Αύξηση της υπογεννητικότητας: Θα έχουμε σύντομα έναν εργαζόμενο για έναν συνταξιούχο;

Στο πάνελ με τίτλο: Demographic changes: Drivers, challenges and policy options, κατά την εισήγησή του, ο Tito Boeri, Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Bocconi της Ιταλίας, τόνισε ότι «το κυρίαρχο πρόβλημα» της εποχής μας «δεν είναι ότι ζούμε πολύ περισσότερο, αλλά ότι αυξάνεται η υπογεννητικότητα». Επισήμανε ότι αυτό «δύσκολα μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε», άρα «χρειαζόμαστε μετανάστες και ένα νέο αφήγημα», καθώς επίσης μία καλύτερη ισορροπία στις οικογενειακές ευθύνες. Έκρουσε, παράλληλα, τον κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας ότι είναι κοντά η στιγμή που θα έχουμε έναν εργαζόμενο για έναν συνταξιούχο, υπογραμμίζοντας ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι πως «η υπογεννητικότητα αυξάνεται περισσότερο απ' όσο αναμέναμε» και αυτή «η τάση δύσκολα ανατρέπεται».

Πρότεινε να περάσουμε από έναν δημογραφικό χειμώνα σε μία νεανική άνοιξη, σημειώνοντας εμφατικά ότι «η καινοτομία συνδέεται με τους νέους ανθρώπους». Ως μία δόκιμη λύση σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα πρότεινε τη μετανάστευση, χωρίς ωστόσο να παραλείψει ότι το ερώτημα της μετανάστευσης συνοδεύεται με σειρά αντιδράσεων στο πολιτικό σκηνικό, ως εκ τούτου, παρατήρησε πως «αυτό που χρειάζεται είναι να αναδιαμορφώσουμε το αφήγημα».

Ο Κωνσταντίνος Γλούμης-Ατσαλάκης, Γενικός Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, είπε ότι «η κοινωνική διάσταση του θέματος είναι εξαιρετικά σημαντική», καθώς η κοινωνική συνοχή κάνει μια χώρα πιο λειτουργική.

Δίνοντας τη διάσταση των πραγμάτων, ανέφερε ότι -στην Ελλάδα- από το 2011 οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις, ενώ πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων είναι άνω των 46 ετών. Αυτό, όπως παρατήρησε, προκαλεί προβλήματα και στην κοινωνική συνοχή, αλλά και στην παραγωγή πλούτου στη χώρα. Ο κ. Γλούμης-Ατσαλάκης υπογράμμισε ότι «πρέπει να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στην αντιμετώπιση των συνεπειών αυτής της κατάστασης», υπογραμμίζοντας ότι η παρούσα κυβέρνηση ίδρυσε εξειδικευμένο υπουργείο. Συνεχίζοντας, αναφέρθηκε στους βασικούς άξονες του εθνικού σχεδίου δράσης, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: 1) την παροχή κινήτρων για την αύξηση των γεννήσεων με την οικονομική και κοινωνική ενίσχυση των οικογενειών, 2) την ενίσχυση της εργασίας για συγκεκριμένες κατηγορίες του πληθυσμού (γυναίκες, ΑΜΕΑ, εργαζόμενοι άνω των 55 ετών), 3) αντιμετώπιση του brain drain, 4) διαχείριση των θεμάτων της 3ης ηλικίας, 5) τοπική ανάπτυξη και καινοτομία και 6) διαρκής έρευνα στο ζήτημα του δημογραφικού.

Από την πλευρά της, η Σέβη Βολουδάκη, Βουλευτής Χανίων της Νέας Δημοκρατίας, ανέφερε ότι «αν αναλογιστούμε ότι ο αριθμός των θανάτων είναι μεγαλύτερος από αυτόν των γεννήσεων», αυτό συνιστά έναν λόγο ανησυχίας. Υπογράμμισε την ανάγκη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, «άρα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι υπάρχουν βρεφονηπιακοί σταθμοί, ολοήμερα σχολεία και παράλληλη στήριξη των παιδιών στο σχολείο». Επισήμανε με έμφαση την ανάγκη στήριξης των οικογενειών όσον αφορά στο στεγαστικό, λέγοντας ότι «ήδη γίνονται προσπάθειες». Χαρακτήρισε «σύνθετο ζήτημα» το μεταναστευτικό, που «γίνεται ακόμα πιο δύσκολο λόγω της κλιματικής αλλαγής». Ανέφερε, δε, ότι στη χώρα μας παρατηρούμε μία τάση brain gain, που οφείλεται στις καλύτερες σημερινές συνθήκες της ελληνικής οικονομίας.

Ακολούθησε ο S (Subu) V Subramanian, Καθηγητής Υγείας του Πληθυσμού και Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος χαρακτήρισε επιστημονική επιτυχία το ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ζει περισσότερα χρόνια, ότι αρρωσταίνουμε λιγότερο και -αν συμβεί αυτό- μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τις ασθένειες. «Περισσότεροι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια, αλλά δεν έχει αυξηθεί τόσο πολύ ο μέσος όρος του ανώτατου ορίου ζωής», είπε, θέτοντας στο τραπέζι τα ζητήματα υγείας που ακολουθούν την 3η ηλικία, όπως είναι η άνοια και γενικότερα η γνωστική εξασθένηση.

Με τη σειρά του, ο Μιχάλης Βλασταράκης, Group Chief Marketing Officer στη Eurobank SA, υποστήριξε ότι ο ιδιωτικός τομέας έχει ρόλο στη συζήτηση περί δημογραφικού, καθώς «πρέπει κι εμείς να κάνουμε μία σειρά πραγμάτων». Τόνισε ότι «είναι σαφές ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για τις χώρες της δύσης είναι το δημογραφικό» και πρόσθεσε ότι στην Eurobank -σε πρώτη φάση- «χρηματοδοτήσαμε μία έρευνα με την οποία δεν εξετάσαμε μόνο τις προκλήσεις, αλλά φτάσαμε σε προτάσεις με βάση και την εμπειρία άλλων χωρών». Αφού επισήμανε ότι έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες μέσα στις δεκαετίες, υποστήριξε ότι «το κοινωνικό ζήτημα είναι εξαιρετικά σημαντικό, πέραν των οικονομικών». Επίσης, αναφέρθηκε σε μία σειρά πρωτοβουλιών που έχει λάβει η Eurobank σε συνεργασία με σχετικές ΜΚΟ για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας (μεταξύ άλλων: δωρεάν ivf, σεμινάρια σε θέματα οικογένειας, προσφορά εργασίας σε απομακρυσμένες περιοχές - Έβρος και βόρειο Αιγαίο).

Το πάνελ συντόνισε η Μαρία Γαβουνέλη, Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Κέντρου ΟΟΣΑ στην Κρήτη. Στο εισαγωγικό της σχόλιο τόνισε ότι «οφείλουμε να εξετάσουμε τι πρέπει να κάνουμε για να αξιοποιήσουμε τις υπάρχουσες δυναμικές υπέρ μας». Τέλος, υπογράμμισε την ανάγκη «να διαπιστώσουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του δημογραφικού», σημειώνοντας ότι «στην Ελλάδα ήδη μιλάμε για άλλους, εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης».