Οι Νομικές Μορφές Εταιριών στην Οικονομία της Αλβανίας

Οι ισχυρότεροι τομείς της είναι η ενέργεια, οι εξορύξεις, η μεταλλουργία, η γεωργία και ο τουρισμός. Οι πρωτογενείς βιομηχανικές εξαγωγές είναι τα είδη ένδυσης, το χρώμιο, το πετρέλαιο και τα διυλισμένα καύσιμα.

Το μεγαλύτερο ποσοστό της οικονομικής δραστηριότητας συγκεντρώνεται στους δήμους Τιράνων, Δυρραχίου και Αυλώνας, ενώ ο δήμος Pustec έχει τον χαμηλότερο αριθμό επιχειρήσεων. Σύμφωνα με στοιχεία της αλβανικής Στατιστικής Υπηρεσίας INSTAT, το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Αλβανία είναι μικρές επιχειρήσεις 1-4 εργαζομένων (107.222 επιχειρήσεις), ενώ από το σύνολο των 125.222 εγγεγραμμένων επιχειρήσεων μόλις οι 2.042 είναι μεγάλες επιχειρήσεις άνω των 350 εργαζομένων. Επιπρόσθετα, μόλις οι 16.942 επιχειρήσεις αφορούν σε παραγωγή αγαθών, ενώ οι 108.280 αφορούν σε υπηρεσίες. Οι βασικές νομικές μορφές εταιριών που υπάρχουν στην Αλβανία είναι οι εξής:

Ατομική Επιχείρηση: για την ίδρυσή της πρέπει να υποβληθεί σχετική αίτηση και ένα έγγραφο ταυτοποίησης του προσώπου που την ιδρύει. Το έντυπο αίτησης περιλαμβάνει τα προσωπικά στοιχεία, τη διεύθυνση και το είδος της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Ομόρρυθμη Εταιρεία: Όλοι οι εταίροι ευθύνονται απεριόριστα και αλληλεγγύως για τα χρέη της εν λόγω εταιρείας, καθώς και όλοι οι εταίροι θεωρούνται διαχειριστές της εταιρείας, εκτός αν ορίζεται το αντίθετο στο καταστατικό, ενώ κάθε εταίρος εκπροσωπεί την εταιρεία σε σχέσεις με τρίτους. Μια ομόρρυθμη εταιρεία οφείλει να εκδίδει ετήσιες οικονομικές εκθέσεις. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εταίρων ορίζονται γραπτώς και πρέπει να γνωστοποιηθούν στο NBC.

Ετερόρρυθμη Εταιρεία: εν λόγω εταιρική μορφή χρησιμοποιείται σπάνια στην πράξη. Αποτελείται από έναν ή περισσότερους ομόρρυθμους εταίρους με απεριόριστη ευθύνη και έναν ή περισσότερους ετερόρρυθμους εταίρους των οποίων η ευθύνη περιορίζεται στο ποσό των εισφορών τους στο αρχικό κεφάλαιο. Ο ετερόρρυθμος εταίρος δεν μπορεί να λάβει μέρος στη διαχείριση της εταιρείας, ,και, αν το πράξει, θα φέρει απεριόριστη ευθύνη. Η ετερόρρυθμη εταιρεία δεν λύεται με το θάνατο ή τη λύση της εταιρικής σχέσης ενός ή περισσοτέρων ετερόρρυθμων εταίρων.

Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (SHPK): Αποτελεί τη πιο διαδεδομένη νομική μορφή εταιρειών στην Αλβανία. Μπορεί να συσταθεί από ένα ή περισσότερα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ενώ, υπό κανονικές συνθήκες, οι μέτοχοι θεωρούνται υπεύθυνοι για ζημίες μόνο στο βαθμό της εισφοράς τους στο κεφάλαιο. Το ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο για την ίδρυση εταιρεία περιορισμένης ευθύνης είναι 100 λεκ και οι εισφορές στο κεφάλαιο.

Ανώνυμη Εταιρεία (SΗΑ): Το κεφάλαιο της επιμερίζεται σε μετοχές και, υπό κανονικές συνθήκες, οι μέτοχοί της θεωρούνται υπεύθυνοι για ζημίες μόνο στο ύψος της εισφοράς τους. Το ελάχιστο απαιτούμενο αρχικό κεφάλαιο είναι 3,5 εκατ. λεκ για ιδιωτικές εταιρείες χωρίς δημόσια προσφορά και 10 εκατ. λεκ για εταιρείες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Το κεφάλαιο εγγράφεται πλήρως όταν οι μέτοχοι έχουν υποσχεθεί να μεταβιβάσουν περιουσιακά στοιχεία στην εταιρεία σε μετρητά ή σε είδος σε ποσό ίσο με το κεφάλαιο. Για μετοχές που καταβάλλονται σε μετρητά, πρέπει να καταβληθεί τουλάχιστον το 25% της ονομαστικής αξίας των μετοχών. Η πληρωμή της υπολειπόμενης αξίας μπορεί να γίνει σε δόσεις, κατόπιν συμφωνίας με τα διοικητικά όργανα της εταιρείας. Οι εισφορές σε είδος πρέπει να καταβάλλονται πλήρως κατά τη στιγμή της συνδρομής. Ο νόμος δεν επιτρέπει εισφορές μέσω υπηρεσιών. Τα δικαιώματα που συνδέονται με τις μετοχές δεν μπορούν να μεταβιβαστούν πριν από την εγγραφή της εταιρείας στον NBC. Όλες οι μετοχές έχουν την ίδια ονομαστική αξία.

Ο Εμπορικός Νόμος προβλέπει τη δυνατότητα υιοθέτησης από τις Ανώνυμες Εταιρείες ενός ευέλικτου συστήματος διαχείρισης. Οι ανώνυμες εταιρείες μπορούν να επιλέξουν είτε το σύστημα «μίας βαθμίδας» (με διοικητικό συμβούλιο που εκτελεί τόσο διαχειριστικές όσο και εποπτικές λειτουργίες) είτε ένα σύστημα «δύο επιπέδων» (με διοικητικό συμβούλιο και χωριστό εποπτικό συμβούλιο να εκτελεί εποπτικές λειτουργίες).

Υποκατάστημα και Γραφείο Αντιπροσώπου: Σύμφωνα με τον Εμπορικό Νόμο, ένας ξένος επενδυτής μπορεί επίσης να δραστηριοποιείται στην Αλβανία μέσω υποκαταστήματος ή γραφείου αντιπροσωπείας. Το υποκατάστημα ή το γραφείο αντιπροσωπείας θα πρέπει να είναι εγγεγραμμένο στο NBC και θα πρέπει να έχει νόμιμο εκπρόσωπο εξουσιοδοτημένο από τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας. Για φορολογικούς σκοπούς το υποκατάστημα αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο όπως μια αλβανική νομική οντότητα.

Κοινοπραξία: Η αλβανική νομοθεσία αναγνωρίζει τις κοινοπραξίες με τον όρο «απλή εταιρεία», δεδομένου ότι βασίζεται σε συμφωνία μεταξύ εταίρων. Οι κοινοπραξίες προβλέπονται από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα (άρθρα 1074-1112) και μπορούν να συνάπτονται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, αλλοδαπά ή αλβανικά, που συμφωνούν να ασκήσουν οικονομική δραστηριότητα για τη διανομή κερδών που προέρχονται εκ τούτου. Δεν υπάρχει ελάχιστη απαίτηση κεφαλαίου. Οι εταίροι είναι υπόχρεοι να καταβάλουν τις εισφορές που προβλέπονται στη συμφωνία. Εκτός εάν συμφωνηθεί διαφορετικά, κάθε εταίρος μπορεί να συμμετάσχει στη διαχείριση της εταιρικής σχέσης και έχει πλήρη εξουσία να πραγματοποιεί οποιεσδήποτε πράξεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εταιρικής σχέσης. Κάθε εταίρος δικαιούται να λάβει το μερίδιό του στα κέρδη μετά την έγκριση των λογαριασμών, εκτός εάν συμφωνηθεί διαφορετικά. Οι εταίροι είναι από κοινού υπεύθυνοι για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που τους επιβάλλει ο νόμος και η εταιρική σύμβαση, εκτός εάν αποδείξουν ότι δεν έφταιξαν.

Η διαφθορά διαβρώνει την οικονομική ελευθερία εισάγοντας την ανασφάλεια και τον καταναγκασμό στις οικονομικές σχέσεις. Μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η συστημική διαφθορά των κυβερνητικών θεσμών και της λήψης αποφάσεων από πρακτικές όπως η δωροδοκία, ο εκβιασμός, ο νεποτισμός, ο συναγωνισμός, ο πατρονισμός, η υπεξαίρεση και η δωροδοκία. Η έλλειψη κυβερνητικής ακεραιότητας που προκαλούν τέτοιες πρακτικές μειώνει την εμπιστοσύνη του κοινού και την οικονομική ζωτικότητα αυξάνοντας το κόστος της οικονομικής δραστηριότητας.

Το συνολικό κράτος δικαίου είναι αδύναμο στην Αλβανία. Η βαθμολογία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας της χώρας είναι πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Η βαθμολογία της δικαστικής αποτελεσματικότητάς του είναι πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο· και η βαθμολογία της κυβερνητικής ακεραιότητας είναι κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο.