Είναι τελικά η Κοινωνική Οικονομία η λύση στο πρόβλημα της ανάπτυξης της χώρας;

Κανείς δεν μπορεί να πει με μια λέξη αν η κοινωνική οικονομία όπως την ευαγγελίζονται οι κυβερνώντες και οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως εμπειρογνώμονες είναι η λύση στο πρόβλημα της Ελλάδας γενικά σαν όρος και σαν ένα γενικό πλαίσιο πάνω στο οποίο μπορεί κάποιος να στηρίξει την ελπίδα του είτε σαν άτομο είτε σαν ομάδα η σαν κοινωνία.

Η Κοινωνική Οικονομία είναι ένας γενικός όρος που δεν μπορεί να αυτοπροσδιοριστεί σαν η πανάκεια στην Οικονομική κατάρρευση καθώς είναι ένας άγνωστος παράγοντας σε μια πολυσύνθετη εξίσωση που δεν είναι η λύση αλλά ένα μέρος μιας σύνθετης εικόνας που μπορεί αν δυνάμει να έχει πολλές και διαφορετικές έννοιες και αναφορές.

Η Κοινωνική Οικονομία σαν έννοια συγκεκριμένη που θεσμοθέτησε ένα νέο μοντέλο εργασίας και ανάπτυξης καθιερώθηκε το 2011 με την ψήφιση του νόμου 4019/2011 για την νομική και λειτουργική θεσμοθέτηση ενός πλαισίου που έθετε κάποιους κανόνες αλλά δυστυχώς σαν κάθε καλή προσπάθεια σε αυτόν τον τόπο βρήκε πολέμιους από την πρώτη στιγμή και δεν είχε επαρκή υποστήριξη με τους κατάλληλους μηχανισμούς από τον ίδιο τον νομοθέτη και την οργανωμένη πολιτεία.

Το αποτέλεσμα πολλοί να το θεωρήσουν σαν την λύση στο πρόβλημα της επιβίωσης τους η να γίνει ακόμα ένα εργαλείο κατάχρησης η εκμετάλλευσης από κάθε λογής καραδοκουντες για προσωπική ανάδειξη και εκμετάλλευση των άλλων.

Σύμφωνα με τον Ν. 4019/2011, Κοινωνική Οικονομία ορίζεται: "το σύνολο των οικονομικών, επιχειρηματικών, παραγωγικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναλαμβάνονται από νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων, των οποίων ο καταστατικός σκοπός είναι η επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και η εξυπηρέτηση γενικότερων κοινωνικών συμφερόντων".

Πρόσφατα στο τέλος του Οκτωβρίου του 2016 είχαμε την ψήφιση του νέου νόμου για την Κοινωνική Οικονομία του 4430/2016 όπου όπως και ο προηγούμενος νόμος ήταν η άποψη της τότε εξουσίας για την οικονομία και την εργασία ακριβώς με την ιδία λογική ο νέος νόμος είναι η άποψη για την εργασία και την οικονομία της παρούσας κυβέρνησης και του νομοθέτη.

Το αν ο παρόν νόμος είναι στην σωστή κατεύθυνση η όχι μένει να το δείξει ο καιρός και η εφαρμογή του στο μέλλον και στο κατά πόσο θα γίνει κατανοητός από τους ενδιαφερομένους να επιχειρήσουν μέσα από την δημιουργία δομών που θα πληρούν τα κριτήρια αυτού του νόμου.

Παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες που καταβάλουν οι εργαζόμενοι στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης δεν αρκούν για την επιτυχία του θεσμού αυτού αν δεν συντρέχουν και άλλες προϋποθέσεις όπως θα αναφέρουμε παρακάτω και θα είναι και η εγγύηση της επιτυχίας.

Η κοινωνική οικονομία από μόνη της χωρίς την κατάλληλη υποδομή και αλλαγή νοοτροπίας δεν είναι δυστυχώς η λύση στο πρόβλημα αλλά μπορεί εν δυνάμει να επιδεινώσει την λειτουργία του θεσμού και την γενική εικόνα της οποίας θέλει να είναι η λύση αλλά καταντά πρόβλημα.

Δυστυχώς το παρόν οικονομικό εργατικό και κοινωνικό σύστημα είναι ιδιαίτερα τοξικό με ότι αυτό συνεπάγεται στην εφαρμογή του θεσμού αυτού σαν λύση.

Όταν τα κόστη που υπολογίζονται για την βιωσιμότητα ενός σχεδίου όπως είναι η εξοντωτική φορολόγηση σε έμμεσους η άμεσους φόρους το υπεραυξημένο κόστος της εργασίας με τις υπερβολικές εργοδοτικές εισφορές το κόστος του χρήματος και η μη δυνατότητα χρηματοδότησης των δομών από το κλασικό τραπεζικό σύστημα δημιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον για την ανάπτυξη της κοινωνίας και της οικονομίας γενικότερα.

Η δημιουργία προσδοκιών στους ενδιαφερομένους ότι κάτω από την λειτουργία μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης θα μπορέσουν να παράγουν προϊόντα η υπηρεσίες τόσο για την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας και μετά για την βιωσιμότητα του ίδιου του σχήματος κάτω από ένα θόλο μη σταθερό σύστημα και η αποτυχία εν συνεχεία της προσπάθειας καταστρέφει κάθε δυναμικότητα.

Θα πρέπει όλοι να καταλάβουν για άλλη μια φορά ότι η κοινωνική οικονομία δεν είναι η λύση αλλά ένα εργαλείο για την προσέγγιση του προβλήματος κάτω από ορισμένες συνθήκες και κανόνες όπως είναι η οικονομική κοινωνική και πολιτική σταθερότητα που θα δίνει εγγυήσεις ομαλής λειτουργίας κάτω από σταθερούς κανόνες και πρακτικές που θα επιτρέπουν την ανάπτυξη και την ολοκλήρωση της προσπάθειας όποιας και αν είναι σε όποιους και αν απευθύνεται.

Πάνω από όλα για να επιτύχει ένα εγχείρημα μέσα από την δημιουργία μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης είναι η σωστή διακρίβωση των αναγκών της τοπικής κοινωνίας πάνω από όλα καθώς αυτή είναι που θα το στηρίξει και θα το ενισχύσει καθώς την καλύτερη ιδέα και αν έχει κάποιος δεν θα έχει επιτυχία αν δεν το αποδεχτεί η τοπική κοινωνία.

Κατάλληλα λοιπόν ο νέος νόμος αναφέρει και κάνει σαφές από την αρχή του το παρακάτω

Νόμος 4430/2016 Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία και ανάπτυξη των φορέων της και άλλες διατάξεις. Άρθρο 1 Σκοπός

Σκοπός του παρόντος νόμου είναι η δημιουργία του νομοθετικού πλαισίου για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, ως μορφή εναλλακτικής οργάνωσης των οικονομικών δραστηριοτήτων.

Ειδικότερα, ο παρών νόμος στοχεύει:

• Στη διάχυση της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας σε όλους τους δυνατούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας.
• Στη στήριξη και την ενίσχυση των παραγωγικών εγχειρημάτων αυτοδιαχείρισης και της συλλογικής κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Έτσι λοιπόν οτιδήποτε γίνεται αποδεκτό και χρήσιμο στην τοπική κοινωνία μπορεί να έχει εφαρμογή και επιτυχία, καθώς ο σκοπός μέσα από την δημιουργία μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης είναι η κάλυψη αναγκών της τοπικής κοινωνίας όποιες και αν είναι αυτές χωρίς δεσμεύσεις και κατευθύνσεις από αναπροσδιοριζόμενους υποτίθεται μέντορες και καθοδηγητές καθώς σε ένα σύγχρονο κράτος του αναπτυγμένου δυτικού κόσμου δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές τέτοιες πρακτικές που θέλουν να επιβάλουν κανόνες συμπεριφοράς και λειτουργίας όταν οι ίδιοι τους καταπατουν στην πρώτη ευκαιρία για ίδιο όφελος αναλαμβάνοντας έργα με απευθείας ανάθεση εκατομμυρίων με αμφίβολες διαδικασίες ακριβώς το ίδιο που είχε γίνει και στα πρώτα χρόνια λειτουργιάς του θεσμού αυτού με καταστροφικά αποτελέσματα.

Η δημιουργία θέσεων εργασίας δεν είναι ο αυτοσκοπός μιας ΚοινΣΕπ λάθος που κάνουν πολλοί αλλά το αποτέλεσμα μιας σωστής στόχευσης στην επίλυση προβλημάτων της τοπικής κοινωνίας και μέσα από τις δράσεις αυτές η ανάπτυξη της ΚοινΣΕπ και η αμοιβή των εργαζόμενων μελών της

Τρεις είναι οι βασικοί πυλώνες που θα πρέπει πάνω σε αυτούς να ξεκινήσει το χτίσιμο της η Κοινωνική μας Συνεταιριστική Επιχείρηση.

• Αν δεν έχουμε επισημάνει την ανάγκη που υπάρχει στην τοπική κοινωνία (το πρώτο συνθετικό της ονομασίας – Κοινωνική)
• Αν δεν έχουμε επιλέξει σωστά τους συνεργάτες μας (το δεύτερο συνθετικό της ονομασίας – Συνεταιριστική)
• Αν δεν έχουμε κάνει μια μελέτη βιωσιμότητας (το τρίτο συνθετικό της ονομασίας – Επιχείρηση)

Τότε η αποτυχία είναι σίγουρη και η απογοήτευση των συνεργατών του εγχειρήματος.

Λέμε και πάλι ότι η ΚοινΣΕπ δεν είναι η λύση αλλά το εργαλείο που αν δεν το χειριστούμε σωστά θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιδιωκόμενα

Στο χέρι μας είναι να γίνει σωστά ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη του εγχειρήματος αυτού και να είναι βιώσιμο και σε βάθος χρόνου χρήσιμο στην τοπική κοινωνία

Ο βασικότερος συντελεστής παραγωγής σε μια κοινωνική επιχείρηση είναι το ανθρώπινο δυναμικό της, ιδιαίτερα όταν, ως συνήθως, δημιουργείται σε συνθήκες έλλειψης κεφαλαίου. Συνεπώς, η συγκρότηση της ιδρυτικής ομάδας έχει κομβική σημασία για την πορεία του όλου εγχειρήματος

Μια συνεταιριστική επιχείρηση απαιτεί ένα σύνολο δεξιοτήτων / ικανοτήτων / γνώσεων που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τη συγκεκριμένη οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται. Ενώ τις περισσότερες φορές τα ιδρυτικά μέλη διαθέτουν τις απαιτούμενες για την κύρια δραστηριότητα ικανότητες και γνώσεις, υποτιμούν την αναγκαιότητα των λεγόμενων περιφερειακών –αλλά εξίσου σημαντικών – καθηκόντων (π.χ. λογιστική παρακολούθηση, οικονομική διαχείριση, συλλογική διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, καθαριότητα/συντήρηση χώρων και εξοπλισμού, τεχνική υποστήριξη). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα είτε να καλύπτονται πλημμελώς τα συγκεκριμένα καθήκοντα ή/και να τα επιφορτίζονται συστηματικά συγκεκριμένα μέλη.

Κοινωνική ωφέλεια, δηλαδή εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών που συνήθως μένουν ακάλυπτες ή καλύπτονται πλημμελώς από τον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα ή/και το κράτος.

Κοινωνική καινοτομία, δηλαδή εντοπισμός νέων κοινωνικών αναγκών ή παραγωγή αγαθών και παροχή υπηρεσιών με τρόπο ο οποίος εισάγει νέες λογικές παραγωγής/κατανάλωσης.

Κοινωνική δικαιοσύνη, δηλαδή προσφορά αγαθών και υπηρεσιών σε χαμηλότερη τιμή, με στόχο να γίνει πιο εύκολη η πρόσβαση σε αυτά κοινωνικών στρωμάτων με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες.

Εργασιακή αποκατάσταση, δηλαδή δημιουργία θέσεων εργασίας για κοινωνικές ομάδες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση εργασίας.

Η ιδέα για την οικονομική δραστηριότητα μπορεί να προκύψει σε μια στιγμή έμπνευσης είτε γιατί κλείνει μια επιχείρηση στην τοπική κοινότητα είτε γιατί έχει ήδη αναπτυχθεί μια παρόμοια ιδέα σε άλλη περιοχή είτε γιατί έχει πετύχει σε έναν άλλο τομέα και μπορεί να μεταφερθεί. Σε όλες τις περιπτώσεις, η αρχή γίνεται με μια ιδέα που ανταποκρίνεται σε μια κοινωνική ανάγκη και έχει πιθανότητες να μετασχηματιστεί σε μια οικονομικά βιώσιμη επιχείρηση. Σε αυτό το στάδιο είναι χρήσιμο να «πέσουν» πολλές ιδέες στο τραπέζι και, αφού ορισμένες εγκαταλειφθούν ή τροποποιηθούν, οι τελικές να παρουσιαστούν σε φίλους/ες, προκειμένου να εντοπιστούν έγκαιρα λάθη και αστοχίες. Έχετε λοιπόν διακριβώσει μια ανάγκη στην περιοχή; Αναζητήστε λύσεις και ακούστε προτάσεις από γνώστες του αντικειμένου, βγείτε έξω στους έχοντες ανάγκη και μιλήστε μαζί τους ενημερωθείτε από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης αναζητήστε ειδικούς στο πρόβλημα και συμβουλευτείτε τους και με έναν σωστό προγραμματισμό ακόμα και αν το περιβάλλον είναι τοξικό και εχθρικό θα υπάρχει μια καλή πιθανότητα επιτυχίας.