Βαρκελώνη: Ο Πολεοδόμος Ασεμπίλιο, Το Καταλανικό «Μάντσεστερ» και η Αστική Οικονομία της Γνώσης

Η μητροπολιτική της περιοχή έχει έναν πληθυσμό της τάξης των περίπου 4,8 εκατομμυρίων κατοίκων, οι οποίοι ζούνε στους 36 δήμους της αστικής της περιοχής, κάτι που την κάνει τη δεύτερη μεγαλύτερη μητρόπολη του ευρύτερου μεσογειακού χώρου, μετά την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ενώ εντός της πόλης κατοικούν περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι.

Στη Βαρκελώνη φιλοξενήθηκαν οι Θερινοί Ολυμπιακοί αγώνες του 1992, με αποτέλεσμα να υποστεί η πόλη μεγάλες αλλαγές που άλλαξαν τον βιομηχανικό της χαρακτήρα, πολλές παλιές βιομηχανίες κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους δημιουργήθηκαν δύο μίλια παραλίας. Οι νέες κατασκευές αύξησαν τη χωρητικότητα της πόλης κατά 17%, τη χωρητικότητα επεξεργασίας λυμάτων κατά 27% και τον ελεύθερο χώρο πρασίνου κατά 78%, ο αριθμός των ξενοδοχείων επίσης διπλασιάστηκε την περίοδο 1990 - 2004.

Οι βασικοί στόχοι της αστικής αναμόρφωσης ήταν η βιώσιμη αστική κινητικότητα, η περιβαλλοντική αειφορία, να καταστεί η πόλη φιλική προς τις επιχειρήσεις για την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, η ενσωμάτωση και κοινωνική συνοχή, η επικοινωνία και εγγύτητα με τους ανθρώπους, η οικονομία της γνώσης και η καινοτομία, η διαφάνεια και δημοκρατική κουλτούρα, η καθολική πρόσβαση στον πολιτισμό, την εκπαίδευση και την φροντίδα υγείας.

Το μοντέλο ποιοτικής διαβίωσης ‘Super Blocks’ εφαρμόστηκε το 2014 και είναι μια ολοκληρωμένη λύση για τη χρήση του δημόσιου χώρου και την βελτιστοποίηση της αστικής κινητικότητας. Τα ‘Super Blocks’, ακολουθούν ένα μοντέλο κινητικότητας, το οποίο αναδιαρθρώνει το τυπικό αστικό οδικό δίκτυο (διαδρομές λεωφορείων, οδικές πινακίδες) και κάθε μπλοκ αποτελείται από 6 μέχρι 9 οικοδομικά τετράγωνα. Το εσωτερικό του κάθε μπλοκ είναι κλειστό για τη κυκλοφορία των οχημάτων, δίνοντας προτεραιότητα στους πεζούς και στο δημόσιο χώρο. Αυτοί οι εσωτερικοί δρόμοι, επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν μόνο, από τα αυτοκίνητα που ανήκουν στους κατοίκους με πολύ χαμηλές ταχύτητες της τάξεως των 10km/h, από οχήματα έκτακτης ανάγκης, καθώς και από οχήματα ανεφοδιασμού υπό ειδικές συνθήκες.

Το Πρόγραμμα 22@Barcelona, το οποίο εγκρίθηκε από τις αρχές της πόλης το 2000, στοχεύει στην ανάπλαση μια έκτασης 200 εκταρίων της βιομηχανικής περιοχής του Poblenou, μια παρηκμασμένη βιομηχανική περιοχή όπου υπήρχαν κλωστήρια και οι βιοτεχνίες, ώστε να δημιουργηθεί μια περιοχή συγκέντρωσης των δραστηριοτήτων που στηρίζονται στη γνώση και στην καινοτομία εντός της πόλης.

Το έργο Barcelona in your pocket αναπτύχθηκε το 2012 ως μια πρωτοβουλία μεταξύ του Δήμου της Βαρκελώνης και του ιδιωτικού τομέα και αποτελεί ένα μεγάλο δίκτυο εφαρμογών που συνδέουν τους ανθρώπους με την πόλη μέσω του κινητού τους τηλεφώνου. Οι εφαρμογές αυτές, αφορούν τις καιρικές συνθήκες, την πρόσβαση στις διοικητικές υπηρεσίες του δήμου, τη διαθεσιμότητα των ποδηλάτων στην πλησιέστερη στάση, τα πολιτιστικά δρώμενα, τις συνθήκες στις παραλίες, τις επιλογές για τα μέσα μαζικής μεταφοράς και την υγεία.

Το έργο «Electric – Vehicle» είναι μία πρωτοβουλία για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης. Στρατηγικός στόχος της Βαρκελώνης είναι η ενθάρρυνση της χρήσης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και οχημάτων με στόχο την μείωση εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, τη μείωση της ηχορύπανσης, με απόρροια την βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και των επισκεπτών. Έχουν υλοποιηθεί μέχρι και ρυθμιζόμενες ζώνες φόρτισης για την εξυπηρέτηση των οδηγών.

Η Βαρκελώνη έχει κατασκευάσει την OpenData BCN, δηλαδή μια ανοικτή πύλη δεδομένων, η οποία φιλοξενεί διάφορους τύπους δεδομένων που σχετίζονται με την πόλη και είναι ελεύθερα προσβάσιμα από το κοινό προκειμένου να αυξηθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία του Δημοτικού Συμβουλίου.

Από το 2011, με τη χρήση αισθητήρων έχουν αναπτυχθεί 6 καινοτόμες εφαρμογές, οι οποίες εντάσσονται στους τομείς διαχείρισης της κίνησης των οχημάτων, του φωτισμού και της ανακύκλωσης εντός της πόλης και βρίσκονται συγκεντρωμένες σε μια οδό. Οι αισθητήρες επιτρέπουν τη ροή δεδομένων προς τις αρμόδιες αρχές για τη διαχείριση των εφαρμογών, αλλά και την βελτίωση της μητροπολιτικής διακυβέρνησης. Οι εφαρμογές αυτές έχουν ως ακολούθως:

Το σύστημα Parkhelp χρησιμοποιεί αισθητήρες σε κάθε θέση στάθμευσης, με αποτέλεσμα να ενημερώνει σε πραγματικό χρόνο τους οδηγούς για τις διαθέσιμες θέσεις στάθμευσης, μειώνοντας έτσι τους απαιτούμενους χρόνους για την ανεύρεσή τους και συμβάλλοντας στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, της κατανάλωσης καυσίμων και της εκπομπής ρύπων.

Το σύστημα Sinapse αφορά την εφαρμογή τεχνολογιών έξυπνου φωτισμού για τη ρύθμιση της φωτεινότητας των μονάδων φωτισμού ανάλογα με την ώρα και την κίνηση των πεζών. Διασφαλίζει την αποτελεσματική φωταγώγηση, τη μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας, αλλά και τη μείωση της φωτορύπανσης κατά τις νυχτερινές ώρες.

Το σύστημα CitySolver ελέγχει και διαχειρίζεται την κίνηση εντός του δρόμου, συλλέγοντας δεδομένα σε real time, αναγνωρίζοντας καταστάσεις κυκλοφοριακής συμφόρησης και περιπτώσεις ατυχημάτων.

Το Urbiotica and Moba είναι ένα σύστημα περιβαλλοντικού ελέγχου και διαχείρισης απορριμμάτων. Αποτελείται από αισθητήρες, οι οποίοι τοποθετούνται στο έδαφος και παρέχουν μετρήσεις για τα επίπεδα υγρασίας για την αποτελεσματικότερη άρδευση της περιοχής· και από αισθητήρες που τοποθετούνται σε κάδους απορριμμάτων και συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη αποκομιδή τους.

Οι κοσμογονικές αλλαγές στην πόλη ξεκίνησαν από τον Τζουζέπ Αντον Ασεμπίλιο ο οποίος ήταν λάτρης της «συμπαγούς πόλης» και της παράλληλης ύπαρξης πολλαπλών χρήσεων γης. Για τον Ασεμπίλιο τα αστικά συγκροτήματα δεν πρέπει να επεκτείνονται, αλλά να αξιοποιούν εις το έπακρον όλο τους τον χώρο, ενώ η πίστη του στο να δίδονται μεγάλοι συντελεστές για καθ΄ ύψος δόμηση πέτυχε την αποδέσμευση ελεύθερου χώρου για τους πολίτες. Ο Καταλανός πολεοδόμος οραματίστηκε μια νέα μεταβιομηχανική πόλη και με την αρχιτεκτονική κατάφερε να πυροδοτήσει την θρυαλλίδα στον τριτογενή τομέα και να υποστηρίξει τη νέα επιχειρηματικότητα και την οικονομία της γνώσης.