Με μεταβολικό σύνδρομο το 20% - 25% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού

Περίπου το 20% - 25% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού έχει το σύμπλεγμα παραγόντων κινδύνου που συνιστά το μεταβολικό σύνδρομο. Μάλιστα, το 2000, περίπου το 32% των ενηλίκων στις ΗΠΑ είχαν διαγνωστεί με μεταβολικό σύνδρομο, ενώ τα τελευταία χρόνια το ποσοστό έχει ανέλθει στο 34%.

Το βασικό σύμπτωμα του μεταβολικού συνδρόμου είναι η κεντρική παχυσαρκία, γνωστή και ως σπλαχνική παχυσαρκία ή ανδρικού τύπου. Χαρακτηρίζεται από συσσώρευση λιπώδους ιστού κυρίως γύρω από την μέση και τον κορμό. Άλλα συμπτώματα του μεταβολικού συνδρόμου περιλαμβάνουν υψηλή αρτηριακή πίεση, μειωμένη HDL χοληστερόλη ορού νηστείας, αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων ορού νηστείας, μειωμένη γλυκόζη νηστείας, αντίσταση στην ινσουλίνη ή προδιαβήτη. Οι σχετιζόμενες ενδείξεις περιλαμβάνουν υπερουριχαιμία, λιπώδες ήπαρ (ειδικά μαζί με παχυσαρκία) που εξελίσσεται σε μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών στις γυναίκες, στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες και μελανίζουσα ακάνθωση.

Υπάρχει έντονη συζήτηση αναφορικά με το εάν η παχυσαρκία ή/και η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι οι κύριες αιτίες του μεταβολικού συνδρόμου, ή εάν είναι συνέπειες μιας πιο εκτεταμένης μεταβολικής διαταραχής. Η παθοφυσιολογία είναι πολύ περίπλοκη και έχει αποσαφηνιστεί μόνο εν μέρει. Οι περισσότεροι άνθρωποι που επηρεάζονται από την πάθηση του μεταβολικού συνδρόμου είναι μεγαλύτερης ηλικίας, παχύσαρκοι και έχουν κάποιο βαθμό αντίστασης στην ινσουλίνη.

Οι πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για μεταβολικό σύνδρομο είναι η διατροφή και ιδιαίτερα η κατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη, η γενετική, η γήρανση, η καθιστική συμπεριφορά σε συνδυασμό με την χαμηλή σωματική δραστηριότητα, ο διαταραγμένος ύπνος και οι διαταραχές στην ψυχολογική διάθεση, η χρήση ψυχοτρόπων φαρμάκων και η υπερβολική χρήση αλκοόλ.

Έρευνες δείχνουν ότι οι δυτικές διατροφικές συνήθειες αποτελούν παράγοντα για την ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου, με την κατανάλωση τροφών που δεν είναι βιοχημικά κατάλληλες για τον άνθρωπο, και ότι η αύξηση βάρους σχετίζεται με το μεταβολικό σύνδρομο. Αντί για ολική παχυσαρκία, το βασικό κλινικό συστατικό του συνδρόμου είναι το σπλαχνικό ή/και το έκτοπο λίπος, δηλαδή το λίπος σε όργανα που δεν έχουν σχεδιαστεί για αποθήκευση λίπους, ενώ η κύρια μεταβολική ανωμαλία είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη.

Διερεύνηση

Μόλις διαπιστώνεται ότι κάποιος πάσχει από μεταβολικό σύνδρομο, πρέπει η προσέγγιση να είναι δραστική και σχετικά επιθετική, με στόχο να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων ή επιπλοκών, καθώς και διαβήτη τύπου 2. Γι’ αυτόν τον λόγο χρειάζεται να γίνεται ξεχωριστή εκτίμηση για κάθε ασθενή σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχει και να λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω:

• Βάρος και ύψος για την μέτρηση του δείκτη μάζας σώματος ΒΜΙ
• Περιφέρεια μέσης
• Μέτρηση της αρτηριακής πίεσης
• Μέτρηση των λιπιδίων του αίματος (χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων)
• Μέτρηση σακχάρου, γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, καμπύλης σακχάρου
• Θεραπεία

Η θεραπεία κινείται σε δύο βασικούς άξονες, την πρωτογενή παρέμβαση και τη δευτερογενή παρέμβαση.

Πρόληψη

Έχουν προταθεί διάφορες στρατηγικές για την πρόληψη της ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου, που περιλαμβάνουν αυξημένη σωματική δραστηριότητα, όπως περπάτημα 30 λεπτών κάθε ημέρα, και υγιεινή διατροφή με μειωμένες θερμίδες.

Πολλές μελέτες υποστηρίζουν την αξία ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Ωστόσο, μια μελέτη αναφέρει ότι αυτά τα μέτρα είναι αποτελεσματικά μόνον σε μια μειοψηφία ανθρώπων, κυρίως λόγω της έλλειψης συμμόρφωσής τους με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και στην διατροφή.

Η Διεθνής Ομάδα Δράσης κατά της Παχυσαρκίας (IOTF) υπογραμμίζει ότι απαιτούνται παρεμβάσεις σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο για την μείωση της ανάπτυξης του μεταβολικού συνδρόμου στους πληθυσμούς.

Διαχείριση

Οι επιμέρους διαταραχές που συνθέτουν το μεταβολικό σύνδρομο αντιμετωπίζονται ξεχωριστά και εξατομικευμένα. Για παράδειγμα, διουρητικά και αναστολείς μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την θεραπεία της υπέρτασης. Διάφορα φάρμακα για την χοληστερόλη μπορεί να είναι χρήσιμα, εάν η χοληστερόλη LDL, τα τριγλυκερίδια ή/και η HDL χοληστερόλη είναι μη φυσιολογικά.

Ο διαιτητικός περιορισμός υδατανθράκων μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, συμβάλλει στην απώλεια βάρους και ελαχιστοποιεί την χρήση πολλών φαρμάκων που μπορεί να συνταγογραφούνται για το μεταβολικό σύνδρομο.