορηγούμενων και χαμηλού ύψους δανείων σε άτομα που δεν έχουν πρόσβαση στις παραδοσιακές τραπεζικές υπηρεσίες, τους δίνεται η ευκαιρία να ιδρύσουν, να επενδύσουν και να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους, και με τον τρόπο αυτόν να αυξήσουν τα εισοδήματά τους και να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο».

Στη συνέχεια, δήλωσε ότι «η συμβολή της μικροχρηματοδότησης στην προώθηση και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες από αστικά κέντρα, μη τουριστικές, ή αγροτικές περιοχές είναι καθοριστική. Σε πολλές περιπτώσεις, η χορήγηση μιας περιορισμένης έστω χρηματοδότησης - καθώς τα δάνεια αυτά δεν μπορούν να υπερβαίνουν τις 25.000 ευρώ - είναι αρκετή για να ξεκινήσει ή να επεκταθεί μια μικρή ατομική επιχείρηση. Είτε πρόκειται για ένα κατάστημα, μια αγροτική δραστηριότητα ή μια βιοτεχνία, αυτές οι επιχειρήσεις ενισχύουν την τοπική οικονομία, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής ολόκληρων περιοχών και κοινοτήτων. Σύμφωνα με έρευνα του European Microfinance Network (EMN), σε συνεργασία με το Microfinance Centre (2023), το 64% των πελατών των ευρωπαϊκών ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές».

Αξιοσημείωτος είναι ο ρόλος της μικροχρηματοδότησης στην ενδυνάμωση και την υποστήριξη των γυναικών. «Σε πολλές κοινωνίες, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με έρευνα του Women On Top (2021), οι γυναίκες αποτελούν το 52% του συνολικού πληθυσμού της Ευρώπης, αλλά είναι μόνο το 34,4% των αυτοαπασχολούμενων της Ε.Ε. και το 30% των επιχειρηματιών σε νεοφυείς επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτοαπασχόλησης των γυναικών ήταν 25% έναντι 35,4% για τους άνδρες το 2023, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ. Η μικροχρηματοδότηση στοχεύει -μεταξύ άλλων- να ανατρέψει αυτήν την ανισότητα, δίνοντας στις γυναίκες τη δυνατότητα να επενδύσουν στις επιχειρήσεις τους, να υποστηρίξουν τις οικογένειές τους και να αποκτήσουν μεγαλύτερο έλεγχο στη ζωή τους», τόνισε ο διοικητής της ΤτΕ.

Εκτός από τα μικρά δάνεια υπάρχει μια ολόκληρη διαδικασία χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και συμβουλευτικής υποστήριξης

«Η μικροχρηματοδότηση δεν περιορίζεται μόνο στη χορήγηση μικρής κλίμακας δανείων, όπως πολλοί ενδεχομένως πιστεύουν», συμπλήρωσε ο κ. Στουρνάρας, «αλλά αποτελεί ένα ολοκληρωμένο χρηματοοικονομικό εργαλείο κοινωνικής και οικονομικής ενδυνάμωσης που περιλαμβάνει επίσης την παροχή εγγυήσεων, τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση και τη συμβουλευτική υποστήριξη. Για να πετύχουν τον στόχο τους, τα ιδρύματα πρέπει να παρέχουν επαρκή χρηματοοικονομική εκπαίδευση στους δανειολήπτες ώστε να κατανοούν τις βασικές έννοιες όπως διαχείριση κεφαλαίων και χρηματοοικονομικός προγραμματισμός, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη βιωσιμότητα των επενδύσεων τους. Επιπλέον, λόγω του ότι πολλοί δυνητικοί δανειολήπτες έχουν καινοτόμες ιδέες, αλλά όχι και την τεχνογνωσία που απαιτείται για να τις μετουσιώσουν σε βιώσιμες επιχειρήσεις, θα πρέπει τα ιδρύματα να μπορούν να παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες και να υποστηρίζουν τη διαμόρφωση των επιχειρηματικών τους σχεδίων. Τέτοιου είδους υπηρεσίες βοηθούν τα άτομα να διαχειρίζονται καλύτερα τα οικονομικά τους, να σχεδιάζουν το μέλλον τους και να συμμετέχουν ενεργά στην οικονομία. Αυτό αποτελεί καθοριστικό βήμα για να διασφαλιστεί ότι όλοι έχουν ίση πρόσβαση σε χρηματοοικονομικούς πόρους, προωθώντας έτσι την ένταξη ολοένα και περισσότερων ανθρώπων στο επίσημο χρηματοοικονομικό σύστημα ανεξαρτήτως εισοδήματος, κοινωνικής θέσης ή γεωγραφικής τοποθεσίας».

Οι μικροχρηματοδοτήσεις παίζουν καταλυτικό ρόλο στην «Πράσινη Μετάβαση»

Οι μικροχρηματοδοτήσεις μπορούν να διαδραματίσουν καταλυτικό ρόλο στην πράσινη μετάβαση υποστηρίζοντας μικρές επιχειρήσεις και ευάλωτες ομάδες να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές, ανέφερε περαιτέρω ο διοικητής της ΤεΕ. «Με δεδομένο, μάλιστα, ότι οι χρηματοδοτήσεις προς τον γεωργικό τομέα αποτελούν σημαντικό μέρος των εργασιών τους, δίνεται η ευκαιρία να υποστηριχθούν αγρότες και γεωργικές επιχειρήσεις που εφαρμόζουν καινοτόμες πρακτικές, φιλικές προς το περιβάλλον, καθώς και να υποστηριχθούν πληθυσμιακές ομάδες που έχουν έρθει αντιμέτωπες με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης (για παράδειγμα εξαιτίας παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας ή πλημμυρών)», τόνισε.

Τα τρία ιδρύματα Μικροχρηματοδοτήσεων ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions, Microsmart και AFI MicroFinance

Στην Ελλάδα, ο κλάδος των μικροχρηματοδοτήσεων είναι σχετικά νέος και βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης. «Μέχρι σήμερα, τρία ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων έχουν αδειοδοτηθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος και λειτουργούν στη χώρα: το ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions, η Microsmart και η AFI Microfinance. Δεν υπάρχει ακόμη σημαντική διείσδυση του κλάδου σε επίπεδο του συνολικού χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Ελλάδα. Γι’ αυτό είναι και τόσο σημαντική η δημιουργία του ταμείου μικροπιστώσεων από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα. Τα κεφάλαια που θα διοχετευθούν αναμένεται να αυξήσουν αισθητά τον όγκο των χορηγήσεων μικροπιστώσεων. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει και τα ιδρύματα αυτά να ενισχύσουν τις οργανωτικές δομές και τη διαχείριση κινδύνου ώστε να μπορέσουν να απορροφήσουν τα εν λόγω κεφάλαια. Παράλληλα, η κίνηση αυτή αποτελεί μια καλή ευκαιρία να έρθει ξανά στο προσκήνιο ο θεσμός των μικροπιστώσεων και να γίνει γνωστός σε μεγαλύτερη μερίδα κόσμου που τους αφορά και που θα μπορούν να τον αξιοποιήσουν», πρόσθεσε ο ίδιος.

Επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες

«Το μέλλον της μικροχρηματοδότησης είναι ιδιαίτερα υποσχόμενο, αλλά προϋποθέτει στρατηγική και προσαρμοστικότητα. Η επένδυση σε ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η μηχανική μάθηση (Machine Learning) και η τεχνητή νοημοσύνη (AI), μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση των κινδύνων, την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών και την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση των δανείων με σκοπό την ενίσχυση της αποδοτικότητας και την ασφάλεια των συναλλαγών. Αποτελεί κρίσιμο στοίχημα να γίνει σωστή αξιοποίηση των τεχνολογιών αυτών και να μετριασθούν οι κίνδυνοι που αφορούν ζητήματα όπως η ανάληψη υπέρμετρου ρίσκου, η έλλειψη διαφάνειας ως προς τη λειτουργία των μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης, η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων ή η ελλιπής εκπαίδευση του προσωπικού», υπογράμμισε καταληκτικά ο κ. Στουρνάρας.