Οι μέντορες της πρωτοβουλίας NextGen Mentoring αποκαλύπτουν τα μυστικά για το μέλλον των οικογενειακών επιχειρήσεων

Αποτελούν την «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής επιχειρηματικότητας, συνεισφέρουν τα δύο τρίτα του ΑΕΠ της χώρας, αλλά και των θέσεων εργασίας.

Αναμφίβολα θεωρούνται βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας και σήμερα καλούνται να εξελιχθούν, να επαναπροσδιορίσουν στόχους και να μετασχηματιστούν, υιοθετώντας τις σύγχρονες τάσεις σε επίπεδο βιωσιμότητας, νέων τεχνολογιών, καταναλωτικών τάσεων και αναγκών.

Σήμερα μάλιστα, οι προβλέψεις ανάπτυξης των ελληνικών οικογενειακών επιχειρήσεων εμφανίζονται ελαφρώς μεγαλύτερες σε σχέση με ξένες ιδίου μεγέθους, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της PWC.

Οι Έλληνες επιχειρηματίες, ωστόσο, φαίνεται για μία ακόμη φορά να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην ικανοποίηση των πελατών τους (85%) και την ανάπτυξη (71%) συγκριτικά με τους ξένους (77% και 67% αντίστοιχα) και μικρότερη στην υλοποίηση στόχων συναφών με τα κριτήρια ESG (29% έναντι 31%) και τη διακυβέρνηση (12% έναντι 24%), κατά την ίδια έρευνα.

Σε κάθε περίπτωση, παραμένουν για την Ελλάδα ένα σημαντικό επαγγελματικό καταφύγιο που δίνει προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), πως οι μισοί Έλληνες θεωρούν πως οι οικογενειακές επιχειρήσεις υπήρξαν ανθεκτικές στις πρόσφατες κρίσεις, ωστόσο δυσκολεύονται σε συνθήκες μεγάλου ανταγωνισμού, όπως κρίνουν περίπου 8 στους 10.

Σύμφωνα επίσης με την ίδια έρευνα, η διαδοχή είναι ένα θέμα που απασχολεί όλες τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Η πρότερη εργασιακή εμπειρία του διαδόχου, εκτός της οικογενειακής επιχείρησης, αλλά και η σταδιακή ανάθεση ευθυνών και αρμοδιοτήτων στους διαδόχους πριν την αποχώρηση της «ηλικιωμένης» γενιάς, μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες μιας επιτυχημένης διαδοχής, εξηγεί επίσης η εν λόγω έρευνα.

NextGen Mentoring: Υποστηρίζει τις οικογενειακές επιχειρήσεις - ενδυναμώνει τις νεότερες γενιές

Έμφαση στην ορθή διαχείριση της διαδοχής για κάθε νέο επιχειρηματία σε οικογενειακή επιχείρηση, μεταξύ άλλων, δίνει το πρόγραμμα NextGen Mentoring που βασίζεται σε ατομικές συναντήσεις με έμπειρους μέντορες - καταξιωμένους επιχειρηματίες. Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε και υλοποιείται από το κέντρο επιχειρηματικότητας AHEAD του Alba Graduate Business School, The American College of Greece.

Η πρωτοβουλία NextGen Mentoring απευθύνεται σε μέλη οικογενειακών επιχειρήσεων από 20 έως 35 ετών από όλη την Ελλάδα, τα οποία συμμετέχουν ενεργά στην οικογενειακή τους επιχείρηση. Παρέχει ένα ασφαλές πλαίσιο για προσωπική ανάπτυξη και διαχείριση των δυναμικών θεμάτων που σχετίζονται με τη διαδοχή και την εξέλιξη τους στο πλαίσιο της οικογενειακής επιχείρησης.

Για την καλύτερη ανάδειξη του θέματος, συνομιλήσαμε με τον διευθυντή του AHEAD. Αναφερόμενος στη νέα αυτή πρωτοβουλία ο Αλέξης Κομσέλης υπογράμμισε:

«Η πρωτοβουλία NextGen Mentoring έχει στόχο την υποστήριξη των οικογενειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα μέσα από την ενδυνάμωση της νεότερης γενιάς, δίνοντας προτεραιότητα στην Ελληνική περιφέρεια. Αγκαλιάστηκε αμέσως από οικογενειακές επιχειρήσεις που προσέφεραν δωρεές για την υλοποίηση της πρωτοβουλίας αυτής, ενώ μέλη τους ανέλαβαν ρόλο μέντορα. Οι δωρητές και οι μέντορες εκπροσωπούν σημαντικές οικογενειακές επιχειρήσεις από διαφορετικούς κλάδους με εμπειρία στη διαδικασία της διαδοχής. Ξεκίνησε πιλοτικά το περασμένο καλοκαίρι και υποδέχτηκε 12 συμμετέχουσες και συμμετέχοντες. Μετά την πιλοτική εφαρμογή, και έχοντας κάνει τις απαραίτητες αλλαγές, είμαστε έτοιμοι για την νέα περίοδο του προγράμματος. Για την συμμετοχή στο πρόγραμμα απαιτείται εγγραφή στο https://fambiz.alba.acg.edu/nextgenmentoring. Ακολουθεί μια συνέντευξη και στη συνέχεια πραγματοποιείται η πρώτη διαδικτυακή συνάντηση με την ή τον μέντορα. Η συμμετοχή είναι δωρεάν και οι συναντήσεις mentoring πραγματοποιούνται online. Αυτό που είδαμε από τον πρώτο, πιλοτικό κύκλο είναι η αύξηση της αυτοπεποίθησης των συμμετεχόντων απέναντι στις προκλήσεις της διαδοχής και η ορθολογικότερη διαχείριση πρακτικών θεμάτων που σχετίζονται με αυτήν».

Τεχνογνωσία και υποστήριξη από το Alba - ερευνητικά έργα και συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς

Όπως συμπληρώνει ο κ. Κομσέλης, μεταξύ άλλων, το AHEAD έχει αναπτύξει μια σειρά από δράσεις για οικογενειακές επιχειρήσεις που συμπεριλαμβάνουν ερευνητικά έργα και συμμετοχή σε διεθνής οργανισμούς, ενώ αναφερόμενος στην τεχνογνωσία και την υποστήριξη που προσφέρει στο NextGen Mentoring τονίζει:

«Το NextGen Mentoring υλοποιείται από το κέντρο επιχειρηματικότητας AHEAD του Alba Graduate Business School. Χτίζοντας πάνω στην εμπειρία του Alba στην εκπαίδευση στελεχών και υπηρετώντας το όραμα του οργανισμού για την προετοιμασία των ηγετών του αύριο, η ομάδα του AHEAD σχεδιάζει και υλοποιεί έργα που απευθύνονται στην ευρύτερη επιχειρηματική κοινότητα. Σε όλα αυτά τα προγράμματα αξιοποιείται η διαδικασία του mentoring, με αποτέλεσμα να έχουμε αναπτύξει σημαντική τεχνογνωσία στην αποτελεσματική του εφαρμογή. Παράλληλα, το AHEAD έχει αναπτύξει μια σειρά από δράσεις για οικογενειακές επιχειρήσεις που συμπεριλαμβάνουν ερευνητικά έργα και συμμετοχή σε διεθνής οργανισμούς. Στο NextGen Mentoring μας δίνεται η δυνατότητα να συνδυάσουμε γνώσεις και εμπειρίες από το σύνολο της δραστηριότητάς μας για την αποτελεσματική ενδυνάμωση των μελλοντικών ηγετών μικρών και μεσαίων οικογενειακών επιχειρήσεων».

Επιχειρηματικότητα από γενιά σε γενιά - Τι έχει αλλάξει σήμερα τελικά στην Ελλάδα

Κατά τον κ. Κομσέλη, οι επιχειρηματικές οικογένειες είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. «Στην Ελλάδα έχουμε την ιδιαιτερότητα, σε σχέση με άλλες αναπτυγμένες οικονομίες, να μην υπάρχει σημαντική εμπειρία στη διαδικασία της διαδοχής και της εταιρικής διακυβέρνησης. Η νέα γενιά ηγετών των ελληνικών οικογενειακών επιχειρήσεων θα πρέπει να επιταχύνει την εξέλιξη τους για να μπορέσει να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα και να εστιάσει στην αειφόρο ανάπτυξη», σημειώνει.

«Σε αυτήν τη πρόκληση έχει πολλά εφόδια, όπως οι σπουδές και η εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες. Ταυτόχρονα όμως, υπάρχουν και σημαντικά εμπόδια σε αυτήν την προσπάθεια, όπως η πρόσβαση σε κεφάλαια, η προσέλκυση εργατικού δυναμικού και η ψηφιοποίηση της οικογενειακής επιχειρήσεις. Οι δυσκολίες αυτές μεγεθύνονται στην ελληνική περιφέρεια. Εκεί που οι οικογενειακές επιχειρήσεις συχνά βρίσκονται σε αδιέξοδο, ενώ ταυτόχρονα είναι απαραίτητες για την ευημερία της τοπικής κοινωνίας», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Μέντορες του NextGen Mentoring εφ' όλης της ύλης

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι μέντορες -που εκπροσωπούν σημαντικές οικογενειακές επιχειρήσεις με εμπειρία ετών- αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για την επιτυχία του προγράμματος. Σε αυτό το πλαίσιο, συνομιλήσαμε με 2 από αυτούς, οι οποίοι μιλούν για την δική τους ιστορία, τα πρώτα βήματα, τις δυσκολίες, την διαδικασία διαδοχής και άλλες προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν σήμερα οι νεότεροι επιχειρηματίες.

Χριστίνα Χαλκιαδάκη (CEO, Χαλκιαδάκης ΑΕ, 3η γενιά): Οικογένεια στην ψυχή, με διαδικασίες για 1670 ανθρώπους

Η διάδοχος της ιστορικής αλυσίδας super market της Κρήτης Χαλκιαδάκης ΑΕ, κα Χριστίνα Χαλκιαδάκη μιλά για τις άριστες σχέσεις στην εταιρεία από τα πρώτα βήματα της, αναδεικνύει το ζήτημα της αύξησης του προσδόκιμου ζωής (και την πιθανή εκπροσώπηση σε μια εταιρεία 3-4 γενιών) και θέτει στο επίκεντρο ζητήματα υπομονής και ενσυναίσθησης.

• Πείτε μας δυο λόγια για την δική σας ιστορία. Από τα πρώτα βήματα στην οικογενειακή επιχείρηση μέχρι τα σημερινά επιτεύγματα. Ποιες οι αρχικές δυσκολίες και τα διδάγματα;

«Είχα τη χαρά να ξεκινήσω νωρίς την ενασχόλησή μου με την οικογενειακή επιχείρηση, οπότε όλοι με αντιμετώπισαν κυρίως ως «η μικρή» και όχι ως «διάδοχο της διοίκησης». Συνεπώς μεγάλωσα μαζί με την επιχείρηση και σήμερα πια, λόγω της άριστης σχέσης και συνεργασίας μεταξύ πατέρα και κόρης, αλλά και όλων των στελεχών, νομίζω ότι έχω γίνει αποδεκτή πια ως η διαδοχή του πατέρα μου. Η εμπειρία και η μακρά πορεία των περισσότερων Γενικών Διευθύνσεων μου έδωσαν μεγάλη υπεραξία στα πρώτα μου βήματα στην επιχείρηση και συνεχίζουμε να λαμβάνουμε από κοινού τις στρατηγικές αποφάσεις για τον οργανισμό. Επίσης, επέλεξα να δημιουργήσω και να υιοθετήσω το τίτλο της Υπεύθυνης Ποιότητας (τίτλος που με ακολουθεί και σήμερα) και μέσα από αυτή την ιδιότητα είχα την ευκαιρία να μάθω και να αποτυπώσω την λειτουργία και τις βασικές διαδικασίες όλης της επιχείρησης. Η πιστοποίησή μας από τον ΕΛΟΤ το 2006 με το σύστημα ISO 9001 και HACCP, όταν καμία αλυσίδα στην Ελλάδα δεν είχε προχωρήσει σε κάτι τέτοιο, ήταν για μένα η πρώτη νίκη. Η μεγαλύτερη δυσκολία όλα αυτά τα χρόνια ήταν η συνειδητοποίηση ότι ο οργανισμός μας μεγαλώνει, η μετάβαση σε ένα πιο οργανωμένο και πολυεπίπεδο μοντέλο εταιρείας και η πεποίθηση όλων ότι είμαστε πια μια οικογενειακή επιχείρηση στη ψυχή αλλά μία μεγάλη εταιρεία 1.670 ανθρώπων στις διαδικασίες και την οργάνωσή της».

• Βάσει των σημερινών συνθηκών, τι έχουν να αντιμετωπίσουν οι νέοι επιχειρηματίες ως προς την διαδοχή μιας οικογενειακής επιχείρησης και ως προς των νέων προκλήσεων. Τι έχει αλλάξει σήμερα; Πόσο σημαντικό εν τέλει είναι το mentoring σε αυτές τις περιπτώσεις;

«Σίγουρα η συνύπαρξη των διαφορετικών γενιών είναι μεγαλύτερη πρόκληση από όλα τα προηγούμενα χρόνια. Κατ’ αρχάς με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής υπάρχει πιθανότητα να συνυπάρχουν σε μία οικογενειακή επιχείρηση εκπρόσωποι 3 και 4 γενιών, με το χάσμα να είναι κατά τη γνώμη μου μεγαλύτερο από ποτέ: η χρήση των εργαλείων τεχνολογίας και εν γένει το AI, η μετά–κορωνοϊό αγορά εργασίας και το work life balance που διαμορφώνει τη νεότερη γενιά, είναι έννοιες εντελώς άγνωστες για τους παλιότερους επιχειρηματίες. Είναι αδιαμφησβήτητο ότι όλες οι γενιές έχουν πολύ όμορφα χαρακτηριστικά και τη δική τους αξία να εμπλουτίσουν τον οργανισμό. Όμως οι αξίες αυτές διαφέρουν πολύ ανάμεσα στη gen X και τη gen Z. Επίσης το περιβάλλον που επιχειρούμε είναι εντελώς διαφορετικό απ’ ότι ήταν όταν ξεκίνησαν οι γονείς και οι παππούδες μας την επιχειρηματική τους δραστηριότητα: Χρήση τεχνολογίας, περιβαλλοντική κρίση, πολλαπλά κανάλια επικοινωνίας με τον πελάτη, έλλειψη εργατικού δυναμικού κ.ά. Πιστεύω ότι όχι απλά το αμφίδρομο Mentoring (από και προς τους νεότερους) αλλά και πολλές ώρες εκπαίδευσης, εξειδίκευσης και ακόμα και ψυχανάλυσης είναι απαραίτητα για να μην διαρραγούν οι οικογενειακές και οι επαγγελματικές σχέσεις».

• Στο σημερινό κόσμο του επιχειρείν είναι κρίσιμο να υπάρχουν hard και soft skills συνάμα. Τι λέτε;

«Αυτονόητο και δεδομένο ότι πρέπει να υπάρχει πληθώρα και των δυο καθώς και πολλή μα πολλή δουλειά, υπομονή και ενσυναίσθηση. Και ίσως το σημαντικότερο απ’ όλα… χιούμορ για να αντιμετωπίζονται δύσκολες καταστάσεις. Γιατί σίγουρα «περισσότερο ψωμί τρώγεται με το μέλι παρά με το ξύδι», σημειώνει.

Γιάννης Αντσακλής (Αντιπρόεδρος ΔΣ, ΥΙΟΙ Π. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΕΒΕ, 3η γενιά): Υπομονή στην διαχείριση των ανθρώπων, ειδικά σε περιόδους αλλαγών

Έχοντας ως παρακαταθήκη μια εταιρεία που δραστηριοποιείται επιτυχημένα για χρόνια στην εισαγωγή και διανομή ειδών επαγγελματικής και οικιακής χρήσης, ο αντιπρόεδρος της «ΥΙΟΙ Π. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΕΒΕ« κ. Γιάννης Αντσακλής εξηγεί πως έπρεπε να «αποδείξει» ότι η μακροχρόνια επιτυχία συνδέεται με την εξέλιξη της επιχείρησης παράλληλα με την αγορά. Κρίσιμο στοιχείο για τους νέους επιχειρηματίες - κατά τον κ. Αντσακλή - είναι ο σαφής προσδιορισμός των προσωπικών και επιχειρηματικών επιλογών.

• Πείτε μας δυο λόγια για την δική σας ιστορία. Από τα πρώτα βήματα στην οικογενειακή επιχείρηση μέχρι τα σημερινά επιτεύγματα. Ποιες οι αρχικές δυσκολίες και τα διδάγματα;

«Μπήκα στην οικογενειακή επιχείρηση όταν ήταν ήδη επιτυχημένη και με πολύ καλά αποτελέσματα. Λειτουργούσε ήδη 15 χρόνια και είχε καθιερωθεί στην αγορά. Πρώτο μου μέλημα ήταν να βοηθήσω στην εξασφάλιση της ευημερίας πέρα από τις συγκυρίες στην αγορά. Η πρόκληση που είδα ήταν να αποδείξω ότι η μακροχρόνια επιτυχία συνδέεται με την εξέλιξη της επιχείρησης παράλληλα με την αγορά. Σε αυτό το πλαίσιο συνεργαστήκαμε όλοι μαζί για τη δημιουργία δομών και διαδικασιών, και το πετύχαμε ως οικογένεια. Σημαντική ήταν και η συμβολή του προσωπικού της επιχείρησης που κλήθηκε να διαχειριστεί αλλαγές. Η ανάπτυξη και εξέλιξη της υφιστάμενης ομάδας ώστε να μπορέσει να βοηθήσει στις απαραίτητες αλλαγές στην λειτουργία της επιχείρησης ήταν από μόνη της μια πρόκληση. Σημαντικό δίδαγμα που κρατάω από εκείνη την περίοδο είναι η αξία της εμπιστοσύνης και του καλού ονόματος στην αγορά. Επίσης, η αξία της υπομονής στη διαχείριση των ανθρώπων σου ειδικά σε περιόδους αλλαγών».

• Βάσει των σημερινών συνθηκών, τι έχουν να αντιμετωπίσουν οι νέοι επιχειρηματίες ως προς την διαδοχή μιας οικογενειακής επιχείρησης και ως προς των νέων προκλήσεων. Τι έχει αλλάξει σήμερα; Πόσο σημαντικό εν τέλει είναι το mentoring σε αυτές τις περιπτώσεις;

«Το πρώτο που πρέπει να κατανοήσουν είναι οι επιλογές που έχουν μπροστά τους σε σχέση με την οικογενειακή επιχείρηση. Έχει παρέλθει η εποχή του μοναχικού CEO και είναι πλέον απαραίτητες οι συνεργασίες και οι συνέργειες. Μπορεί παλαιότερα το marketing και η οικονομική διεύθυνση να ήταν πολυτέλεια, αλλά πλέον οι επιχειρήσεις και το περιβάλλον τους έχουν εκσυγχρονιστεί δημιουργώντας ανάγκες και ευκαιρίες. Σε αυτό το πλαίσιο, η επόμενη γενιά θα πρέπει να προσδιορίσει την ανάπτυξη που επιθυμεί και τον στόχο που θέλει να πετύχει. Χρειάζεται επενδυτές ή συνεργάτες; Θέλει να συντηρήσει ένα επίπεδο ζωής ή να οδηγήσει την επιχείρηση σε γρήγορη ανάπτυξη; Σημαντικά στοιχεία που πρέπει να λάβει υπόψη είναι η εταιρική διακυβέρνηση και η διαφάνεια. Σε αυτήν την κατεύθυνση το mentoring να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των ερωτημάτων και των προσδιορισμό των προσωπικών και επιχειρηματικών επιλογών. Μέσα από το mentoring μπορεί να αποσαφηνιστεί το προσωπικό πλάνο και η διαδρομή προς τη διαδοχή».

• Στο σημερινό κόσμο του επιχειρείν είναι κρίσιμο να υπάρχουν hard και soft skills συνάμα. Τι λέτε;

«Τα soft skills είναι απαραίτητα για να αναπτυχθεί μια επιχείρηση και μια ομάδα. Πρέπει όμως να στηρίζονται στα hard skills που είναι απαραίτητα για τη διοίκηση και κατανόηση μιας επιχείρησης, αλλά και για τη διαχείριση ενός δυναμικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος».