Η μητρόπολη υπό την οπτική του Γιάννη Αρμεύτη

Αυτό το καλοκαίρι διεκδικεί τη δημαρχεία της πόλης. Με αρχιτεκτονική αλλά και πολιτική σκέψη, σε αυτή τη συνέντευξη, μιλά για τις πόλεις και τα κτίρια, με το βλέμμα στραμμένο προς την κοινωνία των ανθρώπων.

Ο Γιάννης Αρμεύτης ζει μεταξύ Αθήνας και Λεμεσού και διευθύνει το γραφείο Armeftis Partners. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε μιλάει ανοιχτά για το πώς μπορεί να γίνει βιώσιμη η Αθήνα, τι παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν, ενώ μιλάει διεξοδικά για τη δική του αρχιτεκτονική φιλοσοφία και στάση ζωής.

Ζείτε μεταξύ Αθήνας και Λεμεσού. Έχουν κοινά οι δύο πόλεις;

Οι δύο πόλεις αποτελούν κέντρα ανάπτυξης και δημιουργίας. Δύο πόλεις με ιστορία, πολιτισμό, παρελθόν και μέλλον. Είναι δύο πόλεις κοσμοπολίτικες, που προσελκύουν και φιλοξενούν πληθυσμό από πολλές χώρες του κόσμου. Είναι εξωστρεφείς, δυναμικές, ζωντανές, ξέρουν να διασκεδάζουν.

Τα τελευταία χρόνια η Λεμεσός παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα ανάπτυξη. Τούτο όμως, δεν είναι προμήνυμα (πάντα) καλών πραγμάτων, έτσι δεν είναι;

Η ανάπτυξη είναι ωφέλιμη όταν είναι για όλους. Τα προβλήματα δημιουργούνται όταν η ανάπτυξη προηγείται του σχεδιασμού και της οργάνωσης. Τα βασικά προβλήματα που προκύπτουν είναι το κυκλοφοριακό, περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα όπως η έλλειψη στέγης, η άνοδος στις τιμές των ενοικίων και το αυξημένο κόστος διαβίωσης.

Η Αθήνα, από τη μεριά της, αναπτύσσεται, ανασκάπτεται και αλλάζει διαρκώς. Με κάποιο τρόπο, όμως, παραμένει πάντα η ίδια. Ποια πιστεύετε πως είναι τα βασικά της μειονεκτήματα;

Η υπέρ δόμηση κάθε σπιθαμής γης, η απουσία επαρκών δημόσιων ανοικτών χώρων, η έλλειψη μεγάλων πάρκων και πνευμόνων πρασίνου που να διακόπτουν τη συνέχεια του αστικού τοπίου και η γήρανση των κτιρίων.

Αφού μιλήσαμε για μειονεκτήματα, σωστό είναι να αναφερθούμε και στα στρατηγικά πλεονεκτήματά της. Σε ποια από αυτά πιστεύετε πως πρέπει να επενδύσει;

Πιστεύω ότι πρέπει να επενδύσει περισσότερο στον πολιτισμό της και δεν εννοώ μόνο στο σκέλος των υποδομών αλλά και στο κομμάτι της παραγωγής. Υπάρχει πολιτιστική δραστηριότητα, πολλά ταλέντα και καλλιτέχνες που αξίζουν μια ευκαιρία και μπορούν να διαπρέψουν πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας. Η Αθήνα έχει τις δυνατότητες να συναγωνιστεί μεγάλες πόλεις του εξωτερικού στην παραγωγή σύγχρονου πολιτισμού. Η πολιτιστική δραστηριότητα σε όλα τα κοινωνικά στρώματα θα μπορούσε να λειτουργήσει πιο συμπεριληπτικά ώστε να σπάσει η περιθωριοποίηση. Να επιστρέψει το ενδιαφέρον για τη γειτονιά και τη συνοικία, να ζωντανέψουν και να ενεργοποιηθούν ξανά τα δημοκρατικά ένστικτα.

Συχνά χρησιμοποιούμε όρους που δεν είναι πάντα σίγουρο ότι γνωρίζουμε το πραγματικό τους «αποτύπωμα». Τι σημαίνει βιώσιμη πόλη στις μέρες μας;

Η βιώσιμη πόλη ταυτίζεται με την ποιότητα ζωής και την ποιότητα της καθημερινότητας κάθε πολίτη. Σημαίνει ποιοτικές θέσεις εργασίας, παραγωγικότητα, καινοτομία, καλή μισθοδοσία, αξιοπρεπή κατοίκηση, σε μια φιλική και ανθρώπινη πόλη που σέβεται τον δημότη και το περιβάλλον. Μια πόλη που δεν θα βασανίζει τους πολίτες στους δρόμουςλόγω κυκλοφοριακού, είτε λόγω γραφειοκρατίας σε κάθε επαφή με τον Δήμο και τις αρμόδιες Αρχές.

Θα μπορούσαν πόλεις σαν την Αθήνα ή τη Λεμεσό να γίνουν βιώσιμες;

ΓΜ Τα μεγέθη είναι διαφορετικά και κατ’ επέκταση οι προκλήσεις και οι στόχοι. Πιστεύω σε μια πόλη με λιγότερα αυτοκίνητα, περισσότερα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, περισσότερα ποδήλατα, με εναλλακτικά μέσα ηλεκτροκίνησης, με πολλά πάρκα και σύγχρονους μηχανισμούς ανακύκλωσης και καθαριότητας.

Αν είχατε τη δυνατότητα μιας άμεσης παρέμβασης, τι θα κάνατε στην Αθήνα;

Στατική, αισθητική και ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων παλαιών κτιριακών εγκαταστάσεων. Περαιτέρω, δημιουργία υποδομών για αντιμετώπιση των πλημμυρών. Κατεδάφιση όπου απαιτείται για αποκατάσταση των φυσικών ροών των ρεμάτων και ανάπλαση τους σε πνεύμονες πρασίνου.

ΔΜ Πέρυσι, αν δεν απατώμαι, είχατε μιλήσει στο The Archtect Show 4 για την ανάγκη να πάψουμε να είμαστε φοβικοί με τα ψηλά κτίρια. Ξέρετε για χρόνια στην Ελλάδα είχε αποκτήσει ιδεολογικό χαρακτήρα η εναντίωση με τους ουρανοξύστες. Τι λέτε επ’ αυτού;

Είναι παγκόσμιο φαινόμενο, είναι αποτέλεσμα της δυναμικής που προκύπτει από τον ανταγωνισμό των πόλεων για προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Τα ψηλά κτίρια προκύπτουν από τις πραγματικές ανάγκες της οικονομία και προσφέρουν πυκνότητα, χαμηλό αποτύπωμα και μεγάλους ανοικτούς χώρους πράσινου. Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται ωστόσο σωστός σχεδιασμός, ώστε η χωροθέτηση να είναι σε συγκεκριμένες περιοχές και να υποστηρίζεται από δημόσιες συγκοινωνίες όπως μέτρο, τραμ, λεωφορεία κλπ.

Πολλές φορές οι δημόσιες παρεμβάσεις αντί να βελτιώσουν την εικόνα της πόλης την μετατρέπουν σε ένα άγονο περιβάλλον. Εδώ και καιρό το κέντρο της Αθήνας μοιάζει με βομβαρδισμένο τοπίο. Τι συνιστά ορθή παρέμβαση;

Πάνω απ’ όλα χρειάζεται όραμα, στρατηγική και προοπτική που να προσφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη σε περισσότερους κατοίκους και περιοχές. Για παράδειγμα μια μεμονωμένη παρέμβαση χωρίς ιδιαίτερη σύνδεση με τον κύριο ιστό της πόλης δεν έχει τον ίδιο αντίκτυπο όπως π.χ. με τη δημιουργία δικτύων που να συνδέουν τις γειτονίες ώστε περισσότερος κόσμος να επωφελείται. Χρειάζονται ώριμα και κοστολογημένα έργα, με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, ώστε να μην μένουν εγκαταλειμμένα και ατέλειωτα.

Ποιο είναι το δικό σας αρχιτεκτονικό credo; Πάνω σε ποιες αρχές στηρίζεστε;

Βιωσιμότητα, λειτουργικότητα, εντοπιότητα, καινοτομία και αισθητική. Συνάμα, αναβαθμισμένη χωρική εμπειρία, ελκυστικότητα, κατασκευαστική αρτιότητα. Πεποίθησή μου είναι ότι ένα κτίριο μπορεί να επηρεάσει τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις και κατ’ επέκταση την κουλτούρα της πόλης.

Για ποιο έργο αισθάνεστε υπερήφανος ή, τέλος πάντων, ότι πλησιάσατε πολύ κοντά σ’ αυτό που είχατε οραματιστεί εξαρχής.

Με ενδιαφέρουν τα έργα που έχουν κοινωνικό αντίκτυπο και επηρεάζουν θετικά τη ζωή και την καθημερινότητα των ανθρώπων. Το Λανίτειο Γυμνάσιο στη Λεμεσό, εντάσσεται σε αυτή την κατηγορία.

Ο επιθετικός τουρισμός καταστρέφει τις πόλεις; Τις κάνει να μοιάζουν σαν μεγάλα εμπορικά πολυκαταστήματα;

Αυτή τη στιγμή στα ελληνικά νησιά μένει μόνο να χτιστεί ακόμη και ο βυθός του Αιγαίου. Ο άναρχος και μαζικός τουρισμός όντως μπορεί να καταστρέψει πόλεις, την ποιότητα ζωής και την καθημερινότητα των πολιτών. Αυτό συνδέεται συνήθως με την υποβάθμιση του αστικού χώρου, με την πολυκοσμία, την αισθητική, την ηχητική και περιβαλλοντική ρύπανση καθώς και με το gentrification περιοχών με αποτέλεσμα την εκδίωξη των παλιών κατοίκων και την αύξηση του κόστους ενοικίων και συνολικά του κόστους ζωής.

Είναι κατά βάσιν πολιτικές οι αποφάσεις που παίρνει ένας αρχιτέκτονας; Απηχούν τις απόψεις του για το πώς βλέπει την κοινωνία;

Είχα την τύχη τις πλείστες φορές να μην προκύπτουν ηθικά διλήμματα. Οι αποφάσεις και η αρχιτεκτονική γλώσσα και έκφραση δεν ήταν μακριά από την δίκη μου παιδεία και ηθική.

Έχουμε καταλάβει τι σημαίνει κλιματική κρίση; Οι νέοι αρχιτέκτονες γνωρίζουν πώς πρέπει να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες;

Στη ζωή μας ως αρχιτέκτονες μπαίνουν νέες έννοιες όπως αποτύπωμα άνθρακα, κόστος και παραγωγή ενέργειας πέραν από τις βασικές έννοιες της παθητικής βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, ηλιοπροστασίας και θερμομόνωσης.