Ταλέντο, αυθεντικότητα και πάθος στην σύγχρονη πολιτιστική ζωή της Λέρου

Δημοσιεύουμε σήμερα στο epixeiro, ως 8^η ΕΠΙΝΗΣΙΑ Ιστορία, την συζήτηση που κάναμε στο πλαίσιο του ΕΠΙΝΗΣΙΑ Ηώς με δύο δραστήριους νέους επαγγελματίες, τον Λευτέρη Διαμαντάρα και τον Δημήτρη Σταματέλο, που, με ταλέντο, πάθος και  δημιουργικότητα αναπτύσσουν μία ξεχωριστή πολιτιστική δραστηριότητα και συμβάλουν καθοριστικά στην ενεργό πολιτιστική ζωή της Λέρου. Ο πρώτος μέσω της Θεατρικής Ομάδας Λέρου και ο δεύτερος μέσω της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Λέρου.

Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς και την ιστορία σας

ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Γεννήθηκα στο νησί της Λέρου. Όταν τελείωσα το Λύκειο μετακόμισα στην Αθήνα για τις σπουδές μου στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Τ.Ε.Ι. Αθήνας. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών και της στρατιωτικής μου θητείας επέστρεψα στην Λέρο το 2004. Από τότε ζω και εργάζομαι στο νησί, ως υπεύθυνος λογιστηρίου και πωλήσεων στο Λατομείο της Λέρου. Από τις πρώτες μέρες που επέστρεψα στο νησί έγινα μέλος της Θεατρικής Ομάδας Λέρου, που δραστηριοποιείται στο νησί από το 1982, και τα τελευταία 8 χρόνια είμαι ο σκηνοθέτης της ομάδας

ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Τα καλοκαίρια ερχόμουν διακοπές στη γιαγιά στη Λέρο. Σπούδασα βιβλιοθηκονομία στο Τ.Ε.Ι Αθήνας αλλά παράλληλα ασχολήθηκα με το θέατρο ερασιτεχνικά και με την μουσική (παραδοσιακά κρουστά, μαντολίνο, τραγούδι) επαγγελματικά. Από το 2003 – 2008 εργάστηκα στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Κορωπίου (ήμουν ο πρώτος βιβλιοθηκονόμος που εργάστηκα από την ίδρυση της βιβλιοθήκης που έγινε το 1952!). Φεύγοντας από το Κορωπί το 2009 η βιβλιοθήκη μέσα από τις πολιτιστικές – εκπαιδευτικές δράσεις είχε καταφέρει να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του ελεύθερου χρόνου των πολιτών (το 2009 διορίστηκα μέσω Α.Σ.Ε.Π στη Δημοτική βιβλιοθήκη της Λέρου). 

Και οι δυο ασχολείστε με την προώθηση του πολιτισμού στην Λέρο. Πώς και γιατί ξεκινήσατε; Πείτε μας λίγα λόγια για αυτή σας την ξεχωριστή προσπάθεια;

ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Από το 1996 ασχολούμαι με το θέατρο. Όταν ήμουν στην Γ’ Λυκείου ξεκίνησα. Ήταν κάτι που μου άρεσε, με ξεκούραζε, με οδηγούσε σε έναν παράλληλο κόσμο. Όταν βρέθηκα στην Αθήνα για σπουδές άρχισα να συμμετέχω σε διάφορες θεατρικές ομάδες και εργαστήρια, να παρακολουθώ σεμινάρια και πολλές θεατρικές παραστάσεις. Το θέατρο συνδυάζει πολλές τέχνες μαζί. Πάντα τα καλοκαίρια παρακολουθούσα τις παραστάσεις της θεατρικής ομάδας Λέρου. Όταν επέστρεψα στο νησί έγινα μέλος της ομάδας και τα τελευταία 8 χρόνια είμαι ο σκηνοθέτης της ομάδας.

Η Θεατρική Ομάδα Λέρου έχει έντονη θεατρική παρουσία στο χώρο της Λέρου και της Δωδεκανήσου γενικότερα, που χρονολογείται από το έτος 1982. Σαν αστική εταιρεία μη κερδοσκοπική -κανένα μέλος της δεν αμείβεται, όλοι εργάζονται εθελοντικά- λειτουργεί από το 1989, οπότε και παρουσιάζει μια αξιόλογη θεατρική δράση προωθώντας μια πιο ολοκληρωμένη δουλειά στο ερασιτεχνικό θέατρο στη Λέρο και στον ευρύτερο Δωδεκανησιακό χώρο.

Ξεκίνησε με την καθοδήγηση του ηθοποιού του Θεάτρου Τέχνης, του αείμνηστου Βάσου Ανδρονίδη και μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει 37 θεατρικά έργα του ελληνικού και ξένου δραματολογίου και 15 θεατρικά έργα για παιδιά και εφήβους. Επίσης, διοργανώνει θεατρικά σεμινάρια, λειτουργεί παράλληλα εργαστήριο θεατρικών ασκήσεων και αυτοσχεδιασμών, συνεργάζεται με διάφορους φορείς εντός και εκτός Λέρου, είναι ιδρυτικό μέλος της Ομοσπονδίας Ερασιτεχνικού Θεάτρου Αιγαίου κ.α.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Ομολογώ πως όταν αντίκρισα τον χώρο που στεγαζόταν η βιβλιοθήκη της Λέρου, τα έχασα! Η συλλογή βρισκόταν σε ένα κακοδιατηρημένο κτίριο του 1899 και έπρεπε να παλέψω όχι μόνο με την σωστή οργάνωση της συλλογής αλλά και με μπόλικα τρωκτικά, καφετί έντομα με νηματοειδείς κεραίες, και αφανίπτερα. Μετά την εξολόθρευση των παραπάνω είχα να αντιμετωπίσω και τα στοιχεία της φύσης που επισκέπτονταν συχνά την βιβλιοθήκη (στην πρώτη μεγάλη βροχή έτρεχα με κουβάδες να μαζέψω το νερό που έμπαινε σχεδόν από παντού… ήταν η πρώτη φορά που λύγισα... αλλά δεν με πήρε από κάτω).

Οργάνωσα την συλλογή σύμφωνα με τα διεθνή βιβλιοθηκονομικά πρότυπα, κυνήγησα δωρεές καινούριων βιβλίων και αμέσως μετά άρχισα τις επισκέψεις στα σχολεία για να παρακινήσω το ενδιαφέρον των παιδιών για τη βιβλιοθήκη. Τα παιδιά αμέσως αγκάλιασαν αυτή την προσπάθεια, έφεραν και τους μεγάλους και μετά τα καλά νέα διαδόθηκαν στόμα με στόμα.

Φυσικά δεν έκρυψα το πρόβλημα του χώρου που αντιμετώπιζα (20.000 τίτλοι σε ελάχιστα τετραγωνικά) ίσα ίσα οι πολυάριθμες δωρεές του κόσμου και όχι μόνο από τη Λέρο αλλά απ’όλη την Ελλάδα σε συνδυασμό με την ένταξη μας στο Δίκτυο Βιβλιοθηκών της Εθνικής έκανε τον κόσμο να αγαπήσει τις δράσεις τις βιβλιοθήκης και η ανάγκη εύρεσης μεγαλύτερου χώρου έγινε ανάγκη όλων των μελών της βιβλιοθήκης.

Υπάρχει ανταπόκριση από τους κατοίκους και τους επισκέπτες σε αυτή σας την προσπάθεια; Πέτυχε τον στόχο της;

ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Η ανταπόκριση του κόσμου σε όλες τις παραστάσεις της είναι εντυπωσιακή, αφού μετά από 28 χρόνια ζωής και δράσης έχει κατορθώσει να έχει θεατρικό κοινό από ντόπιους και επισκέπτες του νησιού. Κατέχει μια πρωτοπόρα θέση στα πολιτιστικά πράγματα του νησιού μας και αποτελεί έναν σημαντικό τρόπο ψυχαγωγίας για τον κόσμο του νησιού που παρακολουθεί της παραστάσεις της και το χειμώνα και το καλοκαίρι. Άλλωστε χωρίς την υποστήριξη του κόσμου όλα αυτά τα χρόνια δεν είχε αυτήν την πορεία και διάρκεια για τόσα χρόνια.

Για  την Θεατρική Ομάδα Λέρου, η πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού αποτελεί πρωταρχικό καθήκον. Με την δραστηριότητά της προσπαθεί συνέχεια και με υπευθυνότητα να περάσει η θεατρική πράξη -ως παιδεία- στο χώρο μας, για την πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού μας.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Μα φυσικά. Η επιτυχία ήταν μονόδρομος. Η συστηματική δουλειά των 6 χρόνων μαζί με την ένθερμη υποστήριξη των κατοίκων του νησιού δημιούργησαν ένα θετικό κλίμα εξωστρέφειας και βοήθησαν στο να μεταστεγαστεί η Δημοτική βιβλιοθήκη τον Μάρτη του 2015 σε ένα πλήρως ανακατασκευασμένο σύγχρονο κτίριο στην κεντρικότερη πλατεία του νησιού.

Ο Δήμος Λέρου στους δύσκολους αυτούς καιρούς καινοτόμησε και επένδυσε στην γνώση και στην κάλυψη των κοινωνικών αναγκών των κατοίκων του νησιού. Ένα ολοκαίνουριο κτίριο υψηλών προδιαγραφών με ωραίες γραμμές, άνετους χώρους και τρεις μικρούς αίθριους χώρους αποτελεί τη νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη της Λέρου. Καλαίσθητα βοτσαλωτά δάπεδα, ευήλια και άνετα αναγνωστήρια, βιβλιοστάσια και μια ελκυστική και ευχάριστη παιδική βιβλιοθήκη αποτελούν το κόσμημα του νησιού μας. Η Νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη Λέρου που βρίσκεται στον Πλάτανο δίπλα από το Δημαρχείο, αποτελεί το καμάρι όχι μόνο της Λέρου αλλά και ολόκληρης της Δωδεκανήσου.

Κλείνοντας να μου επιτρέψετε να προσθέσω πως η  Θεατρική Ομάδα Λέρου από την πρώτη στιγμή συνεργάστηκε βοηθώντας και προωθώντας το έργο της βιβλιοθήκης. Λευτέρη σας ευχαριστώ όλους που κάθε φορά που σηκώνω το τηλέφωνο ήσαστε εκεί.

Ποιο είναι το όραμα σας για την Λέρο; Πώς θα θέλατε να δείτε το νησί σε 5 ή  10 χρόνια από τώρα; 

ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Να μην χάσει τον χαρακτήρα της η Λέρος. Αυτό θα ήθελα. Να διατηρήσει και να αναπτύξει όλα εκείνα τα στοιχεία που διαθέτει και την κάνουν μοναδική. Την ιστορία της, τον πολιτισμό της, τον φυσικό της πλούτο, την φιλοξενία της. Θα ήθελα να δω την Λέρο να αναπτύσσεται, να δρα περισσότερο συλλογικά. Να την αγαπήσει και άλλο ο κόσμος που την επισκέπτεται και αυτό να το μεταδώσει. 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Η Λέρος είναι ένα πανέμορφο νησί. Μπορεί να είχε στιγματιστεί αρνητικά στο παρελθόν αλλά μια επίσκεψη θα σε κάνει να αλλάξεις γνώμη. Η Λέρος εκπλήσσει ευχάριστα τον ταξιδιώτη λόγω του τοπίου και της μεγάλης ιστορίας της.

Κάποια στιγμή θα πρέπει ως χώρα να σταματήσουμε να επενδύουμε στα τσιμέντα και να επενδύσουμε στον άνθρωπο. Ρίξτε μια ματιά στα Μικρασιατικά παράλια και δείτε πως κάθε τι όμορφο παλιό και γραφικό γκρεμίστηκε για να χτιστούν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, πισίνες και γκαζόν. Όλα τα παραπάνω οι ευρωπαίοι τα έχουν και στην χώρα τους.. Ξέρετε τι δεν έχουν; τις γραφικές παραλίες μας, την ιστορία μας, την κουζίνα μας και κάθε τι μοναδικό που παράγει αυτός ο τόπος. Αν δεν αρχίσουμε να γκρεμίζουμε καθετί άσχημο στις πόλεις μας και στα νησιά μας σε λίγα χρόνια όλος αυτός ο Παράδεισος θα έχει καταστραφεί. Ο Μάνος Χατζιδάκις σε μια συνέντευξη του είχε πει «Η Ελλάδα είναι ωραία ως σκηνικό, αλλά όχι ως παράσταση». Θα συμφωνήσω απόλυτα και επιτρέψτε μου να προσθέσω πως θα πρέπει επειγόντως να σταματήσουμε να καταστρέφουμε το σκηνικό και θα πρέπει να αρχίσουμε εντατικές πρόβες για να ανεβάσουμε επιτέλους μια καλή παράσταση.

Δεδομένου ότι το στερεότυπο για τους πολλούς στην σκέψη ενός νησιού είναι ότι είναι τουριστικός προορισμός, τι σημαίνει για εσάς ο τουρισμός στην πράξη; Πώς συνδυάζεται με τον πολιτισμό;

ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Αυτό που λέει η ίδια η λέξη. ΠΡΑΞΗ. Να αποκτήσουμε ταυτότητα, να σκεφτόμαστε και να υλοποιούμε νέες μορφές τουρισμού. Να εργαζόμαστε συλλογικά σε μια αλυσίδα με δυνατούς κρίκους. Να προωθούμε όσο καλύτερα γίνεται τον τόπο με νέους τρόπους επικοινωνίας.  

ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Τα μικρά νησιά είναι αδύνατον να σηκώσουν μαζικό τουρισμό. Μπορούν ωστόσο να επενδύσουν στην τοπική τους ιστορία στα προϊόντα τους και σε καθετί που τους κάνει μοναδικούς. Πολιτισμός για μένα είναι το χαμόγελο και η ευγένεια του ξενοδόχου, του σερβιτόρου, του ταξιτζή, του απλού πολίτη που καλωσορίζει τον ταξιδιώτη.

Ποιό στοιχείο της προσωπικότητας σας πιστεύετε ότι σας βοήθησε στα σχέδια σας στο νησί;

ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Κυρίως ο επικοινωνιακός χαρακτήρας μου. Η άποψη μου για την διαβίωση και μόνιμη εγκατάσταση σε έναν μικρό τόπο. Η θετική ματιά. Πάντα πίστευα ότι οι άνθρωποι κάνουν τους τόπους. Μικρούς ή μεγάλους.

Επίσης, ανάλογα με τις συνθήκες προσπαθώ να προσαρμόζομαι, να ενημερώνομαι για νέες ιδέες και καινοτομίες, να εξελίσσομαι επαγγελματικά. Να βάζω στόχους και να τους επιτυγχάνω.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Θα συμφωνήσω με τον Λευτέρη. Και εμένα ο επικοινωνιακός χαρακτήρας μου σε συνδυασμό με την σωστή στρατηγική, την υπομονή και το πείσμα με βοήθησαν στο να επιτύχω τους στόχους μου. Θα πρέπει ως λαός να αποκτήσουμε περισσότερη υπομονή. Δεν γίνεται ένας επαγγελματίας να ξεκινάει μια καινούρια προσπάθεια και να περιμένει στον χρόνο επάνω να έχει πλουτίσει! Κανένα δέντρο δεν καρποφορεί μόλις το φυτέψεις. Η επιτυχία όσο πιο αργά χτίζεται τόσο πιο δύσκολα αποδομείται.

Έχετε μετανιώσει για την απόφαση σας να επιστρέψετε στο νησί; Τι διαφορετικό έχει από τη ζωή σε μια μεγάλη πόλη;

ΛΕΥΤΕΡΗΣ: Καθόλου δεν έχω μετανιώσει. Δεν λέω ότι όταν επέστρεψα στην Λέρο ήταν όλα εύκολα. Ήθελε αναζήτηση, πείσμα, επιμονή. Κυρίως για την εξεύρεση εργασίας. Όμως άλλος τρόπος ζωής στο νησί, καλύτερη ποιότητα και συνθήκες σε σχέση με την ζωή σε μια μεγάλη πόλη. Άλλη καθημερινότητα, άλλες εικόνες. Διαφορετικοί ρυθμοί. Και δεν το καταλαβαίνεις (συνειδητοποιείς) στην αρχή. Στην αρχή όλα φαίνονται δύσκολα. Μετά προσαρμόζεσαι.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Να σας πω κάτι. Σ’ εμένα συμβαίνει το εξής καταπληκτικό κάθε φορά που είμαι στην Αθήνα δεν σκέφτομαι τη Λέρο, και κάθε φορά που είμαι στη Λέρο δεν σκέφτομαι την Αθήνα.

Στο νησί δεν υπάρχει μποτιλιάρισμα, δεν υπάρχει εγκληματικότητα, υπάρχει άφθονος ελεύθερος χρόνος και οι προσωπικές σχέσεις σου διευκολύνουν την καθημερινότητα. Αν το Αθηνοκεντρικό κράτος λάμβανε σοβαρά υπόψη την νησιωτικότητα θα είχαμε καλύτερες συγκοινωνίες και καλύτερη νοσοκομειακή περίθαλψη.