Έρευνα Υπ. Υγείας και UNICEF για την Παιδική Παχυσαρκία​: 1 στα 4 παιδιά δεν τρώει πρωινό​​​

Τα παραπάνω είναι ορισμένα από τα αποτελέσματα Έρευνας Κοινής Γνώμης που διεξήχθη σε γονείς παιδιών έως 17 ετών, για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας και της UNICEF και παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από την Αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη. Η Έρευνα διεξήχθη πανελλαδικά, στο πλαίσιο της Εθνικής Δράσης κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας από την MARC και τα ευρήματά της αναλύθηκαν από τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, Θωμά Γεράκη.

Κάποια από τα ευρήματα είναι εξαιρετικά ανησυχητικά ως προς τις διατροφικές συνήθειες και τη σωματική δραστηριότητα των παιδιών στην Ελλάδα. Η σωματική άσκηση της πλειοψηφίας των παιδιών και εφήβων στην χώρα μας είναι μη επαρκής λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις του ΠΟΥ για τουλάχιστον 60 λεπτά κίνησης μέτριας προς υψηλής έντασης ημερησίως. Μόνο το 20,6% των εφήβων (15-17 ετών) και το 34,1% στο σύνολο του δείγματος- ασκείται καθημερινά για τουλάχιστον μία ώρα. Την ίδια στιγμή παρατηρείται ότι τα παιδιά αφιερώνουν κατά μέσο όρο 2,4 ώρες την ημέρα σε δραστηριότητες με οθόνες εκτός εκπαίδευσης, φτάνοντας έως και τις 3 ώρες στους εφήβους.

Από την πλευρά τους οι γονείς εκφράζουν την ανάγκη για πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές και λιγότερο χρόνο μπροστά από οθόνες, ενώ θεωρούν ότι η Πολιτεία μπορεί να συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση με στοχευμένες δράσεις στα σχολεία, επιδοτούμενα αθλητικά προγράμματα και καμπάνιες ενημέρωσης. Τέλος, μόνο το 28,4% των γονέων δηλώνει πλήρως ενημερωμένο για τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σχετικά με τη σωματική δραστηριότητα των παιδιών.

Η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη δήλωσε:

«Σχεδιάσαμε πολύ προσεκτικά και με απόλυτο σεβασμό στα παιδιά και στους γονείς τους την Εθνική Δράση κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας, αναλύοντας με μεγάλη ευαισθησία ευρήματα όπως αυτά που παρουσιάζονται σήμερα. Για εμάς, τα παιδιά πρέπει να έχουν κάθε εφόδιο για υγιεινό τρόπο διατροφής και για άθληση, και για αυτόν το λόγο προχωράμε σε αυτήν τη δράση. Οι γονείς, επίσης, είναι απαραίτητο να ενημερωθούν σωστά για το ζήτημα της Παιδικής Παχυσαρκίας, να αναγνωρίζουν τα σημάδια της καθώς επίσης και τις επιπτώσεις της και τα προβλήματα που προκαλεί και που μπορεί να μην τα φαντάζονται καν. Έχοντας καταπολεμήσει ως παιδί ζητήματα αυξημένου βάρους, αντιλαμβάνομαι απολύτως τους παράγοντες και το περιβάλλον που προκαλούν παχυσαρκία. Θέλω να τους αλλάξουμε, σε συντονισμό με γονείς, εκπαιδευτικούς, φορείς και οργανισμούς. Μπορούμε. Σε λίγες ημέρες θα ανακοινωθούν επιμέρους δράσεις για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας με εργαλεία φιλικά και αποτελεσματικά. Τα παιδιά μας πρέπει να μεγαλώνουν ως υγιή άτομα που θα ζήσουν περισσότερο και πιο ποιοτικά, και αυτό αφορά όλα τα παιδιά, χωρίς διακρίσεις».

Ο Διπλωματικός Εκπρόσωπος της UNICEF στην Ελλάδα, Dr. Ghassan Khalil, δήλωσε:

«Οι παρεμβάσεις της UNICEF βασίζονται πάντα σε τεκμηριωμένα και επιστημονικά δεδομένα, σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδίως όταν εφαρμόζει παρεμβάσεις σχετικά με καθιερωμένες συμπεριφορές, κρίσιμες για την επιτυχή εφαρμογή των προγραμμάτων μας. Ταυτόχρονα, το να ακούμε τις φωνές των παιδιών, των οικογενειών και των φροντιστών και να τις συμπεριλαμβάνουμε στις διαδικασίες σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων παραμένει βασική προτεραιότητα για τη συνεργασία μεταξύ της UNICEF και του Υπουργείου Υγείας. Βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να διευρύνουμε τη συνεργασία μας με έναν βασικό σύμμαχό μας σε όλες μας τις προσπάθειες, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, και να διασφαλίσουμε ότι θα σας δοθεί η δυνατότητα να ενημερώνετε εγκαίρως και να ευαισθητοποιήσετε τους πολίτες ώστε η υγεία, τα δικαιώματα και οι ανάγκες των παιδιών να τεθούν στο επίκεντρο της ατζέντας της χώρας».

Η Εθνική Δράση για την αντιμετώπιση της Παιδικής Παχυσαρκίας αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με στόχο την πρόληψη και την καταπολέμηση της Παιδικής Παχυσαρκίας μέσω της προώθησης και υιοθέτησης υγιεινών διατροφικών συνηθειών και σωματικής άσκησης. Είναι το πρώτο πρόγραμμα που υλοποιείται σε όλη την επικράτεια, καλύπτοντας τις ανάγκες των παιδιών ηλικίας 0-17 ετών, παρέχοντας πολύτιμη βοήθεια σε αυτά και τις οικογένειές τους σε όλα τα επίπεδα όπως, ενδεικτικά, δωρεάν πρόσβαση σε διατροφολόγους, παρακολούθηση από γιατρούς, συμβουλές προς εκπαιδευτικούς, δωρεάν πρόσβαση σε αθλητικές δραστηριότητες.

Οι πολίτες μπορούν να ενημερωθούν για την Εθνική Δράση στοhttps://paxisarkiakaipaidi.gov.gr, και σύντομα μέσω μιας νέας υπηρεσίας app, γονείς, παιδιά και έφηβοι θα μπορούν να κάνουν σχεδιασμένα βήματα προς έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Μπορούμε όλοι μαζί να καταπολεμήσουμε την Παιδική Παχυσαρκία μέσω της εκπαίδευσης, των κινήτρων για σωματική άσκηση και της αλληλοϋποστήριξης. Όλοι μαζί, για τα παιδιά γινόμαστε ασπίδα!

Η έρευνα διεξήχθη σε αντιπροσωπευτικό πανελλαδικό δείγμα γονέων με παιδιά έως 17 ετών, από τις 26 Απριλίου έως και τις 8 Μαΐου 2024.

Οι πληροφορίες αφορούν ένα παιδί ανά οικογένεια. Στις οικογένειες με περισσότερα παιδιά, επιλέχθηκε ως τέκνο αναφοράς το παιδί που το όνομά του αρχίζει με γράμμα πιο κοντά στο Άλφα, εξασφαλίζοντας με συστηματικό τρόπο την τυχαία ενδοοικογενειακή επιλογή.

Στόχος της έρευνας ήταν η συλλογή πληροφοριών, οι οποίες θα συμβάλλουν στην όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη καμπάνια για την επίτευξη του εθνικού στόχου μείωσης της παιδικής παχυσαρκίας.

Στα αντικείμενα της έρευνας συμπεριελήφθησαν:

• Τα χαρακτηριστικά της οικογένειας (όπως αριθμός τέκνων, φύλο και ηλικία και εκπαιδευτικό επίπεδο γονέα, μηνιαίο εισόδημα και οικονομική δυνατότητα νοικοκυριού, περιοχή κατοικίας κλπ)
• Διατροφικές συνήθειες οικογένειας και παιδιού
• Βαθμός σωματικής δραστηριότητας και οργανωμένης ενασχόλησης με αθλήματα. Λόγοι μη επαρκούς σωματικής άσκησης.
• Καθιστική ζωή και χρήση οθόνης (Η/Υ, κινητό, tablet, τηλεόραση κλπ).
• Βαθμός ενημέρωσης των γονέων σχετικά με την παιδική παχυσαρκία.
• Αυτό-αξιολόγηση του βάρους των τέκνων τους και της σωματικής τους δραστηριότητας.
• Επιθυμητές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες και τον τρόπο ζωής των παιδιών.
• Τι πιστεύουν οι γονείς ότι θα μπορούσε να βοηθήσει την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας των παιδιών και πώς θα μπορούσε να βοηθήσει η πολιτεία προς αυτή την κατεύθυνση.
• Ποια είναι τα αντιλαμβανόμενα ισχυρότερα κίνητρα που κινητοποιούν ένα παιδί για να αποκτήσει ένα υγιές σωματικό βάρος.
• Τι είδους παρότρυνση θα ήταν αποτελεσματική για τους γονείς, ώστε να αλλάξουν τον έως τώρα τρόπο ζωής των παιδιών τους σε θέματα διατροφής και άσκησης.
• Με ποιους τρόπους θα μπορούσε να βοηθήσει το κράτος στην αφύπνιση των γονέων ώστε να αλλάξουν τον έως τώρα τρόπο ζωής των παιδιών τους σε θέματα διατροφής και άσκησης.

Όλα τα ευρήματα της έρευνας βασίζονται στις απαντήσεις των γονέων (ιδιαίτερα του γονέα που έχει την μεγαλύτερη καθημερινή συμβολή στην φροντίδα του παιδιού και έχει την ευθύνη για την διατροφή του). Συνεπώς θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν ένας βαθμός υποκειμενισμού στα ευρήματα που καταγράφονται (π.χ. αντίληψη για υπερβαρότητα του παιδιού τους).

Χαμηλός ο βαθμός ενημέρωσης των γονέων σχετικά με την παιδική παχυσαρκία

Από τα στοιχεία της έρευνας αναδεικνύεται ένα σημαντικό έλλειμμα πληροφόρησης των γονέων σχετικά με το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας.

Φαίνεται να υπάρχει καταρχήν μια γενική γνώση για το μέγεθος του προβλήματος της παιδικής παχυσαρκίας στην χώρα μας, χωρίς όμως αυτή η γνώση να είναι καθολική και στέρεα. Οι δύο στους τρείς γονείς ανέφεραν πως εξ όσων γνωρίζουν, το ποσοστό παχυσαρκίας στην χώρα μας είναι από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης. Αντιθέτως το 33% αγνοεί αυτήν την πληροφορία και θεωρεί πως το ποσοστό παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα είναι το ίδιο περίπου ή και μικρότερο από το ποσοστό αντίστοιχων χωρών. Η υποτίμηση του ποσοστού της παιδικής παχυσαρκίας στην χώρα μας καταγράφεται μεγαλύτερο στους νεότερους γονείς (45%) καθώς και στους γονείς με έως και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Μόνο ένας στους τρείς γονείς δηλώνει πως έχει πλήρη και επαρκή ενημέρωση (34%). Το 53% δηλώνει πως οι γνώσεις που έχει δεν είναι επαρκείς και χρειάζεται και άλλη πληροφόρηση, ενώ το 13% απαντά πως δεν γνωρίζει σχεδόν τίποτα.

Γενικά, περισσότερο ενημερωμένοι σχετικά με το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας δηλώνουν οι μητέρες, οι γονείς με το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, καθώς και οι γονείς με τα υψηλότερα εισοδήματα.

Σημαντική η υποτίμηση στην αυτό-αξιολόγηση του σωματικού βάρους των τέκνων τους

Παρά το γεγονός πως στην πλειοψηφία τους οι γονείς ανέφεραν πως γνωρίζουν ότι το ποσοστό της παιδικής παχυσαρκίας στην χώρα μας είναι από τα υψηλότερα της Ευρώπης, καταγράφεται από τους ίδιους στην έρευνα μια σοβαρή υποεκτίμηση στις αξιολογήσεις που κάνουν για το σωματικό βάρος των δικών τους παιδιών.

Μόλις το 20,5% των γονέων θεωρεί πως το παιδί τους έχει βάρος περισσότερο από το κανονικό (20% μάλλον περισσότερο από το κανονικό/υπέρβαρο και 0,5% παχύσαρκο).

Οι δύο στους τρείς γονείς αξιολογούν το σωματικό βάρος του παιδιού τους ως κανονικό. Για το 13,5% των γονέων το παιδί του είναι λιποβαρές, ενώ για το 0,3% έντονα λιποβαρές.

Λαμβάνοντας υπόψη τις σωματομετρικές μελέτες από διάφορους οργανισμούς στην χώρα μας, η σοβαρή υποεκτίμηση του σωματικού βάρους των παιδιών από τους γονείς τους είναι προφανής και αποτελεί εμπόδιο στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ότι τα παιδιά τους είναι υπέρβαρα, αναφέρουν σχετικά περισσότερο οι γονείς αγοριών, που φοιτούν στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ιδιαίτερα στην ηλικιακή κατηγορία 12-14 (μαθητές γυμνασίου) σε ποσοστό 33%.

Οι επιθυμητές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες και τον τρόπο ζωής των παιδιών

Αυτό που θα επιθυμούσαν οι γονείς να αλλάξουν στις καθημερινές συνήθειες και στον τρόπο ζωής των παιδιών τους είναι με σειρά σημαντικότητας: οι πιο υγιεινές επιλογές στην διατροφή 37,6%, λιγότερος χρόνος μπροστά στην οθόνη 38,7%, περισσότερες σωματικές δραστηριότητες 32,3%, και περισσότερος ελεύθερος χρόνος 31,6%. Ακολουθούν οι περισσότερες ώρες ύπνου 25%, οι περισσότερες και πιο ποιοτικές κοινωνικές σχέσεις 21,5% και τέλος το να ανταποκρίνεται στις σχολικές του υποχρεώσεις με ποσοστό 13,6%.

Οι γονείς παιδιών έως 11 ετών αξιολογούν ως πιο σημαντική επιθυμητή αλλαγή την επιλογή μιας πιο υγιεινής διατροφής, ενώ οι γονείς παιδιών 12 ετών και άνω προκρίνουν ως πιο σημαντικό τον λιγότερο χρόνο στις οθόνες και την λιγότερο καθιστική ζωή.

Τι πιστεύουν ότι θα μπορούσε να βοηθήσει την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας των παιδιών

Οι γονείς αναφέρουν πολλές προτάσεις σχετικά με το τι θα μπορούσε να βοηθήσει την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας των παιδιών.

Οι προτάσεις που κατέγραψαν την μεγαλύτερη αποδοχή είναι κατά σειρά οι περισσότερες ώρες γυμναστικής στο σχολείο, ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος/λιγότερες σχολικές υποχρεώσεις (ιδιαίτερα για τους μαθητές του λυκείου), οι περισσότεροι και καλύτεροι χώροι άθλησης/παιχνιδιού στις γειτονιές (για τα μικρότερα παιδιά), η ενασχόληση με κάποιο άθλημα, ο περιορισμός χρήσης των οθονών(ιδιαίτερα για τους εφήβους), και τα επιδοτούμενα ή δωρεάν γυμναστήρια/αθλητικές δραστηριότητες.

Εκτιμούν επίσης πως θα βοηθήσει η εκπαίδευση/ενθάρρυνση των παιδιών από τους ίδιους τους γονείς και κρίνουν απαραίτητες τις καμπάνιες ενημέρωσης παιδιών και γονέων.

Πώς θα μπορούσε να βοηθήσει η πολιτεία προς αυτή την κατεύθυνση

Οι προτάσεις των γονέων που αναφέρθηκαν με μεγαλύτερη συχνότητα σχετικά με το πώς θα μπορούσε να βοηθήσει το κράτος ώστε να αυξηθεί η σωματική δραστηριότητα των παιδιών είναι:

• Οι καμπάνιες ενημέρωσης παιδιών και γονέων από ειδικούς επιστήμονες στα σχολεία, στα social media κλπ.
• Η δημιουργία περισσότερων χώρων άθλησης και αθλητικών εγκαταστάσεων ή η βελτίωση των υπαρχόντων υποδομών,
• Η οικονομική ενίσχυση των αθλητικών δραστηριοτήτων των παιδιών είτε με ελεύθερη πρόσβαση στα γυμναστήρια και δωρεάν αθλητικές δράσεις, είτε με οικονομική ενίσχυση π.χ. athletic pass που θα μείωνε το κόστος συμμετοχής,
• Η πρόνοια για περισσότερη άσκηση στα σχολεία και λιγότερες υποχρεώσεις/περισσότερο ελεύθερο χρόνο

Η καλή υγεία και η αυτοεκτίμηση/εικόνα είναι τα δύο επιχειρήματα για σωστή διατροφή και άσκηση

Τι μπορεί να κινητοποιήσει τους γονείς ώστε να αλλάξουν τον έως τώρα τρόπο ζωής των παιδιών τους σε θέματα διατροφής και άσκησης.

Στην ερώτηση «τι πιστεύετε πως θα ήθελαν να ακούσουν οι γονείς για να αφυπνιστούν και να αλλάξουν τον έως τώρα τρόπο ζωής των παιδιών τους σε θέματα διατροφής και άσκησης:» οι περισσότερες απαντήσεις σχετίζονται με το θέμα της υγείας.

Οι προτάσεις που αναφέρθηκαν με την μεγαλύτερη συχνότητα ως προς το τι πρέπει να αφορά την επικοινωνία προς τους γονείς συνοψίζονται στα εξής :

• Στον άμεσο κίνδυνο για την υγεία των παιδιών τους και οι επιπτώσεις στην υγεία του παιδιού τους στο μέλλον
• Στο ποια είναι τα οφέλη της υγιεινής ζωής (υγιεινής διατροφής και άσκησης) για τα παιδιά

Διατροφικές συνήθειες οικογένειας και παιδιού

Η μητέρα κυρίως υπεύθυνη για την διατροφή της οικογένειας

Επτά στους δέκα γονείς αναφέρουν πως την κύρια ευθύνη για τις αγορές τροφίμων στο νοικοκυριό την έχει η μητέρα ενώ για τα τρία στα δέκα νοικοκυριά ο πατέρας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαφοροποίηση των γονέων με βάση το φύλο του συμμετέχοντα στην έρευνα: Οι μητέρες αναφέρουν πως αυτές είναι οι κυρίως υπεύθυνες για τις αγορές τροφίμων (90%), ενώ οι πατέρες δηλώνουν πως είναι εκείνοι σε ποσοστό 56,5%.

Στο 86% των περιπτώσεων και με μικρότερες διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις, την ευθύνη για το εβδομαδιαίο μενού και το μαγείρεμα το έχει η μητέρα. Στο 10% των νοικοκυριών ο πατέρας και στο 3,8% η γιαγιά/παππούς.

Αποκλίσεις από τις συστάσεις στις διατροφικές συνήθειες

Διαπιστώνονται σημαντικές αποκλίσεις στις διατροφικές συνήθειες των παιδιών αναφορικά με τις συστάσεις της υγιεινής διατροφής.

• Ενδεικτικά, μόνο το 42% των παιδιών τρώει φρούτα καθημερινά και μόλις ένα στα τρία (33,3%) καταναλώνει λαχανικά σε ημερήσια βάση. Η συχνότητα κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών μειώνεται αισθητά καθώς αυξάνεται η ηλικία των παιδιών. Οι έφηβοι 15-17 ετών καταναλώνουν φρούτα και λαχανικά καθημερινά σε ποσοστά 30% και 28% αντίστοιχα.
• Γαλακτοκομικά (γάλα/γιαούρτι/τυρί) καταναλώνουν καθημερινά τα δύο στα τρία παιδιά και στην ηλικία 15-17 μόλις το ένα στα δύο.
• Με υψηλή συχνότητα (τουλάχιστον πέντε ημέρες την εβδομάδα) παιδιά και έφηβοι καταναλώνουν γλυκά/σοκολάτες σε ποσοστό 17%, σφολιατοειδή κρουασάν/κέικ/μπισκότα σε ποσοστό 21,7%.
• Περισσότερο από μία φορά την εβδομάδα καταναλώνονται πατατάκια/γαριδάκια σε ποσοστό 30%, αναψυκτικά με ζάχαρη σε ποσοστό 17,5% και ενεργειακά ποτά σε ποσοστό 8% ενεργειακά ποτά σε ποσοστό 8%, ποσοστό αυξανόμενο όσο αυξάνεται η ηλικία του παιδιού. Στην ηλικιακή κατηγορία 15-17 η κατανάλωση ενεργειακών ποτών περισσότερο από μια φορά την εβδομάδα ανέρχεται στο 18% ενώ συνολικά τα ενεργειακά ποτά καταναλώνει έστω και αραιότερα ο ένας στους δύο μαθητές λυκείου.
• Στα ελληνικά νοικοκυριά η κατανάλωση κρέατος και παραγώγων του καταγράφεται πιο συχνή από την συνιστώμενη, εν αντιθέσει με τα όσπρια που η κατανάλωσή τους καταγράφεται ελλιπής.
• Το 15% των γονέων δηλώνουν πως παραγγέλνουν φαγητό (πίτσα, σουβλάκια κλπ) με συχνότητα μεγαλύτερη της μίας φοράς την εβδομάδα. Συνήθως μία φορά την εβδομάδα παραγγέλνει το 35,4% των νοικοκυριών ενώ αραιότερα το 41,2%.

Ένα στα τέσσερα παιδιά δεν τρώει καθημερινά πρωινό

• Το 74% των γονέων δηλώνει πως το παιδί τους τρώει καθημερινά πρωινό. Το 16,5% τρώει πρωινό με μικρότερη συχνότητα μέσα στην εβδομάδα, ενώ το ένα περίπου στα δέκα παιδιά τρώει πρωινό μία φορά την εβδομάδα ή σπανιότερα.
• Η καθημερινή συνήθεια του πρωινού μειώνεται αντιστρόφως ανάλογα με την ηλικία των παιδιών. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στις μικρότερες ηλικιακές κατηγορίες ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά 15-17 ετών καταναλώνουν πρωινό καθημερινά σε ποσοστό 55,4%.
• Επίσης το ποσοστό κατανάλωσης πρωινού εμφανίζει εξαρτώμενη σχέση τόσο με το εκπαιδευτικό επίπεδο του γονέα, όσο και με την οικονομική δυνατότητα του νοικοκυριού.
• Τα οκτώ στα δέκα παιδιά τρώνε το πρωινό στο σπίτι, το 14% στο σχολείο και το 4% στην διαδρομή για το σχολείο. Στο 75,6% των περιπτώσεων το πρωινό ετοιμάζεται από την μητέρα, στο 11% από τον πατέρα, στο 7,7% ετοιμάζεται από το παιδί και στο 1,5% από την γιαγιά/παππού. Σε ελάχιστες περιπτώσεις αγοράζει κάτι το παιδί απέξω ή προσφέρεται στο σχολείο/παιδικό σταθμό.
• Το ποσοστό των παιδιών που τρώνε καθημερινά πρωινό με την παρουσία τουλάχιστον ενός γονέα καταγράφεται συνολικά στο 42,3%. Στην ηλικιακή κατηγορία 15-17 ετών το ποσοστό μειώνεται στο 26%.
• Ως βασικότερος λόγος μη κατανάλωσης πρωινού από τα παιδιά, αναφέρεται η έλλειψη χρόνου πριν το σχολείο (57%). Το 19,5% των γονέων αναφέρει ως λόγο το ότι δεν αρέσουν στο παιδί τα διαθέσιμα τρόφιμα στο σπίτι, και το 18,3% αναφέρουν πως δεν συνηθίζεται στην οικογένεια η κατανάλωση πρωινού. Το κόστος ως αιτία μη κατανάλωσης πρωινού από τα παιδιά αναφέρεται μόλις από το 0,8% των γονέων.

Ισχυρή συνήθεια το δεκατιανό

• Οι έξι στους δέκα γονείς δηλώνουν πως προετοιμάζουν το δεκατιανό στο σπίτι με υλικά που διαθέτουν πριν φύγει το παιδί για το σχολείο.
• Το 15% δηλώνουν πως παίρνει το παιδί κάτι από το σπίτι που έχουν ήδη αγοράσει,
• το 13,5% των παιδιών αγοράζουν δεκατιοανό από το κυλικείο του σχολείου και
• το 2,5% αγοράζει κάτι από τον δρόμο.
• Δεν τρώνε τα παιδιά τους δεκατιανό, δηλώνει το 10% των γονέων.

Από τα επιμέρους στοιχεία της έρευνας παρατηρείται πως στις μεγαλύτερες ηλικιακές κατηγορίες αυξάνεται το ποσοστό των παιδιών που αγοράζουν δεκατιανό από τα κυλικεία (36% στο λύκειο) καθώς και η διακοπή της συνήθειας του δεκατιανού (15,5% στο Λύκειο)

Κυρίως γεύματα στο σπίτι αλλά και στο σχολείο.

Η πλειοψηφία των παιδιών (69,3%) τρώει μεσημεριανό στο σπίτι μόλις επιστρέψει από το σχολείο. Ένα στα τέσσερα παιδιά τρώνε στο σχολείο (26,1%), και το 4% στο σπίτι των παππούδων. Στο σχολείο τρώνε σχετικά περισσότερα τα παιδιά μικρότερης ηλικίας και ιδιαίτερα όσα φοιτούν σε ιδιωτικά σχολεία.

Μαζί με τα παιδιά τους δηλώνουν πως τρώνε μεσημεριανό το 68,4% των γονέων. Μαζί με τα αδέλφια τους τρώει το 26,4% και με τον παππού /γιαγιά το 17%. Με συμμαθητές τρώει το 20% και ένα στα δέκα παιδιά μόνο του.

Τα ποσοστά δεν αθροίζουν στο 100 % λόγω της δυνατότητας απαντήσεων πολλαπλής επιλογής

Τρώει το παιδί μου υγιεινά;

Διατυπώνονται αμφιβολίες αλλά και ανησυχίες από τους γονείς ως προς το κατά πόσο υγιεινά τρέφονται τα παιδιά τους.

• Σχεδόν ένας στους πέντε (18,2%) δηλώνουν με σιγουριά πως τα παιδιά τους τρώνε υγιεινά.
• Το 55% δηλώνει με λιγότερη σιγουριά πως τα παιδιά τους τρώνε σε γενικές γραμμές υγιεινά.
• Το 18% εκφράζει αμφιβολίες (ούτε ναι ούτε όχι ) ενώ
• ένας περίπου στους δέκα γονείς εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για την διατροφή των παιδιών τους.

Περισσότερο ασφαλείς για την σωστή διατροφή των παιδιών του αισθάνονται οι νεότεροι γονείς κάτω των 35 ετών και με μικρότερης ηλικίας παιδιά, καθώς και οι γονείς με σχετικά μεγαλύτερη οικονομική ευχέρεια.

Παιδιά και έφηβοι μπροστά στις οθόνες (Η/Υ, κινητό, tablet, τηλεόραση κλπ)

Παρά την υποεκτίμηση της συχνότητας και χρόνου που απασχολούνται τα παιδιά και οι έφηβοι μπροστά σε κάποια οθόνη (ιδιαίτερα οι μεγαλύτεροι), η έκθεση στις οθόνες κρίνεται συχνή, πολύωρη και σίγουρα περισσότερη από τις συστάσεις για ορθολογική χρήση.

Η πλειοψηφία των παιδιών έχει πρόσβαση σε συσκευή τηλεόρασης και κινητό. Υψηλά είναι και τα ποσοστά των παιδιών που χρησιμοποιούν Η/Υ, τάμπλετ, πλατφόρμες streaming και κονσόλες/video games. Η πρόσβαση των παιδιών σε οθόνες ξεκινά από τις πολύ μικρές ηλικίες και κορυφώνεται στις μεγαλύτερες.

Η ενασχόληση με τις οθόνες γίνεται σε διάφορες ώρες κατά την διάρκεια της ημέρας, από το πρωί πριν το σχολείο έως και το βράδυ αργά, ακόμη και εις βάρος του ύπνου. Η μεγαλύτερη συχνότητα χρήσης οθόνης καταγράφεται τις απογευματινές ώρες και αμέσως μετά την επιστροφή τους από το σχολείο. Τα παιδιά του λυκείου χρησιμοποιούν οθόνες περισσότερο από τα μικρότερα σε ηλικία και οι έξι στους δέκα βρίσκονται μπροστά σε οθόνη πάνω από 2-3 ώρες την ημέρα, σύμφωνα με την εκτίμηση των γονέων τους.

Το 46% των γονέων δηλώνουν πως θέτουν περιορισμούς στα παιδιά τους όσον αφορά την χρήση κινητού/υπολογιστών κλπ, ενώ οι υπόλοιποι είτε προσπαθούν χωρίς αποτέλεσμα είτε δεν θέτουν όρια.

Το ποσοστό των γονέων που θέτει περιορισμούς οι οποίοι και τηρούνται μειώνονται δραματικά όσο μεγαλώνει το παιδί. Οι έφηβοι 15-17 ετών δεν φαίνεται να δέχονται ή να τηρούν τους πιθανούς περιορισμούς των γονέων τους παρά μόνο σε ποσοστό 12%.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εύρημα που ανιχνεύθηκε και στην ποιοτική έρευνα, πως η υπερβολική χρήση μπροστά σε κάποια οθόνη δεν αναφέρεται ως αίτιο καθιστικής ζωής και παχυσαρκίας, αλλά περισσότερο με άλλα συνεπακόλουθα όπως πχ με την έλλειψη κοινωνικοποίησης, προβλήματα με τα μάτια, την έλλειψη συγκέντρωσης, την επιθετικότητα κλπ .

Βαθμός σωματικής δραστηριότητας και οργανωμένης ενασχόλησης με αθλήματα

Οι τρείς στους δέκα γονείς (29,7%) δηλώνουν με βεβαιότητα ότι το παιδί τους ασκείται επαρκώς. Σε ένα παρόμοιο ποσοστό (30.9%) δηλώνουν με μικρότερη βεβαιότητα πως ασκούνται μάλλον ικανοποιητικά. Το 21,2% αναφέρουν πως τα παιδιά του ασκούνται κάποιες φορές επαρκώς και άλλες όχι, ενώ ένα ποσοστό περίπου 18% των γονέων αναφέρουν πως τα παιδιά τους δεν ασκούνται.

Το μεγαλύτερο ποσοστό βεβαιότητας για επαρκή άσκηση εκφράζουν οι γονείς παιδιών 4-5 ετών, ενώ η βεβαιότητα για επαρκή άσκηση των παιδιών τους μειώνεται όσο αυξάνεται η ηλικιακή κατηγορία των παιδιών. Απόλυτα βέβαιοι πως τα παιδιά 15-17 ετών ασκούνται επαρκώς δηλώνουν το 22,7% των γονέων τους και μάλλον βέβαιοι το 27%.

Η σωματική άσκηση της πλειοψηφίας των παιδιών και εφήβων στην χώρα μας είναι μη επαρκής λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις του ΠΟΥ για τουλάχιστον 60 λεπτά κίνησης μέτριας προς υψηλής έντασης ημερησίως.

Μόνο το 34% των γονέων δηλώνουν πως τα παιδιά τους είναι σωματικά δραστήρια (ήπια ή μέτρια σωματική δραστηριότητα) τουλάχιστον μία ώρα καθημερινά.

Το 15,8 % αναφέρει σωματική δραστηριότητα των παιδιών τους για τουλάχιστον μία ώρα με συχνότητα 5-6 ημέρες την εβδομάδα, το 38,2 με συχνότητα 2-4 ημέρες την εβδομάδα, και το 12 % περίπου μία φορά την εβδομάδα ή αραιότερα.

Η καθημερινή άσκηση/κίνηση για τουλάχιστον μία ώρα την ημέρα καταγράφεται με υψηλότερη συχνότητα στα παιδιά προσχολικής ηλικίας (53,4%) και φθίνει όσο αυξάνεται η ηλικιακή κατηγορία των παιδιών. Οι έφηβοι 15-17 ετών είναι σωματικά δραστήριοι καθημερινά σε ποσοστό μόνο 20,6%.

Στην ερώτηση «με ποιον/ους τρόπο/ους είναι σωματικά δραστήριο το παιδί:» το 45% των γονέων απάντησε με βόλτες στην παιδική χαρά/στο πάρκο, το 44% ανέφερε το περπάτημα, το 36,6% με κίνηση μέσα στο σπίτι/ή αυλή, το 25% με παιχνίδι στην γειτονιά και το 27% κάνοντας ποδήλατο. Περίπου τέσσερα στα δέκα παιδιά ασχολούνται με κάποιο άθλημα, ενώ το 10% πηγαίνει και στο γυμναστήριο.

Σημειώνεται πως το 43% πηγαίνει καθημερινά στο σχολείο με τα πόδια. Το 34,5% με ΙΧ αυτοκίνητο, το 11,4% με σχολικό και το 0,9% με το ποδήλατο.

Συστηματική συμμετοχή του παιδιού του σε κάποια οργανωμένη αθλητική δραστηριότητα δηλώνει το 41% των γονέων, ενώ περιστασιακή ενασχόληση το 11,5%. Ένα 40% των παιδιών δεν συμμετέχει και το 7,5% σταμάτησε. Η σχετικά υψηλότερη συχνότητα παιδιών που συμμετέχουν σε οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες συναντάται στα παιδιά που φοιτούν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (65,7%). Στις επόμενες μεγαλύτερες ηλικιακές κατηγορίες το ποσοστό φθίνει σημαντικά. Τα παιδιά 15-17 ετών συμμετέχουν σε κάποιο άθλημα σε ποσοστό 36,5%. Στο ίδιο ποσοστό συμμετέχουν και τα παιδιά 4-5 ετών.

Το ποσοστό συμμετοχής αγοριών και κοριτσιών δεν αποκλίνει σημαντικά, ωστόσο έχουν διαφορετικές προτιμήσεις σε αθλητικές δραστηριότητες.

Τα αγόρια προτιμούν και συμμετέχουν περισσότερο στο ποδόσφαιρο (40,8%), στο μπάσκετ (29%), σε πολεμικές τέχνες (19,7%), την κολύμβηση (14%), τον στίβο (7,6%) κ.α.

Τα κορίτσια προτιμούν περισσότερο τον χορό (27,1%), την γυμναστική ενόργανη και ρυθμική (22,2%), την κολύμβηση (17%), το βόλεϊ (15,8%), τις πολεμικές τέχνες (14,8%) κ.α.

Επίλογος

Από την επεξεργασία των στοιχείων της έρευνας προκύπτει πως τα κατά δήλωση υπέρβαρα παιδιά

1. ακολουθούν μια λιγότερο υγιεινή διατροφή,
2. τρώνε με μικρότερη συχνότητα πρωινό,
3. ασκούνται λιγότερο,
4. έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση και αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στις οθόνες και
5. παρακολουθούνται λιγότερο τακτικά από τους παιδιάτρους σε σχέση με τα παιδιά που έχουν κανονικό βάρος.

Η ενημέρωση και αφύπνιση γονέων και παιδιών, ώστε να αλλάξουν τις έως τώρα συνήθειες και τρόπο ζωής, αποτελεί επιτακτική ανάγκη και αναμφισβήτητα θα συμβάλλει στην μείωση του υψηλού ποσοστού παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας.