Έρευνα “Global Family Business” της KPMG για το 2024 — Δημιουργία μιας νέας δυναμικής μορφής “legacy”​​

Σύμφωνα με την έκθεση “Global Family Business” από την KPMG Private Enterprise και το STEP Project Global Consortium, ορισμένες επιτυχημένες οικογένειες που επιχειρούν, προσεγγίζουν την έννοια της «κληρονομιάς» μέσα από μία οπτική εστιασμένη στο μέλλον, που ενώνει και δημιουργεί ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των γενεών, χτίζοντας μία δυναμική κληρονομιά, που σέβεται την παράδοση ενώ ταυτόχρονα προωθεί την καινοτομία. Η έκθεση, που παρουσιάστηκε στην Παγκόσμια Σύνοδο Οικογενειακών Επιχειρήσεων “The pathway to good: Sustaining family business legacy for wellbeing”, αποκαλύπτει ότι πολλές οικογένειες που επιχειρούν φαίνεται να υπερκεράζουν το «παράδοξο της κληρονομιάς» - την εξισορρόπηση ανάμεσα στο ρόλο της κληρονομιάς ως πηγή έμπνευσης και διαμόρφωσης μίας ισχυρής οικογενειακής επιχειρηματικής ταυτότητας και της φύσης της ως τροχοπέδη, όταν είναι τόσο βαθιά αγκιστρωμένη στην παράδοση που στέκεται εμπόδιο στην καινοτομία και την αλλαγή.

Η νέα έκθεση της KPMG Private Enterprise και του STEP Project Global Consortium συγκεντρώνει προσωπικά συμπεράσματα από τις εμπειρίες ηγετικών στελεχών κορυφαίων οικογενειακών επιχειρήσεων, καθώς και δεδομένα σχετικά με τον αντίκτυπο της οικογενειακής κληρονομιάς στις επιχειρηματικές επιδόσεις από 2 683 οικογενειακές επιχειρήσεις σε 80 χώρες και περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Σύμφωνα με δεδομένα της έρευνας, που συνδυάζει ποιοτικές και ποσοτικές τεχνικές, το 45% αναφέρει ότι έχει χτίσει μία «ισχυρή κληρονομιά», με την ίδια ομάδα να δηλώνει σημαντικές επιχειρηματικές επιδόσεις, ενώ ένα ακόμη υψηλότερο ποσοστό της τάξης του 53% κατέγραψε υψηλές βαθμολογίες στη βιωσιμότητα. Πρόκειται για έναν δυνατό συνδυασμό που οδηγεί την επιχείρηση και την οικογένεια στην επιτυχία τόσο σήμερα όσο και στις επόμενες γενιές, καθώς και μια υπενθύμιση ότι η κληρονομιά από μόνη της ίσως και να μην αρκεί.

Η ετήσια έκθεση υπογραμμίζει το ρόλο της διαγενεακής επιχειρηματικότητας ως κινητήριας δύναμης για τη διατήρηση των επιδόσεων στις οικογενειακές επιχειρήσεις, με την κληρονομιά να μην μπορεί από μόνη της να εγγυηθεί τη μακροπρόθεσμη πρόοδο από τη μια γενιά στην επόμενη. Σύμφωνα με την έκθεση, η κληρονομιά είναι μια διαδικασία και όχι το τελικό αποτέλεσμα, καθώς σχηματίζεται από πολλές διαφορετικές πηγές. Η κληρονομιά συχνά ισχυροποιείται χάρη στη διαγενεακή επιχειρηματικότητα των νεότερων γενιών, που ενθαρρύνουν τους προκατόχους τους να επικοινωνούν ανοιχτά για ό,τι θεωρούν σημαντικό, ενισχύοντας την επιχειρηματική τους κληρονομιά και γεφυρώνοντας ό,τι μπορεί μερικές φορές να παρουσιάζεται ως χάσμα γενεών.

Η έκθεση εξετάζει πιο προσεκτικά την πραγματική ουσία της κληρονομιάς στον σημερινό κόσμο και διαμορφώνει μία νέα οπτική που εστιάζει στο μέλλον, όπου παράδοση και καινοτομία συνυπάρχουν. Ταυτόχρονα διερευνά τις αλλαγές που πρέπει να υλοποιηθούν για να παραμείνει η επιχείρηση ανθεκτική, ανταγωνιστική και επίκαιρη. Επιπλέον, επιβεβαιώνεται ότι η κληρονομιά ίσως θα πρέπει να εστιάζει λιγότερο στο παρελθόν, και να αντιμετωπίζεται κυρίως ως κρίσιμο δομικό στοιχείο του μέλλοντος, χάρη στη θετική συνεισφορά της στις επιχειρηματικές επιδόσεις και στη βιωσιμότητα περιβάλλοντος, κοινωνίας, εργαζομένων και προμηθευτών.

Ο Andrea Calabrò, Ακαδημαϊκός Διευθυντής του STEP Project Global Consortium και Διευθυντής της Έδρας IPAG για τη Βιώσιμη Οικογενειακή Επιχείρηση & Επιχειρηματικότητα στο IPAG Business School, αναφέρει «Η κληρονομιά όχι μόνο συνδέει τις γενιές και διασφαλίζει τη συνέχεια και την κληρονομιά της επιχειρηματικής επιτυχίας, αλλά διαμορφώνει επίσης το μακροπρόθεσμο όραμα της οικογενειακής επιχείρησης και τις στρατηγικές επιλογές της. Ωστόσο, στη σημερινή πραγματικότητα, οι ηγέτες των οικογενειακών επιχειρήσεων έρχονται αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις, ενώ χρειάζεται να μάθουν να συνδυάζουν τις παραδοσιακές αξίες με τις σύγχρονες επιχειρηματικές στρατηγικές για να οικοδομήσουν μια δυναμική κληρονομιά με τη σκέψη τους στις μελλοντικές γενιές».

Οι αποκλίνουσες προοπτικές και προτεραιότητες μπορούν να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο οι διαφορετικές γενιές αντιλαμβάνονται τη σημασία της κληρονομιάς τους και τις στρατηγικές που χρησιμοποιούν για να τη δημιουργήσουν και να τη διατηρήσουν. Αυτές οι διαφορές μεταξύ των γενεών μπορούν επίσης να εμπλουτίσουν την κληρονομιά της οικογενειακής επιχείρησης ενσωματώνοντας ποικίλες προοπτικές και προσεγγίσεις που αντικατοπτρίζουν την εξελισσόμενη δυναμική της επιχείρησης και της ευρύτερης κοινωνίας.

Η Κατερίνα Πολυζώη, Senior Manager, Family Business, KPMG στην Ελλάδα αναφέρει ότι «Στην Ελλάδα, όπου ο θεσμός της οικογένειας αποτελεί ισχυρό δομικό στοιχείο της κοινωνίας, συχνά, οι οικογένειες που επιχειρούν καλλιεργούν στη νέα γενιά από μικρή ηλικία το συναισθηματικό δέσιμο με την επιχείρηση, μέσω συζητήσεων στο οικογενειακό τραπέζι, καλοκαιρινής ή πιο μόνιμης απασχόλησης από νεαρή ηλικία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μεταλαμπαδεύονται νωρίς αξίες, γνώσεις και επιχειρηματικές πρακτικές. Ωστόσο, η ισχυρή προσωπικότητα του Ιδρυτή συχνά επισκιάζει τη δυναμική της νέας γενιάς, δυναμιτίζοντας την ενίσχυση και εξέλιξη της οικογενειακής επιχειρηματικής «κληρονομιάς». Αντιθέτως, οι επιτυχημένες οικογενειακές επιχειρήσεις, εστιάζουν την προσοχή τους στο να αφουγκράζονται τους εκπροσώπους της επόμενης γενιάς, υιοθετούν προτεινόμενες αλλαγές και τους προσφέρουν ευκαιρίες να διατυπώσουν και να υλοποιήσουν δικές τους επιχειρηματικές ιδέες.»

Όσοι συμμετείχαν στην Παγκόσμια Σύνοδο "The pathway to good: Sustaining family business legacy for wellbeing” ήταν από τους πρώτους παγκοσμίως που έλαβαν την έκθεση, εκπροσωπώντας επαγγελματίες κορυφαίων οικογενειακών επιχειρήσεων, ακαδημαϊκούς και διδακτορικούς φοιτητές, με προέλευση από την Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ανατολική Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Βόρεια και Νότια Αμερική. Με την «κοινωνική κληρονομιά» να αναδεικνύεται ως το ισχυρότερο συστατικό της κληρονομιάς σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνάς μας, το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο, αλλά και μια αδιαμφισβήτητη έκκληση για δράση στις οικογενειακές επιχειρήσεις, ώστε να αξιοποιήσουν τα φυσικά τους ένστικτα που τους οδηγούν να επιδιώκουν «επιδόσεις με διάρκεια» και να αναπτύξουν μια «δυναμική κληρονομιά».

Ο Βαγγέλης Αποστολάκης, Advisory Partner, KPMG στην Ελλάδα, δήλωσε σχετικά «Δεν εκπλήσσομαι από τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας που καταδεικνύουν και επιβεβαιώνουν την «σιωπηλή κι αόρατη» σημασία της «κληρονομιάς» ή καλύτερα του legacy στις οικογενειακές επιχειρήσεις. Γιατί το έχουμε δει πολλές φορές να επαναλαμβάνεται, ότι δηλαδή, αυτές οι οικογενειακές επιχειρήσεις που εκούσια ή πολύ πιο συχνά ακούσια φροντίζουν αυτή τη κληρονομιά, δηλαδή όλα αυτά που κάνουν την επιχείρηση τους «δική τους», τις αξίες τους, τις παραδόσεις τους, τις ευαισθησίες τους, τη στάση ζωής σε ό,τι θεωρούν σημαντικό και πολύτιμο και φροντίζουν να το μεταφέρουν με σεβασμό και φροντίδα στις επόμενες γενιές, αυτές οι επιχειρήσεις «τα πάνε καλύτερα», πετυχαίνουν καλύτερα αποτελέσματα διαχρονικά και το πιο σπουδαίο, συνήθως, καταφέρνουν να περνούν από γενιά σε γενιά με επιτυχία».

Η έκθεση τονίζει πόσο σημαντικό είναι για τις οικογενειακές επιχειρήσεις να στηρίζουν την κληρονομιά τους, καθώς μπορεί να είναι το κλειδί για την επιτυχία στο μέλλον: μοιραστείτε την ουσία της κληρονομιάς σας με την οικογένεια και τα διοικητικά στελέχη, δώστε όμως ταυτόχρονα στην επόμενη γενιά της οικογενειακής επιχείρησης την ελευθερία να δημιουργήσει τη δική της κληρονομιά.

Ταυτόχρονα, καθώς αυξάνεται η εστίαση στις προτεραιότητες ESG (περιβάλλον, κοινωνία και διακυβέρνηση) ανά τον κόσμο, οι νεότερες γενιές πιθανότατα θα ενδιαφέρονται περισσότερο για την κοινωνική και επιχειρηματική κληρονομιά των οικογενειακών τους επιχειρήσεων έναντι των παλαιότερων γενεών που ενδεχομένως θα συνεχίσουν να δίνουν μεγαλύτερη αξία στην υλική κληρονομιά και τους δεσμούς αίματος. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται απαραίτητα, αλλά εξελίσσεται στο ίδιο μοτίβο. Είναι ζωτικό για τους ιδρυτές να βρουν το «ρυθμό» που να ακολουθήσουν και οι επόμενες γενιές.

Κλείνοντας, η μελέτη δείχνει ότι ενώ υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ περιοχών, τα δεδομένα ποικίλλουν λόγω της επίδρασης της διαγενεακής επιχειρηματικότητας. Αυτό υποστηρίζει την άποψη ότι η κληρονομιά από μόνη της πιθανότατα δεν αρκεί - οι κληρονομιές θα πρέπει να γίνουν δυναμικές για να βοηθήσουν στη μεγιστοποίηση των επιχειρηματικών αποτελεσμάτων.