Η κυκλική οικονομία - σε αντίθεση με την ακόμη επικρατούσα γραμμική οικονομία - είναι το νέο οικονομικό μοντέλο που θα υποστηρίξει την ενεργειακή μετάβαση και θα διασφαλίσει την κλιματική ουδετερότητα της Ευρώπης έως το 2050.
Η εφαρμογή της θα μειώσει το περιβαλλοντικό, ενεργειακό και κλιματικό αποτύπωμα κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας και θα συμβάλει στη δραστική μείωση των εκπομπών που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Αυτό τουλάχιστον είναι ο στόχος. Για να υλοποιηθεί όμως χρειάζεται να διανύσουμε αρκετό δρόμο. Η έννοια της κυκλικής οικονομίας έχει γίνει μεν αντιληπτή, αλλά η εφαρμογή της που απαιτεί επενδύσεις και διαφορετική προσέγγιση στις καθημερινές επιχειρηματικές και μη δραστηριότητες.
Κάποιες χώρες κάνουν ήδη σημαντικά βήματα και παρουσιάζουν εξαιρετικά παραδείγματα, κάποιες άλλες υστερούν, αλλά προσπαθούν. Αυτό φάνηκε κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης «Circle the Med» που πραγματοποιήθηκε για 7η φορά στη χώρα μας.
Οι πόροι τελειώνουν
Οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ανεξάντλητοι, θα μας πει ο κ. Γιώργος Κρεμλής, Πρόεδρος του «Circle the Med», Μέλος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Κυκλικής Οικονομίας και Κλίματος. Η υπέρμετρη χρήση τους λειτουργεί σε βάρος των αναγκών των επόμενων γενεών και έχει υψηλό αποτύπωμα. Η φειδώ στη χρήση τους και ο σεβασμός τους, καθώς και η προστασία της βιοποικιλότητας είναι εξαιρετικά σημαντικές για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Υπάρχουν ήδη πρώτες ύλες και κρίσιμα υλικά που αρχίζουν να σπανίζουν, τα οποία όμως που είναι απαραίτητα για τις νέες τεχνολογίες της ενεργειακής μετάβασης.
Καλές πρακτικές κυκλικής οικονομίας είναι η επαναχρησιμοποίηση, η ανάκτηση υλικών και η ανακύκλωση, καθώς και η παραγωγή ενέργειας από το σύμμεικτο υπόλειμμα των αποβλήτων που δεν μπορεί να ανακυκλωθεί. Σημαντική είναι επίσης και η επαναχρησιμοποίηση του επεξεργασμένου, γκρίζου νερού, από τα κέντρα επεξεργασίας λυμάτων για άρδευση ή βιομηχανική χρήση, καθώς και η αξιοποίηση της λυματολάσπης.
Η κυκλική οικονομία αφορά και στην ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων, την αφαλάτωση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), την ηλεκτροκίνηση, τα νέα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, τα νέα προϊόντα μεγαλύτερης διαρκείας ζωής που είναι επισκευάσιμα και ανακυκλώνονται εύκολα στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Σημαντική είναι επίσης και η περιβαλλοντική και κοινωνική διακυβέρνηση σε επίπεδο επιχειρήσεων - ESC - με τη μετεξέλιξη της σε κυκλική - CESG.
Εφαρμόζουμε αποτελεσματικά την κυκλική οικονομία στην Ελλάδα;
Η Ελλάδα έχει «Εθνικό σχέδιο κυκλικής οικονομίας» και οδικό χάρτη που θεσπίστηκε με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, σημειώνει ο κ. Κρεμλής. Το σχέδιο δράσης έχει τετραετή διάρκεια (2021-2025) και περιλαμβάνει 71 άξονες δράσης. Πολλοί από αυτούς υλοποιούνται ήδη, για άλλους όμως χρειάζονται Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ) ώστε να δημιουργηθούν τα ειδικά ρεύματα ανακύκλωσης και να εφαρμοσθεί η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού, καθώς και τα οικονομικά εργαλεία – «πληρώνω όσο πετάω», εγγυοδοσία* και διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού. Η διαχείριση των βιοαποβλήτων αποτελεί επίσης ιδιαίτερη πρόκληση. Το ίδιο και η βιομάζα των δασών και των κτηνοτροφικών προϊόντων καθώς και των προϊόντων αλιείας. Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος και ανάγκη θέσπισης των απαραίτητων ΚΥΑ για την εμπέδωση της κυκλικής οικονομίας στη Χώρα μας, παρά τα πρώτα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει.
Κυκλική οικονομία και κυκλικότητα στα ελληνικά νησιά
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το κάθε νησί να αποκτήσει αυτοτελές σχέδιο κυκλικής οικονομίας στο οποίο θα ενσωματώνεται το σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή αλλά και αλλά σχέδια που προβλέπει το ευρωενωσιακό δίκαιο, χωροταξικό σχέδιο ΑΠΕ, διαχείρισης αποβλήτων κλπ, μας λέει ο κ. Κρεμλής. Πράσινα νησιά δεν είναι αυτά στα οποία έχουν προωθηθεί οι ΑΠΕ ή η ηλεκτροκίνηση. Είναι τα κυκλικά νησιά - όπως θα πρέπει να αποκαλούνται - όπου εφαρμόζεται η κυκλική οικονομία στην ολιστική της προσέγγιση: διαχείριση αποβλήτων - στερεών και υγρών - υδάτινων πόρων, προώθηση ΑΠΕ κ.ο.κ.
«Έξυπνες» Vs «Κυκλικές» πόλεις
Την έννοια της «έξυπνης πόλης» θα πρέπει να διαδεχθεί η κυκλική πόλη στην ολιστική προσέγγιση της κυκλικής οικονομίας κατά την έννοια και του κυκλικού νησιού, τονίζει ο κ. Κρεμλής. Τα Τρίκαλα ήταν από τις πρώτες έξυπνες πόλεις με συνδυασμό στοιχείων κυκλικής και ψηφιακής οικονομίας. Η κυκλική πόλη πρέπει να διαθέτει ολιστικό σχέδιο κυκλικής οικονομίας καθώς και ενσωματωμένα σε αυτό όλα τα σχέδια που προβλέπει το ευρωενωσιακό δίκαιο, όπως διαχείρισης αποβλήτων, αντιμετώπισης πλημμυρών, σχέδια φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων (ΣΦΗΕ), κ.λπ.
Ο κ. Γιώργος Κρεμλής, Πρόεδρος του «Circle the Med», Μέλος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Κυκλικής Οικονομίας και Κλίματος
Αυτή τη στιγμή κυκλικές πόλεις και κυκλικά νησιά είναι τα νέα διακυβεύματα. Η κυκλική οικονομία είναι σημαντικό να εφαρμοσθεί οριζόντια και κατακόρυφα και να εξειδικευθεί στην κάθε γεωγραφική ενότητα λαμβάνοντας υπόψη της ιδιαιτερότητές της στο πλαίσιο και της κλιματικής κρίσης.
Στις νησιωτικές περιοχές πρέπει οι δραστηριότητες που ασκούνται να μετεξελιχθούν σε κυκλικές, ώστε ο τουρισμός να γίνει κυκλικός, με κυκλικά παράδειγμα ξενοδοχείων, αλλά και εφαρμογές στη γεωργία, την αλιεία και τις μεταφορές.
*Εγγυοδοσία είναι το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασιών, κατά το οποίο ο αγοραστής συσκευασμένου προϊόντος καταβάλλει στον πωλητή χρηματικό αντίτιμο (εγγυοδοτικό αντίτιμο), το οποίο του αποδίδεται κατά την επιστροφή της συσκευασίας, μίας ή πολλαπλής χρήσης, με σκοπό την εναλλακτική διαχείρισή της (παρ. 11, άρθρο 2, Ν.2939/2001 ως ισχύει).
Σχόλια