Όλα όσα ειπώθηκαν στο 4th ENERGY LAW FORUM

Το συνέδριο άνοιξε με το χαιρετισμό και την εισαγωγική του ομιλία o κ. Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης, γενικός γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Στην εναρκτήρια τοποθέτησή του μίλησε για την σημασία της σταθεροποίησης της αγοράς ενέργειας με στόχο να τεθούν τα θεμέλια μιας πιο πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, ανέφερε πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για την ενίσχυση του ρυθμιστικού πλαισίου, με σκοπό να υποστηρίξει την ενεργειακή μετάβαση της χώρας. Στις πρωτοβουλίες αυτές συμπεριλαμβάνονται η ανάπτυξη ρυθμιστικού πλαισίου για το υδρογόνο και το βιομεθάνιο, η προώθηση υπεράκτιων αιολικών πάρκων και η υλοποίηση έργων δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCS) στον Πρίνο. Παράλληλα, προωθούνται ρυθμιστικές πρωτοβουλίες για την αποθήκευση ενέργειας, η ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), καθώς και η επιτάχυνση των ερευνών για τις κρίσιμες πρώτες ύλες. Όλες αυτές οι δράσεις συνθέτουν ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο για την επίτευξη της ενεργειακής μετάβασης και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της χώρας.

Τονίστηκε η σημασία ενδελεχούς μελέτης των νομικορυθμιστικών πτυχών της ενεργειακής αγοράς

Χαιρετισμό απηύθυνε εκ μέρους του Ελληνικού Συνδέσμου Προμηθευτών Ενέργειας (ΕΣΠΕΝ), και ο Legal Director της ELPEDISON, εταιρείας μέλους του ΕΣΠΕΝ, κ. Μάριος Ανδρικόπουλος, τονίζοντας την ανάγκη και σημασία εμβάθυνσης της παρουσίασης και ενδελεχούς μελέτης των νομικορυθμιστικών πτυχών της ενεργειακής αγοράς, με έμφαση στην ανάγκη ορθολογικής προσέγγισης του εξόχως συστημικού τομέα της ενέργειας, δίχως απλουστεύσεις και εύκολα συμπεράσματα και επαναλαμβάνοντας την προσήλωση των μελών του Συνδέσμου στη σταθερή λειτουργία και ανάπτυξη της ενεργειακής αγοράς, μέσα από ένα πρίσμα υπεύθυνης παρουσίας και δραστηριοποίησης.

Κίνδυνος να επηρεαστεί η επενδυτική ασφάλεια λόγω έκτακτων μέτρων

Στο πρώτο panel με θέμα «Ο ενεργειακός κλάδος στο σταυροδρόμι ανάμεσα σε Ανταγωνιστική και Ρυθμιζόμενη Αγορά» συμμετείχε η κα Αλεξία Τροκούδη. Στην ομιλία της, η κα. Αλεξία Τροκούδη, Group Manager, Advocate, LLM, MBA, Legal Division on Corporate Holdings and Energy Regulation, HELLENiQ ENERGY Holdings S.A. ανέφερε πως το 2024 αναδεικνύεται ως κρίσιμο έτος για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με την εισαγωγή της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1711. Αυτή η οδηγία στοχεύει στη βελτίωση του σχεδιασμού της αγοράς και την υποστήριξη της μετάβασης προς την καθαρή ενέργεια, ενισχύοντας την ασφάλεια εφοδιασμού και την προστασία των καταναλωτών. Οι ρυθμίσεις της οδηγίας περιλαμβάνουν τη θέσπιση Σταθερού Τιμολογίου Προμήθειας και την υποστήριξη ευάλωτων καταναλωτών, καθώς και προώθηση επενδύσεων σε υποδομές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επιπλέον, καθορίζονται μηχανισμοί για την κήρυξη «περιφερειακής ή ενωσιακής κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας» και τη λήψη έκτακτων μέτρων για την ασφάλεια εφοδιασμού. Ωστόσο, οι νέες ρυθμίσεις απαιτούν προσοχή. Οι προμηθευτές θα πρέπει να διαχειρίζονται τους κινδύνους και να προσαρμόζονται στους περιορισμούς αποσύνδεσης, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τη ρευστότητά τους. Υπάρχει και ο κίνδυνος να επηρεαστεί η επενδυτική ασφάλεια λόγω έκτακτων μέτρων, συνεπώς η ισορροπία μεταξύ ρυθμιστικών παρεμβάσεων.

Υψηλής περιβαλλοντικής σημασίας η ορθή διαχείριση των αποβλήτων φωτοβολταϊκών πλαισίων

Στην συνέχεια, η κα Άννα Ντιώνια, δικηγόρος LL.M και Partner στη Dryllerakis Law Firm, παρουσίασε τους βασικούς άξονες του νομοθετικού πλαισίου που ρυθμίζει την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από φωτοβολταϊκά πλαίσια. Σε ενωσιακό επίπεδο, το πλαίσιο αυτό αναθεωρήθηκε με την πρόσφατη Οδηγία 884/2024/ΕΕ, η οποία εκδόθηκε σε συνέχεια της απόφασης C-181/20 του ΔΕΕ, που κήρυξε ανίσχυρο μέρος των διατάξεων της Οδηγίας 2012/19/ΕΕ σχετικά με τα ΑΗΗΕ. Στην Ελλάδα, η ενσωμάτωση της Οδηγίας 884/2024/ΕΕ στο εθνικό δίκαιο βρίσκεται ακόμα σε εκκρεμότητα. Η ορθή διαχείριση των αποβλήτων φωτοβολταϊκών πλαισίων συνιστά ζήτημα υψηλής περιβαλλοντικής αλλά και οικονομικής σημασίας καθώς τόσο η ανάπτυξη και εφαρμογή βέλτιστων διαθέσιμων πρακτικών ανάκτησης των παραπάνω πλαισίων όσο και η επαναχρησιμοποίησή τους θα έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την εξοικονόμηση πόρων, αλλά και τη δημιουργία νέων προοπτικών βιώσιμης ανάπτυξης, ενισχύοντας τη δυναμική της κυκλικής οικονομίας σε βάθος χρόνου.

Αναδείχθηκαν οι προοπτικές στη δραστηριότητα αποθήκευσης

Ο κ. Μάριος Ανδρικόπουλος, Legal Director της ELPEDISON, συμμετέσχε στο panel «ο ενεργειακός κλάδος στο σταυροδρόμι ανάμεσα στην ανταγωνιστική και της ρυθμιζόμενη αγορά», με θέμα της παρέμβασής του «αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, προκλήσεις και προοπτικές». Αντικείμενο της ομιλίας υπήρξε η λεπτομερής περιγραφή του υφιστάμενου νομικορυθμιστικού πλαισίου μία νέας και ιδιαίτερα κρίσιμης δραστηριότητας, η οποία έρχεται μέσω της τεχνολογικής εξέλιξης να απαντήσει σε πλείστα ζητήματα τα οποία αφορούν το μέλλον της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και εν γένει της ανάγκης για ισόρροπη και τεχνολογικά διαφοροποιημένη διασφάλισης της ενεργειακής επάρκειας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό ανεδείχθησαν ζητήματα τα οποία αφορούν όχι μόνο την υφιστάμενη μορφή της δραστηριότητας αποθήκευσης, αλλά και εν γένει οι προοπτικές όπως αυτές διαγράφονται σήμερα.

Στο δεύτερο panel, με τίτλο «Επίκαιρα ενεργειακά ζητήματα υπό το πρίσμα της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδος», συντονιστής του οποίου ήταν ο κ. Αργύρης Οικονόμου, γενικός διευθυντής Νομικών Υποθέσεων και Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΗ Α.Ε. συμμετείχε ο γενικός διευθυντής της ΕΛΕΤΑΕΝ, κ. Παναγιώτης Παπασταματίου, ο οποίος αναφέρθηκε στις τελευταίες νομοθετικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση των Α.Π.Ε., όπως αυτές αναπτύχθηκαν μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στον επείγοντα Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την αδειοδότηση των Α.Π.Ε (Δεκέμβριος 2022) και στη νέα οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές (RED ΙΙΙ). Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στο πώς τα έργα Α.Π.Ε. λαμβάνουν πλέον προτεραιότητα κατά τη στάθμιση των επιπτώσεών τους με άλλες νομικές αξίες όπως η βιοποικιλότητα, δεδομένου ότι οι Α.Π.Ε. τεκμαίρεται ότι υπηρετούν υπέρτατο δημόσιο συμφέρον.

Στο τραπέζι οι νομικές πτυχές του 4ου ενεργειακού πακέτου μέτρων της ΕΕ για τα αέρια

H κα Σοφία Μιχελάκη, επικεφαλής της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών και Εταιρικής Διακυβέρνησης του «Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου», παρουσίασε τις νομικές πτυχές του 4ου ενεργειακού πακέτου μέτρων της ΕΕ για τα αέρια, την έμφαση που προσδίδεται στο Υδρογόνο από το νέο θεσμικό πλαίσιο, και τις προοπτικές που δημιουργούνται από αυτό, για την επίτευξη των πρωτοβουλιών του ΔΕΣΦΑ με την κατασκευή αγωγών Φ.Α hydrogen ready, καθώς την κατασκευή του Ευρωπαϊκού κορμού Υδρογόνου.

Στην παρουσίασή της, η κα Φωτεινή Αντωνοπούλου, νομική σύμβουλος – υπεύθυνη ρυθμιστικών θεμάτων στη Motor Oil Renewable Energy S.A., παρουσίασε το θεσμικό καθεστώς και παραδείγματα μηχανισμών ισχύος στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αναφέρθηκε, επίσης, στον δομικό ρόλο των μηχανισμών ισχύος στο πλαίσιο της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, καθώς και στην εξέλιξη των καθεστώτων στήριξης για την παροχή υπηρεσιών ευελιξίας κατά την ενεργειακή μετάβαση, τονίζοντας την αναγκαιότητα ενός αξιόπιστου μίγματος ενεργειακών πόρων για την προστασία της ασφάλειας του συστήματος.

"Ανοιχτός" ο δρόμος για τον καθορισμό προτεραιότητας ως προς τη χορήγηση ΟΠΣ για standalone μπαταρίες

Στο ίδιο panel, η κα Αναστασία Ρήγα, δικηγόρος και πρόεδρος ΔΣ της ΔΑΠΕΕΠ ΑΕ, επεσήμανε ότι, με το Ν. 5151/2024 άνοιξε ο δρόμος για τον καθορισμό προτεραιότητας ως προς τη χορήγηση ΟΠΣ για standalone μπαταρίες, εκτός καθεστώτος επενδυτικής και λειτουργικής ενίσχυσης. Με τον ίδιο νόμο, προβλέφθηκε ότι άδειες παραγωγής μονάδων συμβατικών καυσίμων, που σταμάτησαν να λειτουργούν εντός του 2024, μπορούν να μετατραπούν σε άδειες αποθήκευσης και, μάλιστα, εκτός κύκλου και κατά απόλυτη προτεραιότητα. Τέλος, η κα Ρήγα χαρακτήρισε ως εξαιρετικά ενδιαφέρον το άρθρο 40 του Ν. 5151/2024, που εισάγει ειδικότερες ρυθμίσεις για την προσθήκη μπαταριών σε υφιστάμενους σταθμούς ΑΠΕ.

Αναπτύχθηκαν τα αίτια της "πυρηνικής αναγέννησης"

Στο τρίτο panel, με θέμα «Η αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα», ο κ. Αθανάσιος Πλατιάς, καθηγητής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, ανάπτυξε τα αιτία της «πυρηνικής αναγέννησης» εστιάζοντας στους γεωπολιτικούς, τεχνολογικούς και περιβαλλοντολογικούς λόγους που έφεραν την πυρηνική ενέργεια πρόσφατα στο προσκήνιο. Υποστήριξε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να συμπεριλάβει την πυρηνική ενέργεια στο ενεργειακό της μίγμα ως αναγκαία υποδομή για να μην χάσει την ευκαιρία να συμμετέχει στην «επανάσταση» της τεχνητής νοημοσύνης που αναδιαμορφώνει τις σχέσεις γεωπολιτικής και γεωοικονομικής ισχύος στον πλανήτη.

Περί προοπτικής πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα

Ο κ. Κίμων Χατζημπίρος, Physicist - Ecologist, επίτιμος καθηγητής ΕΜΠ, εξέτασε το κατά πόσον υπάρχει προοπτική πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα, θέτοντας ερωτήματα για το σημερινό και μελλοντικό ποσοστό συμβολής της πυρηνικής ενέργειας στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα, για το κατά πόσον είναι διαχειρίσιμα τα προβλήματα που αφορούν την ραδιενέργεια, για το αν οι μελετώμενες παραλλαγές μικρών αντιδραστήρων μπορούν μετά το 2030 να αποτελέσουν ουσιαστική εναλλακτική λύση, καθώς και για το αν οι μικροί αντιδραστήρες συνιστούν παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα.

Στο τέταρτο και τελευταίο panel, με θέμα «Eπίλυση Διαφορών στον κλάδο της Ενέργειας», η Δρ. Βασιλική Μαραζοπούλου, Attorney-at-Law, Όμιλος Χρηματιστηρίου Ενέργειας, εξέτασε την αποτελεσματικότητα των ενωσιακών κυρώσεων κατά της Ρωσίας υπό το πρίσμα της αντιπαραβολής της νομολογίας δικαστηρίων του ενωσιακού χώρου με τη νομολογία των ρωσικών δικαστηρίων επί ενεργειακών διαφορών.

Περίπλοκο τοπίο για τις ενεργ. αγορές διαμορφώνουν ενεργειακή μετάβαση, γεωπολιτικές εντάσεις, οικονομικές κυρώσεις

Τέλος, ο κ. Αλέξανδρος Μαρκόπουλος, counsel στο τμήμα διεθνούς διαιτησίας της δικηγορικής εταιρείας A&O Shearman, με έδρα το Παρίσι, παρουσίασε την ομιλία του με τίτλο «Κλιματική αλλαγή, πόλεμος και κυρώσεις: μια τέλεια καταιγίδα για ενεργειακές διαφορές». Στην ομιλία του ανέλυσε πώς η ενεργειακή μετάβαση, οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι οικονομικές κυρώσεις διαμορφώνουν ένα περίπλοκο τοπίο για τις ενεργειακές αγορές. Εστίασε στους κινδύνους που προκύπτουν από την απότομη αύξηση στα έργα παροπλισμού, τις καθυστερήσεις σε νέα έργα κατασκευής, τις προκλήσεις του greenwashing και τις επιπτώσεις των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Παράλληλα, τόνισε την ανάγκη για προσεκτικό σχεδιασμό, ρεαλιστικό χρονοπρογραμματισμό και σαφείς συμβατικές ρυθμίσεις, ώστε οι επηρεαζόμενες εταιρείες να προσαρμοστούν αποτελεσματικά σε αυτό το δυναμικό περιβάλλον και να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο διαφορών.

Το συνέδριο συντόνισε ο δικηγόρος και δημοσιογράφος κ. Αντώνης Παπαγιαννίδης.