Η συνεχιζόμενη κατάρτιση/διά βίου μάθηση αποτελεί σημαντικό πυλώνα της κοινωνίας και της οικονομίας, υποστηρίζοντας την ανάπτυξη και την προσωπική εξέλιξη του ατόμου και μέσω αυτής του παραγωγικού ιστού και της οικονομίας της χώρας.
Ο παραδοσιακός τρόπος εκπαίδευσης με φυσική παρουσία, είναι δοκιμασμένος και το μεθοδολογικό – εκπαιδευτικό πλαίσιο είναι ώριμο με την ένταξη συνεργατικών μεθόδων της εκπαίδευσης ενηλίκων που θέτουν τον καταρτιζόμενο στο επίκεντρο της διαδικασίας μάθησης και κρίνεται αρκετά αποτελεσματικός.
Αντιμετωπίζει όμως κάποιες δομικές προκλήσεις: Βασικότερη είναι ότι για γεωγραφικούς – οικονομικούς λόγους αποκλείει την πρόσβαση σε ένα μεγάλο μέρος εργαζομένων καθώς υπάρχει αδυναμία από επιχειρήσεις και εργαζόμενους να συμμετέχουν σε δράσεις κατάρτισης που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από την έδρα τους. Επιπλέον, η υγειονομική κρίση έκανε τον παραδοσιακό τρόπο κατάρτισης από δυσλειτουργικό έως αδύνατο καθιστώντας σαφή την αναγκαιότητα εναλλακτικής μεθοδολογίας σε αντίστοιχες περιόδους ώστε να μην διακόπτεται το συνεχές της μάθησης και της επαγγελματικής ανάπτυξης.
Η λύση ήρθε με την τηλεκατάρτιση, με τις μορφές της σύγχρονης ή/και ασύγχρονης κατάρτισης. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι κάτι νέο, ιδιαίτερα σε προγράμματα τυπικής μάθησης πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, αλλά οι βίαιες εξελίξεις που έφερε η υγειονομική κρίση την έθεσε απότομα στο επίκεντρο και της μη τυπικής / άτυπης μάθησης ως σχεδόν αποκλειστική επιλογή για μεγάλο διάστημα.
Η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία έχει δώσει τα εργαλεία ώστε η τηλεκατάρτιση να αποτελέσει μια εναλλακτική μεθοδολογική προσέγγιση στη διδασκαλία, με υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ο χρήστης μπορεί γρήγορα να εξοικειωθεί. Συνεπώς φαίνεται πως ήρθε απότομα, δοκιμάστηκε σε δύσκολες συνθήκες και θα μείνει στην εκπαιδευτική φαρέτρα των συστημάτων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, εισάγοντας καινοτομίες (Artificial Intelligence, Virtual Reality κ.λπ.) και ανοίγοντας νέους δρόμους για τη δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης που είναι προσβάσιμα από απόσταση.
Αυτό το ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο έχει σημαντικά πλεονεκτήματα αλλά παράλληλα αντιμετωπίζει και μεγάλες προκλήσεις.
Ένα από τα βασικότερα πλεονεκτήματα της τηλεκατάρτισης είναι η ευελιξία που παρέχει. Αφενός παρέχει πρόσβαση δίνοντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε προγράμματα υψηλής ποιότητας ή συνάφειας με τις εκπαιδευτικές ανάγκες των καταρτιζόμενων ή των επιχειρήσεων που ενδεχομένως δεν παρέχονται στην γεωγραφική περιοχή τους.
Αποτελεί πιο οικονομική εναλλακτική, μειώνοντας τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής. Στην ασύγχρονη μορφή της, δίνει τη δυνατότητα στους ενήλικες να μάθουν σε χρόνο που θα επιλέξουν και να αναλάβουν ευθύνη για τον ρυθμό της μαθησιακής τους εξέλιξης. Τα εργαλεία που πλέον προσφέρονται μπορούν να υποστηρίξουν συμμετοχικές μεθόδους της εκπαίδευσης ενηλίκων (εικονικά δωμάτια εκπαίδευσης για εργασίες σε ομάδες κ.λπ.)
Στον αντίποδα, η εμπειρία έδειξε η τηλεκατάρτιση έχει να αντιμετωπίσει κάποιες προκλήσεις: Τεχνικά θέματα όπως η πρόσβαση σε κατάλληλο εξοπλισμό, ή η αστάθεια της σύνδεσης στο διαδίκτυο μπορεί να επιδράσουν αρνητικά.
Η ανεπαρκής εξοικείωση με την τεχνολογία μπορεί να αποθαρρύνει ομάδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Επίσης, πρέπει να δημιουργηθεί ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας και κανόνων συμπεριφοράς όλων των εμπλεκομένων στην διαδικασία, που ενώ στην παραδοσιακή αίθουσα λόγω της μακράς περιόδου εφαρμογής ήταν δεδομένο, στην τηλεκατάρτιση φέρει παθογένειες (κλειστές κάμερες, διαφορετική εκφορά λόγου και σχολιασμού που ίσως να φέρει αναφορές από την εμπλοκή με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.λπ.).
Πρόκληση αποτέλεσε η υλοποίηση τεχνικών προγραμμάτων, που φάνηκε να αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες καθώς το μέρος της πρακτικής εφαρμογής είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αντιμετωπιστεί, αλλά σίγουρα μπορεί να γίνει με την προσθήκη νέων τεχνολογιών εξομοίωσης.
Μεγάλη πρόκληση αποτελεί και η προετοιμασία των εκπαιδευτών ενηλίκων, οι οποίοι σε μεγάλο ποσοστό φάνηκε να μην είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τη συνεργατική μάθηση καθώς δεν είχαν και οι ίδιοι εκπαιδευτεί στα νέα μέσα διδασκαλίας και αυτό θέτει την ενίσχυση των εκπαιδευτών ως βασική προτεραιότητα. Τέλος πολύ σημαντική πρόκληση αποτελεί ο επανασχεδιασμός των προγραμμάτων καθώς η εξ αποστάσεως εκπαίδευση απαιτεί αρκετά διαφορετική προσέγγιση σχεδιασμού μεθοδολογίας, προετοιμασίας και δόμησης του εκπαιδευτικού υλικού, προκειμένου να επιτύχουμε όμοια αποτελέσματα αυτών που είχαμε στον παραδοσιακό τρόπο εκπαίδευσης.
Η τηλεκατάρτιση αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο ανάπτυξης. Με την κατάλληλη αντιμετώπιση των προκλήσεων και την αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρει, μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός ευέλικτου, προσιτού και ποιοτικού εκπαιδευτικού συστήματος μάθησης.
*Το άρθρο έχει γραφεί στο πλαίσιο του έργου TELEWORKREADY του ΣΕΒ με την υποστήριξη της ΕΕ
Σχόλια