H ώρα του συστήματος γεωργικών αποβλήτων πλαστικών

Τα πλαστικά είναι καθοριστικά στη σύγχρονη γεωργία, καθώς μέσω της χρήσης πλαστικών μεμβρανών, διχτύων και δοχείων αποθήκευσης, ουσιαστικά επιτυγχάνεται αύξηση της ποσότητας της παραγωγής. Μέσω διαφόρων πλαστικών λύσεων ελέγχονται τα ζιζάνια και τα παράσιτα, την ίδια ώρα που διατηρείται η υγρασία του εδάφους σε κατάλληλα επίπεδα, βελτιώνοντας την πρόσληψη θρεπτικών ουσιών και την ανάπτυξη των φυτών. Και κατά την άρδευση όμως χρησιμοποιούνται πλαστικοί σωλήνες, καθώς είναι ανθεκτικοί και, στις περισσότερες περιπτώσεις, οικονομικοί σε σχέση με άλλες λύσεις.

Ακριβώς όμως λόγω των ωφελειών από την εκτεταμένη χρήση πλαστικών στη γεωργία, συσσωρεύονται απόβλητα που τελικώς καταλήγουν στο έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα.

«Πέταμα» και καύση

Η υφιστάμενη κατάσταση στη διαχείριση των πλαστικών στη γεωργία χαρακτηρίζεται από ελλείψεις στην καταγραφή των παραγόμενων ποσοτήτων. Η διάθεση στο έδαφος και η ανοιχτή καύση αποτελούν, δυστυχώς, κυρίαρχη πρακτική διαχείρισης. Αν και από το 2015, μέσω του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), τέθηκαν οι πρώτοι ειδικοί στόχοι ανά ρεύμα αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που προκύπτουν από την γεωργία και την κτηνοτροφία, αυτοί μέχρι σήμερα δεν έχουν επιτευχθεί.

Χωριστή συλλογή

Σύμφωνα με τον εθνικό σχεδιασμό, θα πρέπει να γίνεται χωριστή συλλογή και ανάκτηση των πλαστικών γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης, με έμφαση στα πλαστικά θερμοκηπίου και τα απόβλητα συσκευασίας, όπως αντίστοιχα και χωριστή και κατάλληλη διαχείριση των αποβλήτων συσκευασίας γεωργικών φαρμάκων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες μέσω συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης.

Η χώρα μας είναι από ετών ενταγμένη σε έναν ευρύτερο ευρωπαϊκό σχεδιασμό και προσπαθεί άλλοτε επιτυχώς και άλλοτε όχι, να εναρμονιστεί σ’ αυτές τις στρατηγικές, μας λέει ο κ. Μανώλης Μπαλτάς, Διευθύνων Σύμβουλος της ReDePlan. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πρόοδος, παρά την επιθυμία και τις προσπάθειες του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος και της βιομηχανίας πλαστικών, σημαντικό τμήμα της οποίας επιχειρεί με κάθε τρόπο, ανεξάρτητα από την έλλειψη σχετικών κρατικών δομών, να καταστήσει εφικτή την ανακύκλωση των αποβλήτων της, στις ελάχιστες υπάρχουσες, ιδιωτικές δομές - επιχειρήσεις ανακύκλωσης.

Χωρίς σύστημα γεωργικών αποβλήτων πλαστικών

Μέχρι σήμερα δεν έχουν ιδρυθεί και δε λειτουργούν «Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Γεωργικών Πλαστικών», αναφέρει ο κ. Μπαλτάς. Πρόκειται για ένα νέο ρεύμα αποβλήτων το οποίο έχει υπαχθεί στην υποχρέωση κατάρτισης προγράμματος διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού* σχετικά πρόσφατα.

Η πρώτη αναφορά έγινε στο ΕΣΔΑ το οποίο εγκρίθηκε το 2020 και ακολούθησε ο νόμος 4819/21, ο οποίος επέβαλε την υποχρέωση στους υπόχρεους παραγωγούς να προχωρήσουν στην ίδρυση «Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης» (ΣΕΔ), θέτοντας μάλιστα και συγκεκριμένα χρονικά ορόσημα σχετικά μ’ αυτό.

Σύμφωνα με το άρθρο 10 του εν λόγω νόμου, οι παραγωγοί και εισαγωγείς αυτών των προϊόντων θα έπρεπε να έχουν ιδρύσει «Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης» μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Αλλά αυτό δεν κατέστη εφικτό. Πρέπει βέβαια να επισημάνουμε, αναφέρει ο κ. Μπαλτάς, ότι αυτό δεν είναι ευθύνη των «υπόχρεων παραγωγών» και της βιομηχανίας των πλαστικών. Σε καμία περίπτωση. Οι «υπόχρεοι παραγωγοί» πλαστικών γεωργικής χρήσης, όπως και το σύνολο της βιομηχανίας πλαστικών, έχουν από ετών αναδείξει την ευθύνη, το ενδιαφέρον και την επιθυμία τους να θέσουν τα απόβλητα που προέρχονται από τα προϊόντα τους, σε ένα σύστημα απολύτου ελέγχου ως προς την τελική διάθεση και διαχείρισή τους. Και το αντιλαμβάνονται αυτό ως μία ολοκληρωμένη πολιτική της βιομηχανίας, με ιδιαίτερη εστίαση και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Ο κύριος λόγος για τον οποίον δεν έχουμε μέχρι σήμερα «Συστήματα Διαχείρισης Πλαστικών Γεωργικών Αποβλήτων» οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έχει ολοκληρωθεί το ανάλογο εφαρμοστικό δίκαιο.

Ο κ. Μανώλης Μπαλτάς, Διευθύνων Σύμβουλος της ReDePlan

Τα καλά νέα

Όμως υπάρχουν καλές εξελίξεις. Ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) ανέθεσε στη ReDePlan την κατάρτιση των νομοτεχνικών κειμένων, των Εφαρμοστικών Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων, που αποτελούν τους «οδηγούς» για την ίδρυση «Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης», τόσο για τα πλαστικά γεωργικά φιλμ και τους σωλήνες άρδευσης, όσο και για τα απόβλητα φαρμάκων που προορίζονται για οικιακή κατανάλωση. Προσφάτως οι εν λόγω ΚΥΑ ολοκληρώθηκαν και παραδόθηκαν στον ΕΟΑΝ μαζί με τις συνοδευτικές μελέτες τεκμηρίωσης και πλέον είναι θέμα χρόνου η υπογραφή τους προκειμένου να τεθούν σε εφαρμογή. Παράλληλα, οι «υπόχρεοι παραγωγοί» των γεωργικών πλαστικών σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος, μας έχουν αναθέσει και τις μελέτες ίδρυσης και λειτουργίας των Συστημάτων οι οποίες βρίσκονται σε πολύ εξελιγμένο επίπεδο ωριμότητας, αναφέρει ο κ. Μπαλτάς. Με την υπογραφή των ΚΥΑ, οπότε και θα τεθούν σε εφαρμογή, θα είμαστε σε θέση, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, να καταθέσουμε φακέλους έγκρισης κατάλληλων και βιώσιμων συστημάτων για να αρχίσει μια περίοδος ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης αυτών των αποβλήτων.

*Αφορά την ανάληψη ευθύνης εκ μέρους των εισαγωγέων και κατασκευαστών επιλεγμένων προϊόντων, για χρηματοδότηση και λειτουργία υποδομών που να επιτρέπουν στον καταναλωτή να επιστρέψει το προϊόν όταν αυτό καταστεί απόβλητο, προκειμένου να γίνει ορθολογική διαχείρισή του.