Εκλογές, ΗΠΑ: Πληθωρισμός, επιτόκια και οικονομία - Οι συνθήκες και τα σενάρια των πιθανών αποτελεσμάτων

Σύμφωνα με τελευταίες δημοσκοπήσεις, η «ψαλίδα» ανάμεσα σε Ντόναλντ Τραμπ και Κάμαλα Χάρις σε ό,τι αφορά την οικονομία και την πάταξη της εγκληματικότητας φαίνεται να φθίνει μεταξύ των Αμερικανών ψηφοφόρων, ένδειξη ότι η προεκλογική εκστρατεία της αντιπροέδρου και υποψήφιας των Δημοκρατικών αποκτά νέα ώθηση ενόψει των εκλογών της 5ης Νοεμβρίου, σύμφωνα με μια νέα δημοσκόπηση του Reuters/Ipsos.

Βέβαια, οι διεργασίες στα δυο επιτελεία παραμένουν πολύ έντονες και κάθε νέα παράμετρος μπορεί να αλλάξει τα έως τώρα δεδομένα. Κάθε νέα συμμαχία μπορεί να ωφελήσει σημαντικά ή κάθε νέο επικοινωνιακό ατόπημα μπορεί να στοιχίσει.

3 σενάρια από την ING

Τούτο δοθέντων αξίζει να παραθέσουμε 3 σενάρια αναλυτών της ING που σκιαγραφούν το τι θα μπορούσε να σημαίνει για την αμερικάνικη οικονομία, τις διεθνείς αγορές και τον κόσμο συναρτήσει του αποτελέσματος που θα προκύψει στις ερχόμενες εκλογές

Όπως σημειώνεται σε μια πιθανή νίκη Τραμπ με επικράτηση Ρεπουμπλικάνων στο Κογκρέσο, θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα του εσωτερικού και μείωση της στήριξης στην Ουκρανία. Στο επίκεντρο θα μπουν και οι φορολογικές μειώσεις και η αύξηση δημοσίων δαπανών, ενώ στο τραπέζι έρχονται ξανά ζητήματα μετανάστευσης. Αναφορικά με τον πληθωρισμό, οι φορολογικές περικοπές υποστηρίζουν την εγχώρια ζήτηση στις ΗΠΑ και οι έλεγχοι της μετανάστευσης αυξάνουν οριακά τους μισθούς, γεγονός που διατηρεί τον πληθωρισμό πιο ψηλά. Οι ενδεχόμενοι δασμοί αυξάνουν περαιτέρω τις πληθωριστικές πιέσεις

Σε μια επικράτηση Τραμπ αλλά με διχασμένο το Κογκρέσο, εκτιμάται πως οι συνθήκες στην Ουκρανία δεν θα είναι ευοίωνες, ενώ μπορεί να υπάρξει εκτόνωση στην Μ. Ανατολή. Οι φορολογικές περικοπές συν τους δασμούς και η πιο στενή αγορά εργασίας (χαμηλότερη μετανάστευση) προσφέρουν μέτρια ώθηση το 2026. Κατά τα άλλα, εκτιμάται πως οι φορολογικές περικοπές θα παραταθούν αλλά οι Δημοκρατικοί καθυστερούν ευρύτερες αλλαγές για τις εταιρείες και τα πλουσιότερα άτομα

Στο σενάριο που η Κάμαλα Χάρις κερδίζει αλλά δεν επικρατούν οι Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο, φαίνεται πως η φορολόγηση σε μεγάλους Ομίλους και πιο εύπορες κοινωνικές ομάδες θα αυξηθεί. Εκτιμάται επίσης πως δεν θα υπάρξουν πρόσθετοι δασμοί σε ξένα προϊόντα, αλλά θα εφαρμοστούν και προγράμματα στήριξης της αμερικανικής παραγωγής.

Πιθανή είναι και μια πιο χαλαρή νομισματική πολιτική από τη Fed υπό το πρίσμα ενός πιο αυστηρού δημοσιονομικού περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με συγκρατημένα ασθενέστερη ανάπτυξη και μειωμένη απειλή πληθωρισμού. Συνεχίζεται σθεναρά η στήριξη στην Ουκρανία.

Που βρίσκεται σήμερα η αμερικάνικη οικονομία λίγο πριν τις εκλογές. Σύμφωνα με τελευταίο report της Alpha Bank

Στον απόηχο, πλέον, των διαδοχικών κρίσεων της προηγούμενης τριετίας, η οικονομία των ΗΠΑ αναπτύσσεται με ικανοποιητικό ρυθμό, καταγράφοντας χαμηλά επίπεδα ανεργίας, αύξηση των θέσεων εργασίας και βελτιούμενη κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Ωστόσο, σημαντικές προκλήσεις παραμένουν, όπως οι πληθωριστικές πιέσεις και τα υψηλότερα επιτόκια, καθώς και η ανάγκη αντιμετώπισης άλλων θεμάτων, όπως η περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογίας αιχμής των ΗΠΑ, η εκπαίδευση ακόμα πιο εξειδικευμένου και υψηλής ποιότητας εργατικού δυναμικού ώστε να ενισχυθεί η παραγωγικότητα αλλά και η διασφάλιση ότι η ανάπτυξη και οι ευκαιρίες θα αφορούν περισσότερους Αμερικανούς και περιφέρειες της χώρας.

Τα παραπάνω ζητήματα είναι σημαντικά για τους ψηφοφόρους ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου και βρίσκονται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου.

Η ανθεκτικότητα της αμερικανικής οικονομίας αντικατοπτρίζεται σε βασικούς δείκτες: τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης, την απασχόληση και τον πληθωρισμό.

Η δυναμική μίας οικονομίας μπορεί να αξιολογηθεί με διάφορα μακροοικονομικά μεγέθη, αλλά το πιο διαδεδομένο είναι ο ρυθμός μεταβολής του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας των ΗΠΑ, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,8%, στο δεύτερο τρίμηνο του 2024, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023. Επιπλέον, το 2023, η οικονομία πέτυχε ρυθμό αύξησης 2,5% που ήταν αισθητά βελτιωμένος σε σύγκριση με το 1,9% το 2022. Συνεπώς, η οικονομία αναπτύσσεται συνεχώς από τότε. Είναι αξιοσημείωτο δε, ότι οι ΗΠΑ καταγράφουν καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τις άλλες χώρες του G7. Σε αυτή την εξέλιξη, μέχρις στιγμής, συνέβαλε και η νομισματική πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), η οποία φαίνεται να έχει επιτύχει την «ήπια προσγείωση», επιβραδύνοντας τον πληθωρισμό δίχως να προκαλέσει ύφεση. Ωστόσο, η Fed θα πρέπει να βρίσκεται σε επαγρύπνηση για τη διατήρηση αυτής της δύσκολης στρατηγικής εξισορρόπησης.

• Όσον αφορά στην απασχόληση, η οικονομία πρόσθεσε περίπου 3 εκατ. θέσεις εργασίας, το 2023, δηλαδή 250 χιλ. θέσεις εργασίας τον μήνα, κατά μέσο όρο, σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση. Η αύξηση των θέσεων εργασίας συνεχίστηκε, κατά τους πρώτους 7 μήνες του 2024, αν και ο ρυθμός αύξησής τους έχει επιβραδυνθεί ελαφρώς. Παράλληλα, το ποσοστό ανεργίας διαμορφώνεται σε σχετικά χαμηλό επίπεδο, 4,3% τον Ιούλιο, παρά το γεγονός ότι έχει αυξηθεί από το ιστορικά χαμηλό 3,4% του Απριλίου του 2023.

• Τέλος, στο πεδίο του πληθωρισμού, η αύξηση του δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) είναι επιβραδυνόμενη από το 2023. Μετά την κατακόρυφη άνοδο στο 9,0%, τον Ιούνιο του 2022, που ήταν το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών, ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 2,9%, τον Ιούλιο του 2024. Ωστόσο, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από τον στόχο του 2% της Fed.

Αν και οι βασικοί μακροοικονομικοί δείκτες της αμερικανικής οικονομίας παρουσιάζουν θετική πορεία, η γενική αίσθηση είναι λιγότερο θετική. Παρά την πτωτική πορεία του πληθωρισμού το 2023, οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο σε σύγκριση με τρία χρόνια πριν, διαβρώνοντας την αγοραστική δύναμη.

Με βάση τα ανωτέρω, η διάκριση μεταξύ του επιπέδου και του ρυθμού μεταβολής των τιμών έχει κρίσιμη σημασία για την πολιτική συζήτηση ενόψει των εκλογών.

Ειδικότερα, παρά τον πρόσφατο αποπληθωρισμό, ο ΔΤΚ, τον Ιούλιο, εξακολουθούσε να είναι 20% πάνω από το επίπεδο του Ιανουαρίου του 2021. Σε επίπεδο κλάδων, τα επίπεδα τιμών παραμένουν ιδιαίτερα υψηλά στην ενέργεια (40%), τις μεταφορές (40%), τη στέγαση (22%) και τα τρόφιμα (22%), τα οποία αντιπροσωπεύουν άνω του 60% του καλαθιού αγαθών και υπηρεσιών των καταναλωτών. Άρα, δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι πολίτες είναι απαισιόδοξοι για την οικονομία. Η μεγάλη άνοδος του δείκτη τιμών, ιδίως των υπο-δεικτών που αφορούν είδη πρώτης ανάγκης, υπερβαίνει σημαντικά την επιβράδυνση του πληθωρισμού.

Άλλωστε, η κυβέρνηση Biden παρουσίασε συγκεκριμένη πρόταση για την επίλυση αυτού του ακανθώδους προβλήματος, τον Νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού (Inflation Reduction Act).

Ο πρώην Πρόεδρος Donald Trump είναι πιθανόν να ακολουθήσει διαφορετική προσέγγιση, στην περίπτωση που εκλεγεί, δεδομένης της πρότασής του για υψηλότερους δασμούς και ασθενέστερο δολάριο, τα οποία θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις πληθωριστικές πιέσεις.

Οι νομισματικές πολιτικές σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη σήμερα

Πληθαίνουν τα στελέχη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) που αναφέρουν ότι έφτασε η ώρα για την πρώτη μείωση των επιτοκίων. Άλλωστε, ο πρόεδρος της Fed, κ. Jerome Powell, στο οικονομικό συμπόσιο του Jackson Hall, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι έχει έρθει η στιγμή για την προσαρμογή της νομισματικής πολιτικής, χωρίς, όμως, να παρέχει ακριβείς ενδείξεις για το χρονοδιάγραμμα, καθώς και το ύψος των μειώσεων. Επίσης, τόνισε ότι ο πληθωρισμός έχει αποκλιμακωθεί σημαντικά, πλησιάζοντας τον στόχο του 2%, ενώ τώρα η προσοχή στρέφεται στην αγορά εργασίας.

Στόχος είναι να αποφευχθεί μία απότομη αύξηση της ανεργίας που σήμερα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα (4,3%), αν και αυξανόμενη, όπως συνέβη σε προηγούμενα αποπληθωριστικά επεισόδια. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι οι αγορές προεξοφλούν (άνω του 70%) μία μείωση των βασικών επιτοκίων, κατά 25 μονάδες βάσης (μ.β.), στη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου, ενώ σημαντικές πιθανότητες συγκεντρώνει και η περικοπή κατά 50 μ.β.

Από την άλλη πλευρά, σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), κ. Philip Lane, ανέφερε ότι η επιστροφή του πληθωρισμού στον στόχο του 2% δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, ενώ τα επιτόκια πρέπει να παραμείνουν σε περιοριστικό έδαφος, για όσο χρονικό διάστημα χρειασθεί. Σύμφωνα με την τελική μέτρηση της Eurostat, o πληθωρισμός, τον Ιούλιο, αυξήθηκε στο 2,6% στη ΖτΕ, από 2,5%, τον Ιούνιο, δείχνοντας ότι η μάχη με τον πληθωρισμό δεν έχει ακόμα κερδηθεί.

Τέλος, ανέφερε ότι η υπερβολικά αυστηρή νομισματική πολιτική εγκυμονεί κινδύνους για μία οικονομία σαν αυτή της Ευρωζώνης, με τις αγορές να εκτιμούν τουλάχιστον άλλες δύο περικοπές εντός του έτους.