Η κλιματική κρίση επηρεάζει τις πόλεις σε όλον τον κόσμο - απάντηση μέσω ορθού σχεδιασμού

Στο συνέδριο συμμετέχουν σημαντική ομιλητές από την Ελλάδα και το διεθνές στερέωμα αναδεικνύοντας με τις τοποθετήσεις τους τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και προτείνοντας τρόπους για την αντιμετώπισή της, προτάσσοντας τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα.

Carlos Moreno: Οι 8 αρχές της πόλης των 15 λεπτών

Τις οκτώ βασικές αρχές της «πόλης των 15 λεπτών» ανέπτυξε ο πρωτοπόρος της ιδέας Carlos Moreno, Καθηγητής Πανεπιστημίου και Διεθνής Εμπειρογνώμονας για την ανθρώπινη έξυπνη πόλη (Human Smart City), μιλώντας για την βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Οι αρχές αυτές είναι: εγγύτητα σε βασικές υπηρεσίες, οργανική πυκνότητα, μικτές χρήσεις, ποιοτικοί δημόσιοι χώροι, αποτελεσματική δημόσια συγκοινωνία, ενεργητική κινητικότητα χαμηλών εκπομπών ρύπων, συμμετοχικότητα και η παντοπαρουσία (ubiquity).

Ο Carlos Moreno έκανε λόγο για την «παγκόσμια επανάσταση της εγγύτητας» και τόνισε ότι ζητούμενο των πόλεων των 15 λεπτών δεν είναι μόνο η βιωσιμότητα, αλλά και η μεγαλύτερη κοινωνική και οικονομική ισότητα μεταξύ των κατοίκων. «Η πόλη των 15 λεπτών πρεσβεύει την χαρούμενη εγγύτητα» τόνισε ο C. Moreno, «βασίζεται στην συμφιλίωση της οικολογίας, της οικονομίας και του κοινωνικού αντίκτυπου σε έναν αστικό κόσμο σε κρίση. Προτείνουμε ένα νέο μοντέλο πόλεων που δεν ξεχωρίζει τις περιοχές σε ζώνες με διαφορετικά χρώματα και δραστηριότητες, αλλά να αναμείξουμε τα χρώματα, να προσθέτουμε την προσωπική και κοινωνική ευεξία στην οικολογική ευεξία.»

Ο Carlos Moreno τόνισε τους κινδύνους που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή για την επιχειρηματικότητα, παραθέτοντας στοιχεία έκθεσης όπου γίνεται η εκτίμηση ότι οι οικονομικές παγκόσμιες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα φτάσουν στα 38 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως αν συνεχίσουμε να ζούμε με τις παρούσες συνθήκες, ενώ η μείωση του τζίρου των επιχειρήσεων αναμένεται να αγγίξει το 19%.

Αναφερόμενος συγκεκριμένα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής για την Ελλάδα, ο C. Moreno είπε ότι η Αθήνα έμοιαζε να βρίσκεται σε «lockdown» την Πέμπτη, με το κλείσιμο των σχολείων, των αρχαιολογικών χώρων και τις συστάσεις για τηλεργασία, ενώ αναφέρθηκε και στον αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιών που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. «Η Ελλάδα έχει αναπτυγμένο τουρισμό. Όμως, στην Αθήνα, για παράδειγμα, θα είναι αδύνατο να έχετε τους ίδιους αριθμούς τουριστών, αν η θερμοκρασία βρίσκεται στους 40 βαθμούς Κελσίου» προειδοποίησε και πρόσθεσε: «Σήμερα είναι απολύτως απαραίτητο να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής στις πόλεις. Η κλιματική αλλαγή είναι πραγματικότητα και οι επιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες. Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε. Δεν έχουμε βιώσιμες πόλεις και βιώσιμες ζωές. Δυστυχώς συνεχίζουμε να ζούμε στο ίδιο μοντέλο πόλεων όπως τον προηγούμενο αιώνα. Οι πόλεις μας είναι φτιαγμένες για να εξυπηρετούν τρία υλικά: το πετρέλαιο, το τσιμέντο και τα αυτοκίνητα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η βιωσιμότητα δεν είναι μόνο η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και η διατήρηση του οικοσυστήματος, αλλά αφορά επίσης στη βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών, στην ανάπτυξη τοπικών οικονομιών και στην καταπολέμηση του αποκλεισμού, του ρατσισμού και των ανισοτήτων.»

Amedeo Schattarella: Το αστικό τοπίο είναι ομογενοποιημένο σε όλο τον κόσμο

Την ομογενοποίηση των πόλεων σε κάθε ήπειρο και την απώλεια της εθνικής ταυτότητας στα αστικά τοπία περιέγραψε ο πρόεδρος της Διεθνούς Ακαδημίας Αρχιτεκτονικής Amedeo Schattarella, εστιάζοντας στη βιωσιμότητα.

Όπως περιέγραψε, «το αστικό τοπίο είναι σχεδόν ομογενοποιημένο σε όλο τον κόσμο. Δεν υπάρχει η ιδέα των «πόλεων» όπου οι κάτοικοι μοιράζονται κοινές αξίες και την αίσθηση της κοινότητας. Σήμερα οι πόλεις αντιπροσωπεύουν σχεδόν αποκλειστικά οικονομικά στοιχεία -assets-. Κυριαρχεί το εμπορικό μάρκετινγκ και λιγότερο η αρχιτεκτονική κουλτούρα. Βλέπουμε σχεδόν παντού την ίδια αρχιτεκτονική, χωρίς καμία σύνδεση με τις ιστορικές και πολιτιστικές ρίζες της κάθε περιοχής. Δεν υπάρχει η αίσθηση της διαφορετικότητας μεταξύ των χωρών. Τα αρχιτεκτονήματα μοιάζουν να επιδεικνύουν την ισχύ τους με τα υψηλά και επιβλητικά κτίρια, που αναπαράγονται με μικρές διαφοροποιήσεις σε διαφορετικά μέρη του κόσμου. Το μέγιστο ζητούμενο είναι το κέρδος.»

Ο Α. Schattarella αναρωτήθηκε ποιο είναι το νόημα της αντιγραφής πόλεων όπως το Παρίσι σε χώρες όπως η Κίνα και υποστήριξε ότι οι αρχιτέκτονες πρέπει να ακολουθούν την αρχή «λιγότερη αισθητική, περισσότερη ηθική». «Η αίσθηση του ξεχωριστού στην αρχιτεκτονική είναι η βάση του πλούτου μας» τόνισε και κάλεσε την παγκόσμια αρχιτεκτονική κοινότητα να επανεξετάσει την προσέγγισή της στη διεθνή αγορά. «Πρέπει να ξεκινήσουμε πάλι από την αρχή τον παγκόσμιο ανταγωνισμό της αρχιτεκτονικής, όπου θα σεβόμαστε την τοπική κουλτούρα.»

Regina Gonthier: Για την αντιμετώπιση των κλιματικών προκλήσεων απαιτείται ένα περιβάλλον ειρήνης

Η Regina Gonthier, UIA President, Professor International Academy of Architecture ανέφερε από την πλευρά της ότι «το να σχεδιάζουμε τις στρατηγικές της αειφορίας του αύριο αποτελεί την κυρίαρχη πρόκληση της εποχής μας. Για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων πρέπει επαναπροσδιορίσουμε τους σκοπούς μας με βάση τη χρήση της καινοτομίας, τις αρχές της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας». Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος, μένουν ακόμα πολλά να γίνουν σε επίπεδο κλιματικών και κοινωνικών προκλήσεων για τη διαμόρφωση του κοινού μας μέλλοντος, ανέφερε χαρακτηριστικά η Regina Gonthier, σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμα.

«Η κλιματική κρίση εμφανίζεται ως η πλέον επείγουσα απειλή στον πλανήτη», σημείωσε και πρότεινε τη σύναψη νέων συμμαχιών. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην ανάγκη για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, την προστασία της βιοποικιλότητας, αλλά και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πόλεων.

Σύμφωνα με την ίδια, η βιώσιμη αρχιτεκτονική μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο απαιτείται πρωτίστως ένα περιβάλλον ειρήνης, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, κάνοντας λόγο για την περιβαλλοντική και κοινωνική επιβάρυνση που έχει προκαλέσει ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας. «Μόνο έτσι το μέλλον μας μπορεί να είναι λαμπρό», ανέφερε χαρακτηριστικά.