Alpha Bank: ​Επενδυτικές ανάγκες της Ευρώπης για Πράσινη Μετάβαση, Ψηφιακό Μετασχηματισμό και Άμυνα

Σε αυτό η Τράπεζα εξετάζει τον τρόπο που οι ιθύνοντες χάραξης της ευρωπαϊκής πολιτικής, αλλά και των εθνικών πολιτικών μπορούν να υποστηρίξουν αυτά τα έργα, εν μέσω ενός περιβάλλοντος υψηλής πολιτικής αβεβαιότητας, χαμηλής ανάπτυξης και υψηλών επιπέδων δημοσίου χρέους.

Πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) αναφέρει ότι για να προχωρήσουν τα παραπάνω έργα απαιτείται ένα μείγμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, περισσότερων από αυτών που έχουν γίνει στο παρελθόν, που υπολογίζονται σε επιπρόσθετα Ευρώ 5,4 τρισ., για την περίοδο 2025-2031, (“Mind the gap: Europe’s strategic investment needs and how to support them”, ECB, June 2024). Σε άλλη πηγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commission, 2023 Strategic Foresight Report), που κινείται στα ίδια επίπεδα, εκτιμάται ότι τα επόμενα έτη απαιτούνται Ευρώ 620 δισ. επιπρόσθετων επενδύσεων ανά έτος για την πράσινη μετάβαση, Ευρώ 125 δισ. ετησίως για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ενώ θα χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια - πέρα από τα Ευρώ 240 δισ. που δαπανήθηκαν το 2022 - για την ευρωπαϊκή άμυνα, τα οποία αναμένεται να προσεγγίσουν συνολικά τα Ευρώ 500 δισ., στην επόμενη 10ετία. Το επενδυτικό κενό που έχει προκύψει, λοιπόν, θα πρέπει να καλυφθεί τόσο από ιδιωτικά κεφάλαια, όσο και από δημόσια. Τα τελευταία έτη παρατηρείται μία μικρή αύξηση των δημοσίων επενδύσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ, στις χώρες της ευρωζώνης (ΖτΕ), όμως, όπως είναι προφανές από τα παραπάνω, αυτό το ποσοστό θα πρέπει να αυξηθεί

Ωστόσο, ένα σημαντικό μερίδιο, περί τα Ευρώ 1,3 τρισ., σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΚΤ, θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από κρατικές πηγές. Από αυτά, περίπου Ευρώ 400 δισ. θα προέλθουν από υφιστάμενους πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), άρα δημιουργείται ένα χρηματοδοτικό κενό Ευρώ 900 δισ., για την περίοδο 2025-2031, που θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από εθνικούς πόρους αλλά και πρόσθετη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το παραπάνω μεγαλόπνοο επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη είναι εφικτό, ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθούν και ορισμένες παράμετροι που είναι σημαντικές και μπορεί να καθυστερήσουν την υλοποίησή του:

• Για ορισμένες χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος και δημοσιονομικά ελλείμματα, ο δημοσιονομικός χώρος που παρέχεται από τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες ενδέχεται να μην είναι επαρκής, ώστε να μπορούν με άνεση να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση του επενδυτικού κενού. Σε αυτές τις χώρες, η ανάπτυξη και η δημοσιονομική εξυγίανση, που θα θέσουν το δημόσιο χρέος τους σε πτωτική πορεία, θα εξαρτηθούν τόσο από την τήρηση του νέου δημοσιονομικού πλαισίου, όσο και από το πόσο αποτελεσματικά οι κυβερνήσεις θα απορροφήσουν τα κονδύλια από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), καθώς και από άλλα προγράμματα χρηματοδότησης της ΕΕ (ΕΣΠΑ 2021-2027).
• Προκειμένου να κινητοποιηθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση, μία πλήρως ανεπτυγμένη ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά θα πρέπει να συνοδεύεται από καλύτερες συνθήκες για την επιχειρηματική δραστηριότητα και πιο φιλική φορολογία για τις επενδύσεις των επιχειρήσεων.
• Οι εκτιμήσεις για τις επενδυτικές ανάγκες που παρουσιάζονται παραπάνω είναι μάλλον συντηρητικές. Δεν υπολογίζουν άλλες στρατηγικές επενδύσεις που απαιτούνται σε τομείς, όπως, η υγεία και η εκπαίδευση, ενώ το κόστος για την πράσινη μετάβαση δεν δύναται να προσδιορισθεί με ακρίβεια.

Συνοψίζοντας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα σε ένα αναπτυξιακό όραμα που θα επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός φιλικότερου περιβάλλοντος προς τις επιχειρήσεις και θα επεκτείνει τις ήδη υπάρχουσες βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζουν κράτη, όπως η Σουηδία, η Δανία και η Φινλανδία, σε όλα τα κράτη-μέλη της. Τέτοιες πρακτικές, για παράδειγμα, είναι η χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση των επιχειρήσεων, η διάχυση της καινοτομίας, η χρηματοδότηση νέων επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας και η προσέλκυση υψηλής κατάρτισης προσωπικού.

Οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία

ΗΠΑ: Η απόπειρα δολοφονίας κατά του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, κ. Donald Trump, αλλάζει τα δεδομένα στον προεκλογικό αγώνα, αφού αναμένεται να συσπειρώσει την εκλογική του βάση και να τον οδηγήσει σε επικράτηση στις προσεχείς εκλογές του Νοεμβρίου. Η εμφάνιση πολιτικής βίας δύναται να εντείνει την ανησυχία για αστάθεια στις ΗΠΑ, με τις αγορές να δίνουν μεγαλύτερη δυναμική στην προοπτική μίας νίκης των ρεπουμπλικάνων. Στην οικονομία, ο πληθωρισμός, τον Ιούνιο, υποχώρησε αισθητά και διαμορφώθηκε στο 3%, σε ετήσια βάση, από 3,3%, τον Μάιο. Ο δομικός πληθωρισμός, που εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, επιβραδύνθηκε στο 3,3%, τον Ιούνιο, από 3,4%, τον προηγούμενο μήνα, που αποτελεί χαμηλό από τον Απρίλιο του 2021. Τα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό επιβεβαιώνουν την άποψη των αξιωματούχων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) που αναφέρουν ότι ο πληθωρισμός βρίσκεται σε πτωτική τροχιά και ότι πλησιάζει η πρώτη μείωση των επιτοκίων.

ΖτΕ: Παραμένει η αβεβαιότητα στις αγορές, μετά από το αποτέλεσμα των εκλογών στη Γαλλία και την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) υπογραμμίζει την ανάγκη ουσιαστικών πρόσθετων προσπαθειών για τη μείωση του ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ, έως το 2027, ενώ εκτιμά ότι η οικονομία της Γαλλίας θα αναπτυχθεί κατά 0,9%, το 2024, και 1,3%, το 2025. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) παρακολουθεί στενά τις αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων, ενώ δεν αναμένεται κάποια μείωση των επιτοκίων, στην ερχόμενη συνεδρίαση. Τέλος, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 2,5% (εκτίμηση), σε ετήσια βάση, τον Ιούνιο, στη ΖτΕ, από 2,6%, τον προηγούμενο μήνα, με τον πληθωρισμό των υπηρεσιών να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, στο 4,1%.

Διεθνής Οικονομία: Το Ην. Βασίλειο βιώνει μία μεγάλη πολιτική αλλαγή, με τους εργατικούς να έρχονται στην εξουσία, για πρώτη φορά από το 2010. Οι αγορές αναμένουν ότι η νέα κυβέρνηση θα προχωρήσει σε αύξηση των δημοσίων δαπανών, που θα προέλθουν από την αύξηση των φορολογικών εσόδων, καθώς και την ενίσχυση των σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον, η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου αναπτύχθηκε κατά 0,4%, τον Μάιο, ποσοστό διπλάσιο του αναμενόμενου, λόγω της συνεχιζόμενης επέκτασης του τομέα των υπηρεσιών και της ανάκαμψης της κατασκευής κατοικιών. Στην Ελβετία, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 1,3%, τον Ιούνιο, από 1,4%, τον Μάιο, ενώ ο δομικός πληθωρισμός παρέμεινε αμετάβλητος στο 1,1%, σύμφωνα με την έκθεση της Στατιστικής Υπηρεσίας. Άλλωστε, η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας (SNB) έχει προβεί σε δύο μειώσεις του βασικού της επιτοκίου, σωρευτικά κατά 50 μονάδες βάσης (μ.β.), στο 1,25%. Τέλος, η οικονομία της Κίνας αναπτύχθηκε κατά 4,7% το δεύτερο τρίμηνο σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, χαμηλότερα από τις εκτιμήσεις των αναλυτών για ανάπτυξη 5,1%, με την αδύναμη εγχώρια ζήτηση και την αγορά ακινήτων να αποτελούν τους σημαντικότερους καθοδικούς παράγοντες.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και οι αγορές ομολόγων

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις), στην ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο, διαμορφώθηκαν σε αρνητικό επίπεδο, την εβδομάδα που έληξε στις 5 Ιουλίου. Οι θετικές θέσεις (υπέρ του ευρώ, ‟long”) μειώθηκαν κατά 1.088 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές θέσεις να διαμορφωθούν στα -9.519 συμβόλαια, από -8.431 συμβόλαια, την προηγούμενη εβδομάδα.

Οριακά ανοδικές τάσεις παρατηρούνται στη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου, με την ισοτιμία, στις 12 Ιουλίου, να βρίσκεται στο 1,089 €/$, μετά από την ανακοίνωση για περαιτέρω αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων στις ΗΠΑ στο 3%, τον Ιούνιο, που δύναται να οδηγήσουν σε μείωση των βασικών επιτοκίων της Fed. Τέλος, ο δείκτης δολαρίου DXY, που μετρά το αμερικανικό νόμισμα έναντι άλλων νομισμάτων, παραμένει σε υψηλά επίπεδα (104,29), αν και βρίσκεται σε καθοδική τροχιά.

Ελαφρώς καθοδικές τάσεις καταγράφονται στην ομολογιακή αγορά των ΗΠΑ, με την απόδοση του 10ετούς ομολόγου να ανέρχεται στο 4,20%, στις 12 Ιουλίου, ενώ το 2ετές ομόλογο κινείται υψηλότερα, στο 4,50%, μετά από την απροσδόκητη υποχώρηση του πληθωρισμού τον Ιούνιο. Στη ΖτΕ, παρατηρούνται σταθεροποιητικές τάσεις στις αποδόσεις των ομολόγων. Ενδεικτικά, η απόδοση του 10ετούς γερμανικού ομολόγου ανήλθε στο 2,50%, στις 12 Ιουλίου. Τέλος, η διαφορά απόδοσης μεταξύ του 10ετούς ομολόγου της Ελλάδας και του 10ετούς ομολόγου της Γερμανίας (spread) βρίσκεται στις 96 μ.β., ενώ του 10ετούς ιταλικού ομολόγου στις 130 μ.β.