“Αρχιπέλαγος”: Σημειώνοντας στον χάρτη κυκλαδίτικες παραδόσεις που αχνοφαίνονται

Εμφανίζονται κάπου στο δικό τους χωροχρόνο και στο σημείο που αρχίζει κανείς να τα αναζητά και να τα προσεγγίζει όταν επισκέπτεται ένα νησί. Κάπου ανάμεσα στη γη, τη θάλασσα και στον “κυκλαδίτικο αέρα” των ανθρώπων που τον ζουν και τον αναπνέουν καθημερινά.

Και το Δίκτυο Αρχιπέλαγος είναι μια ερευνητική πρωτοβουλία που αναζητά και παρουσιάζει ακριβώς αυτές τις επινήσιες ιστορίες, τις πραγματικότητες που κρύβονται πίσω από τις ομπρέλες θαλάσσης, τις ξαπλώστρες και τα αντηλιακά. Εκείνες που προϋποθέτουν μια βουτιά, στην ψυχή των Κυκλάδων, εκείνες που σαν αερικά περιφέρονται ανάμεσα στους ταρσανάδες, και τα παλιά σκαριά των καϊκιών, στη γη και τις ξερολιθιές, στον πηλό που μετατρέπεται σε χρηστικά και διακοσμητικά αντικείμενα, στις μυρωδιές και τις γεύσεις των θάμνων, των αγριόχορτων, των μυρωδικών και των βοτάνων στα βουνά των νησιών.

Ένα οπτικόακουστικό ταξίδι στα πρότζεκτ του δικτύου Αρχιπέλαγος

Η έρευνα και η τεκμηρίωση της απειλούμενης οπτικοακουστικής κληρονομιάς και της υλικής γνώσης των Κυκλάδων, επαναφέρουν στο προσκήνιο όλα όσα “κάνουν” αυτόν τον τόπο αλλά και τους επιμέρους “τόπους” που περιέχουν τα Κυκλαδονήσια.

Το Δίκτυο Αρχιπέλαγος μέσα από δράσεις αποκατάστασης αρχειοθέτησης και διατήρησης αρχειακού υλικού καθώς και residencies αναδεικνύει τις παραδόσεις και τις υφές του κυκλαδίτικου αρχιπελάγους όπως η αγγειοπλαστική, η νησιωτική βιοποικιλότητα, η ναυπηγική παράδοση αλλά και οι ναυτικές τέχνες και τα επαγγέλματα των Κυκλάδων.

Μέσα από την ενημερωμένη ιστοσελίδα επιχειρούμε ένα ψηφιακό ταξίδι μια περιήγηση σε επιλεγμένα πρότζεκτ του δικτύου.

Ναυτικές Τέχνες των Κυκλάδων

Οι Κυκλάδες φιλοξενούν πλήθος ναυτικών τεχνών και επαγγελμάτων, τα οποία αναπτύχθηκαν με ποικίλους τρόπους στην Ελλάδα από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Το πρότζεκτ αυτό ανιχνεύει το αποτύπωμα τριών αλληλένδετων παραδοσιακών πρακτικών – της ξυλοναυπηγικής, της παράκτιας αλιείας και θαλάσσιας μεταφοράς – στην Αμοργό, τα Κουφονήσια, την Πάρο, τη Σαντορίνη και τη Σύρο.

Μέσω της επιτόπιας ψηφιοποίησης αρχειακών συλλογών, καθώς και της παραγωγής εκτενούς υλικού οπτικοακουστικής τεκμηρίωσης, οι Ναυτικές Τέχνες των Κυκλάδων παρέχουν ένα ψηφιακό αρχείο που μαρτυρά τις τεχνικές και εμπειρικές γνώσεις αυτών των κοινοτήτων, καθώς και σχετικές πολιτισμικές πρακτικές και πεποιθήσεις.

Ο διαδραστικός χάρτης του έργου παρουσιάζει μια επιλογή από αυτά τα μέσα, συμπεριλαμβανομένων αρχειακών συλλογών, φωτογραφικών τεκμηρίων και μιας σειράς βίντεο-πορτραίτων που δημιουργήθηκαν με ξυλοναυπηγούς, ψαράδες και καπετάνιους σε κάθε νησί.

Περιηγηθείτε στον ψηφιακό χάρτη των Ναυτικών Τεχνών των Κυκλάδων: maritimetrades.archipelagonetwork.org.

Αγγειοπλαστική της Σίφνου

Η πρακτική της αγγειοπλαστικής τέχνης στη Σίφνο έχει αναπτυχθεί αδιάλειπτα για πάνω από τρεις αιώνες και σήμερα αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας, της καλλιτεχνικής δημιουργίας και της τουριστικής οικονομίας του νησιού.

Χάρη στους εργατικούς τεχνίτες της, καθώς και στις ευνοϊκές περιβαλλοντικές και γεωγραφικές συνθήκες – πλούσια κοιτάσματα πηλού κατάλληλα για την παραγωγή ανθεκτικών στη θερμότητα αγγείων, πρόσβαση σε γλυκό νερό μέσω ενός εκτεταμένου δικτύου πηγών και προστατευμένους κόλπους ιδανικούς για την άμεση φόρτωση και μεταφορά των προϊόντων με καΐκι – το νησί της Σίφνου φιλοξένησε σταδιακά πολλά από τα πιο παραγωγικά και φημισμένα εργαστήρια αγγειοπλαστικής στο Αιγαίο. Σήμερα, η πρακτική της αγγειοπλαστικής συνεχίζεται, με περισσότερα από δεκαπέντε ενεργά εργαστήρια κατανεμημένα σε όλους τους προστατευμένους κόλπους και τα χωριά της ενδοχώρας του νησιού.

Σε συνεργασία με το Σωματείο Αγγειοπλαστών Σίφνου, την ομάδα εργασίας του Μουσείου Αγγειοπλαστικής Σίφνου, το αρχείο Κοσμά Ξενάκη και διάφορα περιφερειακά αρχεία, το Δίκτυο Αρχιπέλαγος παρουσιάζει ένα προσφάτως ψηφιοποιημένο φάσμα αρχειακού υλικού, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών, εγγράφων, ταινιών και μουσικών ηχογραφήσεων.

Ανθεμίς

Το Ανθεμίς είναι ένα ψηφιακό βοτανολόγιο που καταγράφει τη φυτική βιοποικιλότητα στο νησί της Σύρου. Στόχος του είναι να αποτελέσει μια εκπαιδευτική πλατφόρμα που θα ενθαρρύνει τη συζήτηση γύρω από υπάρχοντα αρχεία για την οικολογία, τα οποία έχουν δημιουργηθεί από ιδιώτες, γύρω από την τεχνολογία και πώς αυτή μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία τους, αλλά και γύρω από το πώς οι κοινωνίες των ανθρώπων και των φυτών εξελίσσονται αλληλεπιδρώντας η μία με την άλλη.

Το βοτανολόγιο αναπτύσσεται ακολουθώντας τη μέθοδο των φωτογραφικών καμβάδων για να αρχειοθετήσει πολλαπλά είδη χλωρίδας σε επτά αρχικά επιλεγμένες τοποθεσίες που έχουν ιδιαίτερη σημασία ως σημεία συνάντησης των παράλληλων ιστοριών των κοινωνιών των ανθρώπων και των φυτών στο νησί. Κάθε φωτογραφικός καμβάς συνοδεύεται από ακριβή δεδομένα γεωεντοπισμού (geolocation) και μετεωρολογικά δεδομένα.

Το πρότζεκτ περιλαμβάνει μια εργαλειοθήκη που επιτρέπει τη συλλογή δεδομένων και μια ψηφιακή πλατφόρμα όπου συγκεντρώνονται και δημοσιεύονται τόσο τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί, όσο και τα αρχεία που αφορούν τη χλωρίδα του νησιού.

Η εργαλειοθήκη βρίσκεται μέσα σε ένα ειδικά προσαρμοσμένο σακίδιο πεζοπορίας και περιλαμβάνει έναν φωτογραφικό καμβά, μια βιντεοκάμερα ανθεκτική στις καιρικές συνθήκες και έναν ειδικά σχεδιασμένο σταθμό συλλογής δεδομένων, ο οποίος επικοινωνεί με ένα microcomputer που παράχθηκε στη Σύρο.

Περιηγηθείτε στο ψηφιακό βοτανολόγιο Ανθεμίς εδώ: https://anthemis.archipelagonetwork.org/