Η παράξενη αντίφαση της Ιαπωνίας στη σχέση με το Φυσικό Περιβάλλον

Στη φωτογραφία που παραθέτω από πρόσφατο ταξίδι μου εκτός τουριστικών διαδρομών, οι Ιάπωνες γιορτάζουν την απίστευτης ομορφιάς ανθοφορία των κερασιών στο απέραντο πάρκο του κάστρου Χιροσάκι, κοντά στο Αομόρι στη βόρεια Ιαπωνία.

Ο σεβασμός και η συνομιλία με τη φύση -βάση της κουλτούρας τους- αποθεώνει δοξαστικά τα δένδρα, τα φυτά, τα τρεχούμενα νερά παντού, τα ζώα, τα βουνά…

Ειδικά στο οργιώδες φυσικό περιβάλλον του βορρά, αλλά και στις πυκνοκατοικημένες κοσμοπόλεις πιο νότια -Τόκυο, Όσακα, Κυότο- τα τεράστια, πεντακάθαρα και φροντισμένα πάρκα κυριαρχούν. Ωστόσο η σύγχρονη Ιαπωνία, με τη ρυπογόνο βαρειά βιομηχανία της έχει προσβάλει ακυρωτικά αυτόν τον πολιτισμό με την αρνητική συμβολή της στην κλιματική κρίση. Αυτή τη δραστηριότητα την έχει πληρώσει κατά τις τελευταίες δεκαετίες η ίδια η χώρα, οι άνθρωποι και το περιβαλλοντικό απόθεμά της.

Είναι γνωστή η περιβαλλοντική κρίση στη μεγάλη λίμνη Μπίβα, μοναδικού κάλλους μνημείο της φύσης στο νησί Χονσού, που μετατράπηκε σε βάθος δεκαετιών εγκληματικά για τα ενδημικά είδη σε εστία αποβλήτων - κυρίως πλαστικών υλών και επιτέλους, γίνεται προσπάθεια τώρα να έχει ένα βιώσιμο μέλλον. Ακόμη είναι ζωηρή η ανάμνηση των συνεπειών για τον πληθυσμό και της υγειονομικής κρίσης στη Μιναμάτα, από τη δεκαετία του 1950, όπου τα απόβλητα υδραργύρου στον ομώνυμο κόλπο πέρασαν στην κατανάλωση, καθώς τα θαλασσινά είναι βασικό διατροφικό στοιχείο των Ιαπώνων. Στοίχισε επί δεκαετίες τρομακτική απώλεια σε ζωές και έως σήμερα τρέχουν αποζημιώσεις, ενώ ο ΟΗΕ το 2013 προχώρησε σε Συνθήκη αποτροπής παρομοίων φαινομένων.

Σήμερα, η όμορφη Ιαπωνία κάνει προσπάθεια να ξαναβρεί τη σχέση διαλόγου με τον περιβαλλοντικό πολιτισμό της παράδοσής της. Μεταξύ των G20, των μεγαλύτερων ρυπαντών (7η στην κατάταξη 1950-2022 με 63,7 δισεκ. τόνους εκπομπής ρύπων CO2), έχει επιτύχει κατά την εικοσαετία 2000-2020 να μειώσει κατά -17% τις εκπομπές. Μάλιστα, το 2022 είχε υποχωρήσει στη δέκατη θέση των ρυπαντών με 2,9% (όπου η πρώτη Κίνα με 35,5%, λοιπή Ασία και ΗΠΑ εκπέμπουν πάνω από το 50% των ρύπων παγκοσμίως).

Οι κλιματικές πολιτικές και πρακτικές της Ιαπωνίας για την προώθηση της ενεργειακής μετάβασης τη φέρνουν στην 6η θέση καλών αποτελεσμάτων, κυρίως στην παραγωγή ηλεκτρισμού, στις μεταφορές, τα κτήρια και τη βιομηχανία, σύμφωνα με στοιχεία ανά τομέα για το 2023.

Υπάρχουν, λοιπόν, καλές προσδοκίες συμφιλίωσης της Ιαπωνίας με την πολιτιστική παράδοσή της για το Περιβάλλον, ώστε να μη γίνονται γραφικά αντιφατικές γιορτές όπως αυτή για τις ανθισμένες κερασιές.

(Photo credits: Γιάννης Ρούντος. Τα δεδομένα προέρχονται από άρθρα στην εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, φύλλα 26.1.2024 και 9.2.2024 - καθηγητής Γιάννης Μανιάτης και η ομάδα του).