Εξαγωγές: Σήμα για ανάκαμψη το 2024, τα «αγκάθια», και η εικόνα της αγοράς

Ειδικότερα, οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 428 εκατ. ευρώ (8,8%) και υποχώρησαν στα 4,42 δισ. ευρώ έναντι 4,85 δισ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα του 2022 ενώ και οι εισαγωγές υποχώρησαν, σημαντικά, κατά 1,74 δισ. ευρώ ή κατά 19,4% και άγγιξαν, μόλις, τα 7,21 δισ. ευρώ έναντι 8,96 δισ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα πέρσι.

Θετικό όμως πρόσημο για το 2024

Την ίδια ώρα, η αισιοδοξία για την πορεία των εξαγωγών την επόμενη χρονιά δεν εξασθενεί: Οι ελληνικές εξαγωγές έχουν τα εχέγγυα να ακολουθήσουν την άνοδο των διεθνών αγορών, σύμφωνα με τελευταίο report της ΕΤΕ για τον κλάδο.

Σήμερα, η δύσκολη διεθνής συγκυρία αναγκάζει τις ελληνικές εξαγωγές (εκτός πετρελαίου) να κατεβάζουν συνεχώς ταχύτητα, καταλήγοντας σε πτώση 6,1% στο τρίτο τρίμηνο του 2023 (σε ετήσια βάση και σε αποπληθωρισμένους όρους).

Με μέγεθος πτώσης αντίστοιχο των προηγούμενων κρίσεων (οικονομική κρίση και πανδημία), η τρέχουσα επιβράδυνση προκύπτει κατά τα 4/5 της από μειωμένη ζήτηση στις διεθνείς αγορές (με το λοιπό 1/5 να αφορά καθαρές απώλειες κλαδικών μεριδίων).

Μια «ακτινογραφία» για τις εξαγωγές: Ποιοι κερδίζουν - ποιοι χάνουν

Διφορούμενα είναι τα στοιχεία που διαμορφώνουν την μεγάλη εικόνα για την ώρα, πάντως, σε ένα περιβάλλον που πτωτικά κινήθηκαν όλες σχεδόν οι αγορές - προορισμοί. Ποιοι κλάδοι κερδίζουν, που εντοπίζονται πιέσεις:

• Υπάρχουν κλάδοι που οι Έλληνες εξαγωγείς χάνουν μερίδια έναντι των Ευρωπαίων ανταγωνιστών τους, επιδεινώνοντας έτσι την πτωτική πίεση ζήτησης, και καταλήγοντας σε σημαντικά καθοδικές επιδόσεις. Σε αυτή την κατηγορία, ξεχωρίζουν οι μεγάλοι κλάδοι της ένδυσης και των μετάλλων (-40% και -17%, αντίστοιχα, σε αποπληθωρισμένους όρους στο τρίτο τρίμηνο 2023), στους οποίους οφείλεται το μεγαλύτερο ποσοστό της πτώσης των συνολικών ελληνικών εξαγωγών.
• Ωστόσο, αξιοσημείωτο είναι ότι υπάρχουν κλάδοι που κατορθώνουν να κερδίσουν μερίδια, με εξέχουσα την επίδοση του φαρμάκου και του ξύλου/χαρτιού (+7% και +18%, αντίστοιχα, σε αποπληθωρισμένους όρους) – κλάδοι που τελικά επιτυγχάνουν συνολικά θετική επίδοση. Αθροιστικά, τα κέρδη μεριδίων στις διεθνείς αγορές (από τους δύο παραπάνω κλάδους και τα τρόφιμα) προσφέρουν ένα πολύτιμο φρένο στην εξαγωγική πτώση (της τάξης των €0,3 δις) – απουσία του οποίου η μείωση των ελληνικών εξαγωγών θα μπορούσε να φτάσει το 10% σε αποπληθωρισμένους όρους στο τρίτο τρίμηνο 2023.

Το τελευταίο τρίμηνο, οι πιέσεις και ο ρόλος του ελαιόλαδου

Όπως αναφέρει η ΕΤΕ, ο οριακά αρνητικός Οκτώβριος (-0,4% σε ετήσια βάση και σε αποπληθωρισμένους όρους), εκτιμάται ότι θα ακολουθηθεί από ένα δίμηνο εντονότερων καθοδικών πιέσεων, καθώς θα ξεκινάει να αποτυπώνεται η επίδραση από τη μειωμένη φετινή παραγωγή ελαιόλαδου και ελιών.

Συγκεκριμένα, η επίδραση αυτή, σε συνδυασμό με τις καταστροφές στην αγροτική παραγωγή της Θεσσαλίας, εκτιμάται πως θα στερήσουν 3 ποσοστιαίες μονάδες ανάπτυξης από το 4ο τρίμηνο 2023.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι εκτιμήσεις της ΕΤΕ για τις πραγματικές εξαγωγές στο τελευταίο τρίμηνο του έτους είναι της τάξης του -3% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022, οδηγώντας έτσι το σύνολο 2023 σε επίπεδα παρόμοια με τα περσινά (+0,3%, σε αποπληθωρισμένους όρους).

Εκτιμήσεις για ανάκαμψη το 2024 και 3 προκλήσεις

Για την επόμενη χρονιά, η εκτιμώμενη ανάκαμψη του διεθνούς εμπορίου το 2024 (+3,4%, από +0,8% φέτος, σε όρους όγκου) θα ενισχύσει σημαντικά τις ελληνικές εξαγωγές. Ωστόσο, τρεις παράγοντες αναμένεται να φρενάρουν μερικώς αυτή τη δυναμική:

• Οι πρώτοι μήνες του 2024 θα παραμείνουν υπό πίεση (εν μέρει λόγω της μειωμένης παραγωγής ελαιόλαδου και ελιών στοιχίζοντας περίπου 2 ποσοστιαίες μονάδες ανάπτυξης στο έτος) – τάση που επιβεβαιώνεται από τη χαμηλότερη (έναντι της μέσης ευρωπαϊκής) επίδοση των ελληνικών εξαγωγικών παραγγελιών.
• Η απώλεια μεριδίων στους μεγάλους κλάδους ένδυσης/υφασμάτων και μετάλλων θέτει υπό αμφισβήτηση τη δύναμη επανάκαμψής τους.
• Η αβεβαιότητα στο διεθνές περιβάλλον θα παραμείνει (κυρίως όσον αφορά τη γεωπολιτική αστάθεια, τα υψηλά επιτόκια και τον πληθωρισμό)

Καταλήγοντας η έρευνα υπογραμμίζει πως οι ελληνικές εξαγωγές, επιταχύνοντας συνεχώς μέσα στη χρονιά, εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 2-3% το 2024 (σε αποπληθωρισμένους όρους), παραμένοντας ωστόσο χαμηλότερα της μεσοπρόθεσμης τάσης για την ετήσια ανάπτυξή τους, περί τα 5%.