Επιχειρήσεις - Εργασία: Στα… «αχαρτογράφητα νερά» της Τεχνητής Νοημοσύνης

Για πολλούς τα νερά παραμένουν «αχαρτογράφητα«, ενώ αρκετοί άλλοι φαίνεται πως έχουν υιοθετήσει (ή επιδιώκουν) τις τελευταίες τάσεις του Α.Ι

Πώς αντιδρούν οι εργαζόμενοι σε όλα αυτά; Ποιες οι διαφοροποιήσεις ανά κλάδο; Τι εμπόδια και προκλήσεις καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε; Ας δούμε μερικές κρίσιμες πτυχές:

Υιοθέτηση της ΑΙ στον εργασιακό χώρο: «Ναι» κατά 35% από τους Έλληνες

Σύμφωνα με τελευταία έρευνα της ManpowerGroup, το 35% (έναντι 48% σε παγκόσμια κλίμακα) των ερωτηθέντων εταιρειών στην Ελλάδα έχουν ήδη υιοθετήσει την Τεχνητή Νοημοσύνη, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργικής και διαλογικής* ΤΝ (π.χ. ChatGPT, Gemini, Dalle).

Στην Ελλάδα, το 59% των εργοδοτών στον κλάδο της Πληροφορικής έχουν εντάξει πλήρως την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) στη λειτουργία της επιχείρησής τους. Ακολουθεί ο κλάδος των Υπηρεσιών Επικοινωνίας (50%).

Πιο πίσω στην υιοθέτηση των ΑΙ τεχνολογιών βρίσκεται ο κλάδος της Υγείας και των Βιο-Επιστημών (31%) καθώς και των Καταναλωτικών Αγαθών και Υπηρεσιών (30%). Ανάλογη εικόνα παρατηρείται και σε παγκόσμια κλίμακα με τους κλάδους της Πληροφορικής (63%) και των Υπηρεσιών Επικοινωνίας (58%) να έχουν σπεύσει να υιοθετήσουν τεχνολογίες ΑΙ με τους κλάδους των Καταναλωτικών Αγαθών (42%) και της Υγείας (40%) να ακολουθούν.

Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα με 250-999 εργαζόμενους είναι πιο ανοιχτές στην ένταξη της ΤΝ και των εργαλείων της στις λειτουργίες τους, με ποσοστό 41%. Ακολουθούν οι επιχειρήσεις με 1.000-4.999 εργαζόμενους (38%) και οι μεσαίες επιχειρήσεις (36%).

«Θετικοί» την ΑΙ, οι εργαζόμενοι

Στην Ελλάδα η στάση των εργαζομένων για τον αντίκτυπο της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εργασία τους είναι ακόμη επιφυλακτική, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας του ομίλου ManpowerGroup.

Πιο θετικά είναι τα ανώτατα στελέχη (64%), τα μεσαία στελέχη ή οι προϊστάμενοι (58%) και οι υπάλληλοι γραφείου (63%). Η πλειονότητα των εργαζομένων στο εργοστάσιο και στην «πρώτη γραμμή» (47%) αισθάνονται λιγότερο αισιόδοξοι.

Υψηλότερο ποσοστό εργαζομένων που υιοθετούν θετική στάση αποτυπώνεται στον κλάδο των Χρηματοοικονομικών και των Κτηματομεσιτικών στο ανώτατο επίπεδο καθώς το 75% της ανώτερης ηγεσίας δηλώνει θετικά διακείμενη προς τις εφαρμογές ΑΙ και ML. Επίσης, αισιόδοξα είναι τα μεσαία στελέχη στον κλάδο των Μεταφορών και της Εφοδιαστικής Αλυσίδας (69%), ενώ χωρίς δεύτερες σκέψεις απέναντι στην ΤΝ εμφανίζεται το 68% των υπαλλήλων γραφείου και επαγγελματιών στον κλάδο των Καταναλωτικών Αγαθών και Υπηρεσιών.

ΑΙ: Δημοφιλής στην Ελλάδα, αλλά γεμάτη προκλήσεις

Είναι λογικό, τη δημοτικότητα της Τεχνητής Νοημοσύνης να συνοδεύουν και προκλήσεις: Σχεδόν όλοι οι οργανισμοί στην Ελλάδα (96%) αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην υιοθέτησή της. Οι προκλήσεις σχετίζονται συχνότερα με το υψηλό κόστος των επενδύσεων (37%), την έλλειψη δεξιοτήτων Τεχνητής Νοημοσύνης από τους εργαζομένους (33%), τις ανησυχίες σχετικά με το απόρρητο και τους κανονισμούς (31%), και την έλλειψη κατάλληλων εργαλείων και πλατφορμών Τεχνητής Νοημοσύνης (28%).

Οι εργοδότες στην Ελλάδα (70%) αναφέρουν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα έχει θετική επίδραση στη συνολική επιχειρηματική τους απόδοση. Η αντίληψη αυτή επικρατεί κυρίως στον κλάδο της Πληροφορικής (75%), των Χρηματοοικονομικών και των Κτηματομεσιτικών (75%). Επίσης, είναι αισιόδοξοι ότι οι AI τεχνολογίες θα βοηθήσουν στο upskilling & reskilling των υφιστάμενων εργαζομένων (66%) και στην απαιτούμενη εκπαίδευσή τους (62%).

Προβλεπόμενος αντίκτυπος της AI και ML στον αριθμό των απασχολούμενων ανά κλάδο

Ενώ σε παγκόσμια κλίμακα περισσότερες από τις μισές εταιρείες (55%) αναμένουν να αυξήσουν τον αριθμό των εργαζομένων τους λόγω AI και ML τα επόμενα δύο χρόνια, στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι σαφώς μικρότερο (41%). Τόσο παγκόσμια όσο και στην Ελλάδα σχεδόν 1 στους 4 (24% για εργοδότες παγκοσμίως και 25% για εργοδότες στην Ελλάδα) πιστεύει ότι «δεν θα υπάρξει αντίκτυπος». Συγκεκριμένα, αύξηση του αριθμού των εργαζομένων αναμένουν ο κλάδος των Καταναλωτικών Αγαθών & Υπηρεσιών (49%), η Πληροφορική (48%) και η Ενέργεια & Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (47%).

Προκλήσεις της «επόμενης γενιάς» εργαζομένων

Οι εργοδότες στην Ελλάδα προσδιορίζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι (>10 χρόνια στο ανθρώπινο δυναμικό). Μεταξύ άλλων, το 29% αναφέρουν ότι οι τεχνολογικές προσδοκίες στον χώρο εργασίας (π.χ. AI) απασχολεί τους νέους εργαζόμενους. Στην πρώτη θέση βρίσκονται οι προσδοκίες απολαβών (40%), ακολουθεί η εξέλιξη της σταδιοδρομίας (36%) και οι προσδοκίες σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής (34%).

Παράγοντες αύξησης της δέσμευσης και της παραγωγικότητας των νεότερων εργαζομένων

Σύμφωνα με τις απαντήσεις των εργοδοτών στην Ελλάδα στην ερώτηση «Ποιο από τα παρακάτω ήταν το πιο αποτελεσματικό στην αύξηση της δέσμευσης και της παραγωγικότητας των νεότερων εργαζομένων (>10 χρόνια εργασίας) στο ανθρώπινο δυναμικό σας;», προκύπτει ότι τα βελτιωμένα τεχνολογικά εργαλεία (73%) αποτελούν την πιο αποτελεσματική στρατηγική για την εμπλοκή της νέας γενιάς εργαζομένων και ακολουθεί η έμφαση στη συνολική ευημερία (67%).

Οι εργοδότες λαμβάνουν υπόψη τους ότι η ενίσχυση της τεχνολογικής υποδομής και η φροντίδα για την ευημερία των εργαζομένων δεν συνιστά μόνο μια αναγκαία επένδυση, αλλά και μια στρατηγική που οδηγεί σε βελτιωμένα αποτελέσματα και υψηλότερη ικανοποίηση στο εργασιακό περιβάλλον.

Έως το 2030, η ΤΝ θα διαμορφώσει το παγκόσμιο ανθρώπινο δυναμικό, καθιερώνοντας δημοκρατικότερες διαδικασίες στη λήψη αποφάσεων και βοηθώντας εργαζόμενους και εργοδότες να αποκτούν νέες δεξιότητες στη χρήση εργαλείων AI. Οι εταιρείες θα αξιοποιούν την ΤΝ για αντικειμενική αξιολόγηση της απόδοσης μέσω "έξυπνων" σαρωτών και φορητών συσκευών, με τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη να είναι κρίσιμες. Η ΤΝ θα εντοπίζει κενά δεξιοτήτων και θα προτείνει προγράμματα αναβάθμισης και επανειδίκευσης. Η επιτυχής ενσωμάτωση της ΤΝ θα απαιτεί εκπαίδευση, υποστήριξη από ηγέτες, και συμμόρφωση με νέους νόμους για την προστασία της ιδιωτικότητας. Προτείνεται η ανάπτυξη στρατηγικής AI με προτεραιότητα τον άνθρωπο, ξεκινώντας με πιλοτικά προγράμματα όπως chatbots, και συνεργασία με προμηθευτές και συμβούλους τεχνολογίας. Καθοριστική είναι η κλιμάκωση πρωτοβουλιών αναβάθμισης δεξιοτήτων, η νόμιμη και ηθική διαχείριση δεδομένων και η αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η ασυνείδητη προκατάληψη, μέσω «Συμβουλίου AI».

Έρευνα Salesforce: Οι εργαζόμενοι εμπιστεύονται όλο και περισσότερο την Τεχνητή Νοημοσύνη για τη διεκπεραίωση των καθηκόντων τους

Σχεδόν το 80% των εργαζομένων θεωρεί πως το μέλλον είναι προσανατολισμένο στην Τεχνητή Νοημοσύνη, με ένα σημαντικό ποσοστό να εμπιστεύεται την αυτόνομη λειτουργία της τα επόμενα χρόνια.

Τα ευρήματα έρευνας της Salesforce υποδηλώνουν ότι με την εξέλιξη της τεχνολογίας αυξάνεται και η εμπιστοσύνη στις δυνατότητες της ΤΝ, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει διαφάνεια, ανθρώπινη εποπτεία και συνεχής εκπαίδευση.

Πιο αναλυτικά:

Μια σημαντική αλλαγή στη στάση των εργαζομένων απέναντι στην Τεχνητή Νοημοσύνη αναδεικνύει πρόσφατη έρευνα της Salesforce, η οποία διεξήχθη σε περίπου 6.000 άτομα σε όλον τον κόσμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, οι εργαζόμενοι αισθάνονται όλο και πιο άνετα να «συνεργάζονται» με την ΤΝ και, μάλιστα, να της αναθέτουν συγκεκριμένες εργασίες –όπως η συγγραφή κώδικα και η σύνταξη κειμένων– για αυτόνομη ολοκλήρωση.

Η μελέτη αποκάλυψε μια αυξανόμενη αποδοχή της ΤΝ, με το 43% των εργαζομένων να την εμπιστεύεται για τη διεκπεραίωση εργασιών οι οποίες αποτελούν περίπου το ήμισυ των καθηκόντων τους. Αξιοσημείωτο είναι πως το 77% των εργαζομένων παγκοσμίως δήλωσε ότι θα εμπιστευτεί τελικά την αυτόνομη λειτουργία της ΤΝ με την πάροδο του χρόνου. Σε αυτό το 77% περιλαμβάνονται:

• Το 10% των εργαζομένων που ήδη εμπιστεύονται την αυτόνομη λειτουργία της ΤΝ.
• Το 26% των εργαζομένων που δήλωσαν πως θα εμπιστευτούν την αυτόνομη λειτουργία της ΤΝ σε λιγότερο από τρία χρόνια, και
• Το 41% των εργαζομένων που θα εμπιστευτούν την αυτόνομη λειτουργία της ΤΝ σε τρία ή περισσότερα χρόνια.

Παρά την αυξανόμενη εμπιστοσύνη στην ΤΝ, η ανθρώπινη αλληλεπίδραση παραμένει σημαντική. Η πλειονότητα (54%) των εργαζομένων προτιμά μια συνεργατική προσέγγιση, με τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν την ΤΝ για τις περισσότερες εργασίες τους. Υπάρχει, βέβαια, και μια μικρή ομάδα εργαζομένων η οποία αισθάνεται ήδη άνετα με την ανάθεση συγκεκριμένων καθηκόντων στην αυτόνομη ΤΝ, συμπεριλαμβανομένης της συγγραφής κώδικα (15%), της σύνταξης κειμένων για διάφορες εταιρικές επικοινωνίες (12%) και της λειτουργίας της ΤΝ ως προσωπικού βοηθού (12%).

Οι εργαζόμενοι δίνουν προτεραιότητα στην ανθρώπινη συμμετοχή σε «ευαίσθητα» καθήκοντα, όπως η συμπερίληψη (47%), η ασφάλεια των δεδομένων (40%), η ενσωμάτωση και η εκπαίδευση των εργαζομένων (46%), τα οποία εξακολουθούν να εμπιστεύονται κατά κύριο λόγο στους ανθρώπους.

Στην έρευνα τονίζεται, επίσης, η σημασία της ανθρώπινης συμμετοχής για το χτίσιμο εμπιστοσύνης στην ΤΝ και το αυτόνομο μέλλον της, με το 63% των εργαζομένων να δηλώνει ότι η αυξημένη ανθρώπινη συμμετοχή θα ενίσχυε την εμπιστοσύνη τους στην ΤΝ.

Οι ανησυχίες γύρω από την ΤΝ μπορεί να προέρχονται από έλλειψη κατανόησης, αφού το 54% των ερωτηθέντων δήλωσε πως δεν γνωρίζει πώς εφαρμόζεται η ΤΝ στους χώρους εργασίας τους. Οι εργαζόμενοι που κατανοούν πώς εφαρμόζεται και ελέγχεται η ΤΝ έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να εμπιστευτούν την αυτόνομη λειτουργία της στα επόμενα δύο χρόνια σε σύγκριση με εκείνους που δεν την κατανοούν.

Η μελέτη υπογραμμίζει ακόμα την αξία της ανάπτυξης δεξιοτήτων για την αξιόπιστη αυτόνομη λειτουργία της ΤΝ με το 62% των εργαζομένων να πιστεύει ότι περισσότερες ευκαιρίες ανάπτυξης δεξιοτήτων και κατάρτισης θα ενίσχυαν την εμπιστοσύνη τους στην ΤΝ, ώστε να την αξιοποιήσουν αποτελεσματικά στην εργασία τους.

Τεχνητή νοημοσύνη: Η υπεύθυνη χρήση της ως εργαλείο μπορεί να δημιουργήσει επαγγελματικές ευκαιρίες

Από την άλλη πλευρά, η πρόσφατη έρευνα της Adecco, Global Workforce of the Future 2023 αποκαλύπτει ότι οι εργαζόμενοι εμπιστεύονται την τεχνητή νοημοσύνη για να τους συνδέσει με ευκαιρίες, αλλά πιστεύουν ότι μόνο οι άνθρωποι μπορούν να δουν και να εκτιμήσουν τις πραγματικές δυνατότητές τους.

Ειδικότερα, η έρευνα της Adecco αποκαλύπτει ότι οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο πιστεύουν ότι η προστιθέμενη αξία της τεχνητής νοημοσύνης έγκειται στο να τους βοηθήσει να εντοπίσουν καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες και να αντιστοιχίσει πιο αποτελεσματικά τις δεξιότητές τους με τους κατάλληλους εργοδότες και την κατάλληλη θέση εργασίας.

Στο στάδιο της συνέντευξης, ωστόσο, θα προτιμούσαν την ανθρωποκεντρική προσέγγιση, μιλώντας με έναν επαγγελματία εύρεσης και αξιολόγησης ανθρώπινου δυναμικού.

Ενώ η πλειονότητα των ερωτηθέντων δήλωσε ότι, γενικά, εμπιστεύεται τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη διαδικασία εύρεσης ανθρώπινου δυναμικού, ο βαθμός αυτής της εμπιστοσύνης εξαρτάται από το σκοπό και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται η τεχνητή νοημοσύνη. Σχεδόν τα δύο τρίτα (64%) των εργαζομένων έχουν κάποια ή πλήρη εμπιστοσύνη στην τεχνητή νοημοσύνη για να τους ταιριάξουν με διαθέσιμες θέσεις εργασίας, αλλά ο αριθμός αυτός μειώνεται σημαντικά όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί η AI προκειμένου να αξιολογηθεί η απόδοση σε μία συνέντευξη. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί το ίδιο ποσοστό εργαζομένων - 64% - εκτιμούν ως σημαντική την εμπειρία και την εξειδίκευσης ενός επαγγελματία ώστε να εκτιμήσει τις δυνατότητες, συνολικά, πέρα από τις δεξιότητές τους και την προηγούμενη εργασιακή τους εμπειρία.

Αυτά τα ευρήματα καλούν τους υπεύθυνους εργοδότες και τους οργανισμούς που ενσωματώνουν τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης στις διαδικασίες τους, να λάβουν μέτρα προκειμένου να διασφαλίσουν ότι θα διατηρήσουν ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον εργασίας, χωρίς αποκλεισμούς αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη προς αμοιβαίο όφελος του ανθρώπινου δυναμικού και των εταιρειών.

Η τεχνητή νοημοσύνη ως εργαλείο, όχι ως υποκατάστατο

Η έρευνα καταδεικνύει σαφώς ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι πιο αξιόπιστη όταν πρόκειται για την αντιστοίχιση υποψηφίων με επαγγελματικούς ρόλους και θέσεις εργασίας, την ανάδειξη των πιο κατάλληλων επαγγελματικών ευκαιριών για όσους αναζητούν εργασία και τη δημιουργία περιγραφών θέσεων εργασίας, ώστε να είναι πιο σαφείς και ελκυστικές για τους κατάλληλους υποψηφίους.

Ωστόσο, η τεχνητή νοημοσύνη δεν θεωρείται ως το καταλληλότερο εργαλείο για:

• την απόδοση ενός υποψηφίου κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης
• την αξιολόγηση της συνάφειας των συνολικών ικανοτήτων ενός υποψηφίου, πέρα από την εργασιακή του εμπειρία.

Στην πραγματικότητα, το 24% των ερωτηθέντων έχουν ελάχιστη ή καθόλου εμπιστοσύνη στην τεχνητή νοημοσύνη για την αξιολόγηση της απόδοσης των συνεντεύξεών τους.

Όταν ρωτήθηκαν γιατί, το 42% δήλωσε ότι αμφιβάλλει για την ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης να αντιλαμβάνεται μη λεκτικές ενδείξεις και δεδομένα. Ένα άλλο 32% δήλωσε ότι δεν καταλαβαίνει πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα τους αναγνωρίσει ως καλούς υποψηφίους για έναν συγκεκριμένο ρόλο.

Αυτό υποδηλώνει ότι οι εργαζόμενοι βλέπουν τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης ως εργαλείο για τη σύνδεση των υποψηφίων με ευκαιρίες και ότι εμπιστεύονται τους επαγγελματίες εύρεσης ανθρώπινου δυναμικού να τη χρησιμοποιήσουν για αυτόν τον σκοπό.

Αλλά, υποδηλώνει επίσης ότι η AI δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανθρώπινη κρίση και επικοινωνία. Με άλλα λόγια, οι ανθρώπινες δεξιότητες παραμένουν σίγουρα ο ακρογωνιαίος λίθος στη διαδικασία μίας πρόσληψης και επιτυχούς τοποθέτησης ενός υποψηφίου στην κατάλληλη θέση.