Πλήθος μελετών σε πολλές χώρες του κόσμου προσπαθούν να αποτυπώσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των οικογενειακών επιχειρήσεων που τις κάνουν να κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομία και να ξεχωρίζουν για τις επιδόσεις τους.
Τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά είναι τελικά αυτά που δημιουργούν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημά τους, με κυρίαρχο παράγοντα τον «οικογενειακό χαρακτήρα» της καθεμιάς.
Η τράπεζα «Coutts» η οποία ιδρύθηκε το 1692 στο Ηνωμένο Βασίλειο και μακροημερεύει ως σήμερα, μέχρι το 2011 απένειμε το «Βραβείο Coutts» σε μια οικογενειακή επιχείρηση που είχε έδρα την Αγγλία και την Ουαλία. Τη δεκαετία του 2000 ανέλαβε την πρωτοβουλία και ερεύνησε 300 οικογενειακές επιχειρήσεις που είχαν υποβάλλει υποψηφιότητα για το βραβείο. Η έρευνα διεξήχθη από το 2005 έως το 2010, με αντικείμενο ακριβώς τη διερεύνηση των παραγόντων εκείνων που οδηγούν στην επιτυχία τις οικογενειακές επιχειρήσεις.
Ο ερευνητής Rupert Merson που εργαζόταν για το περίφημο «London Business School» και το εξίσου φημισμένο «INSEAD», μελέτησε τις συγκεκριμένες οικογενειακές επιχειρήσεις και διαπίστωσε ότι πέντε είναι οι ομάδες των πλεονεκτημάτων που διαθέτουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, οι οικογενειακές επιχειρήσεις:
- Εφαρμόζουν εξαιρετικές πρακτικές διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού τους.
- Διαθέτουν μεγάλη ευελιξία ως επιχειρηματικές δομές, αλλά και ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων.
- Η στρατηγική τους και η γενικότερη επιχειρηματική δραστηριότητά τους έχει καθαρά προσωπικό χαρακτήρα.
- Διαθέτουν διαφάνεια στη διαχείριση, ειλικρίνεια στις σχέσεις τους και ακεραιότητα στη διαχείριση των επιχειρηματικών υποθέσεών τους, και,
- Η ίδια η οικογένεια λειτουργεί τελικά ως πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και διαμόρφωσης θετικής εικόνας για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που διαθέτει στην αγορά.
Μαζί με τα παραπάνω, πρέπει να προσθέσουμε προφανώς κι άλλα, τα οποία προκύπτουν από την καθημερινή λειτουργία τους και τα οποία τα έχουμε διαπιστώσει από την μακρόχρονη συνεργασία μας με οικογενειακές επιχειρήσεις, όπως:
- Η άμισθη εργασία. Τα μέλη της οικογένειας παρέχουν υπερβολική άμισθη εργασία στην οικογενειακή επιχείρηση. Άρα, τυπικά δεν αμείβονται για το σύνολο των ωρών εργασίας τους, άρα εργάζονται με μειωμένο κόστος για την επιχείρηση.
- Ο μακροπρόθεσμος προγραμματισμός. Υπάρχει πάντα ένας μακροπρόθεσμος προγραμματισμός, έστω κι αν δεν είναι γραπτός. Πάντοτε οι πρεσβύτεροι σκέπτονται τους νεότερους και καταστρώνουν τα σχέδιά τους, με έμφαση στην ανάπτυξη της ίδιας της επιχείρησης και αρκετές φορές στην επέκταση σε διαφορετικές επιχειρηματικές δραστηριότητες.
- Η δέσμευση σε έναν συγκεκριμένο στόχο. Τα μέλη της οικογένειας δεσμεύονται προς έναν κοινό στόχο. Το δέσιμο που έχουν μεταξύ τους βοηθά στο να είναι όλοι προσανατολισμένοι στην επιτυχημένη πορεία της επιχείρησης.
- Η ύπαρξη ισχυρών αξιών. Οι οικογενειακές αξίες που φέρει η κάθε επιχείρηση, δημιουργούν ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον και χώρο κοινωνικής και επιχειρηματικής δικαίωσης για τα μέλη της οικογένειας.
- Η καλή φήμη τους. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν καλή φήμη, αφού δίνουν έμφαση στην ποιότητα. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα γνωστές σε όλους μας οικογενειακές επιχειρήσεις προβάλλουν το έτος ίδρυσής τους, για να αποδείξουν αφενός την καλή τους φήμη και αφετέρου να τονίσουν την εμπιστοσύνη που τους δείχνουν οι πελάτες τους.
Βεβαίως, μαζί με τα πλεονεκτήματα, συνυπάρχουν και τα μειονεκτήματα. Πάρα πολλές φορές συναντάμε πολύ μεγάλη δυσχέρεια στην επιβολή πειθαρχίας, ειδικά με τα μέλη της επόμενης γενιάς. Για παράδειγμα, το θέμα τήρησης του ωραρίου και κυρίως της ώρας προσέλευσης, πολλές φορές αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα και αιτία συγκρούσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας. Επίσης, μια άλλη παθογένεια των οικογενειακών επιχειρήσεων είναι η προβληματική συνεργασία με επαγγελματικά στελέχη που δεν ανήκουν στην οικογένεια. Αυτό το θέμα πάρα πολλές φορές έχει οδηγήσει οικογενειακές επιχειρήσεις στην καταστροφή.
Ακολουθεί φυσικά ο «νεποτισμός.» «Γιός μου δεν είναι; Θα γίνει διευθυντής με το καλημέρα». Χωρίς κριτήρια αξιολόγησης, χωρίς εμπειρία… Πρόκειται για την τέλεια συνταγή καταστροφής του επιχειρηματικού κλίματος. Κι όταν «χαλάσει» το κλίμα, ακολουθούν οι σφοδρές οικογενειακές διαμάχες, που αποτελούν ένα ακόμη μειονέκτημα στον κόσμο των οικογενειακών επιχειρήσεων.
Φυσικά, έχουν καταγραφεί και άλλα μειονεκτήματα όπως:
- Οικογενειακές εμμονές και παρωχημένες αντιλήψεις που έχουν αντιπαραγωγικό χαρακτήρα.
- Αναζήτηση ομοφωνίας, άρα καθυστερήσεις σε όλα.
- Αναβολή σημαντικών αποφάσεων και γενικώς συντηρητική νοοτροπία, και,
- Η προσκόλληση του ιδρυτή στη θέση του ηγέτη ή το σύνδρομο της «κολλώδους σκυτάλης.»
Τελευταίο μειονέκτημα είναι ο «νεοπλουτισμός.» Πολλές φορές, η έλλειψη αξιών είναι δυνατόν να οδηγήσει σε λάθος δρόμο τα μέλη των οικογενειών, που είναι στρωμένος με επίδειξη πλούτου και εκδηλώσεις ματαιοδοξίας άνευ προηγουμένου. Υπάρχουν δυστυχώς και τέτοια φαινόμενα, που δικαιώνουν απολύτως τον τίτλο του βιβλίου του αείμνηστου Ζάχου Χατζηφωτίου: «Προσοχή! Νεόπλουτοι».
Σχόλια