Ο Φλωράκης είχε δίκιο!

Τα τελευταία χρόνια το παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον έχει αλλάξει τελείως, ειδικά αν το συγκρίνει κανείς με αυτό που υπήρχε πριν την πανδημία. Είναι πλέον πολύπλοκο και αβέβαιο, ο ρυθμός των αλλαγών έχει επιταχυνθεί, οι όποιες διαταραχές συμβαίνουν συχνότερα από ποτέ, ενώ μια κρίση σ΄ ένα μέρος του κόσμου, σχεδόν αμέσως δημιουργεί το γνωστό φαινόμενο της «πεταλούδας.»

Ειδικοί σ΄ ολόκληρο τον κόσμο, προβλέπουν ότι η δεκαετία του 2020, που ήδη διανύουμε, θα είναι η πιο ασταθής και «μετασχηματιστική» περίοδος, εδώ και αιώνες. Ποιοι θα είναι όμως οι αποδέκτες των αναταράξεων; Τρεις πολύ σημαντικές οντότητες:

• το επιχειρηματικό περιβάλλον,
• η κοινωνία, και,
• η οικογένεια.

Κατά συνέπεια, οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι σε διαρκή ετοιμότητα για την προσαρμογή τους σε ένα μεγάλο κύμα διαρκούς αλλαγής, το οποίο κατά τα φαινόμενα θα βρίσκεται για πολύ καιρό σε εξέλιξη. Μάλιστα, σε πρόσφατη έρευνα που διενεργήθηκε από το «Cambridge Institute for Family Enterprise» διαπιστώθηκε ότι:

• Το 55% των ερωτώμενων αναμένει ότι η κλιματική αλλαγή, η οικολογική υποβάθμιση και οι κανονισμοί προστασίας του περιβάλλοντος, θα έχουν από μέτρια έως σημαντική μετασχηματιστική επίδραση, είτε θετική, είτε αρνητική, είτε κάποιον συνδυασμό τους, στις οικογενειακές επιχειρήσεις, ενώ,
• Το 74% των συμμετεχόντων στην ίδια έρευνα αναμένει ότι η ψηφιοποίηση, ο ρυθμός της τεχνολογικής αλλαγής και της κυβερνοασφάλειας, θα έχει ομοίως από μέτρια έως σημαντική μετασχηματιστική επίδραση στις οικογενειακές επιχειρήσεις παγκοσμίως.

Επιπλέον, και συγκεκριμένα το 2019, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) έκανε μια πραγματικά πολύ τολμηρή πρόβλεψη. Προέβλεψε ότι μέσα σε 15 έως 20 χρόνια, οι νέες τεχνολογίες αυτοματισμού ήταν πιθανόν να εξαλείψουν το 14% των θέσεων εργασίας στον κόσμο και να μεταμορφώσουν ριζικά ένα άλλο 32%. Αυτές οι προβλέψεις αφορούσαν περισσότερους από 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως, και δεν έλαβαν καν υπόψη τους το ChatGPT και γενικά το νέο κύμα τεχνητής νοημοσύνης που έχει κατακλύσει την αγορά. Προφανώς – κι εφόσον η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων παγκοσμίως είναι οικογενειακές – το στοιχείο τις αφορά άμεσα και εν δυνάμει μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην ανταγωνιστικότητά τους και εν τέλει στην ύπαρξή τους, αν δεν προσαρμόσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο στα νέα δεδομένα.

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, η μεγάλη πρόκληση για τις οικογενειακές επιχειρήσεις είναι η μόνιμη και διαρκής ετοιμότητά τους για την προσαρμογή τους στις αλλαγές. Αυτό σημαίνει τη δημιουργία της κατάλληλης στρατηγικής, που θ΄ αναθεωρείται τακτικά, με σκοπό να προσαρμόσει ή/και να δημιουργήσει ένα νέο μοντέλο οικογενειακής επιχείρησης, που θ΄ ανταποκρίνεται με ταχύτητα και ορθά, στις αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος. Για να γίνει όμως αυτό, χρειάζεται η κατάλληλη στελέχωση των οικογενειακών επιχειρήσεων και το «άνοιγμά» τους σε επιτελικούς συνεργάτες που δεν ανήκουν στην οικογένεια. Είναι βασική προϋπόθεση επιτυχίας να κατανοήσουν οι οικογένειες που είναι ιδιοκτήτριες οικογενειακών επιχειρήσεων ότι η πρόσληψη ενός ικανού στελέχους από την αγορά είναι επένδυση και όχι έξοδο. Είναι το μέσον για να μπορέσουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις σ’ αυτό το δύσκολο περιβάλλον να πάψουν να υπηρετούν την «πλάνη της εσωστρέφειας» και να υιοθετήσουν επιτέλους την «ευφυία της συνύφανσης.» Στο δύσκολο εξωτερικό περιβάλλον των ημερών μας, στρατηγική, ετοιμότητα και γνώση, είναι το τρίπτυχο της επιχειρηματικής κατεύθυνσης για την επιτυχία μιας οικογενειακής επιχείρησης. Μπορούμε να πούμε ότι είναι το νέο «τρίγωνο» της επιβίωσης στον 21ο αιώνα.

Ειδικά η ετοιμότητα μιας οικογενειακής επιχείρησης για το μέλλον, σημαίνει αξιοποίηση των δυνατοτήτων της για την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού. Πλέον η κάθε οικογενειακή επιχείρηση θα πρέπει να ανανεώνει τη γνώση της και την τεχνογνωσία που διαθέτει, προκειμένου να βρίσκεται διαρκώς μπροστά από τους ανταγωνιστές της. Αν, γενικά, μια εταιρεία, εν προκειμένω μια οικογενειακή επιχείρηση, μείνει «γνωσιακά» στάσιμη, τότε μόνο ο ανταγωνισμός που θ΄ αντιμετωπίσει από τους αντιγραφείς των προϊόντων της ή/και των υπηρεσιών της, θα μειώσει με βεβαιότητα την ανταγωνιστικότητά της και θα την οδηγήσει ακόμη και στο κλείσιμο. Οπότε είναι μονόδρομος η συνεχής εκπαίδευση και επανειδίκευση του προσωπικού της.

Άλλωστε, μια πρόσφατη μελέτη της γνωστής εταιρείας «Boston Consulting Group» (BCG) μας λέει ότι οι επιτυχημένες επιχειρήσεις για ν΄ αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις διαταραχές που προέρχονται από το επιχειρηματικό περιβάλλον, προβαίνουν στην αναβάθμιση του στελεχιακού και του εργατικού δυναμικού τους. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι αυτές οι επιχειρήσεις δαπανούν το 1,5% του συνολικού τους προϋπολογισμού για εκπαίδευση και κατάρτιση του προσωπικού τους. Στη νέα εποχή που ζούμε, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, η επανεκπαίδευση του προσωπικού των οικογενειακών επιχειρήσεων πρέπει να αποτελέσει στρατηγική επιλογή. Η ουσία αυτής της στρατηγικής επιλογής είναι η διαρκής ανανέωση προσόντων και δεξιοτήτων των ανθρώπων της κάθε επιχείρησης.

Πρόκειται για μια πραγματικά μεγάλη αλλαγή στην παγκόσμια αγορά εργασίας σε σχέση με το παρελθόν, η οποία υπαγορεύεται από τη γήρανση του ενεργού πληθυσμού, την εμφάνιση νέων επαγγελμάτων και την αυξανόμενη ανάγκη των εργαζομένων ν΄ αναπτύξουν δεξιότητες που αφορούν την εταιρεία τους. Ας μην ξεχνάμε ότι οι επιχειρήσεις είναι τα μυαλά των ανθρώπων τους και τίποτε άλλο! Σε κάθε περίπτωση, για να ενταχθεί στη στρατηγική μιας οικογενειακής επιχείρησης η εκπαίδευση του προσωπικού και η αναβάθμιση των προσόντων του, προτείνεται να σκεφθούμε ως εξής: η επανεκπαίδευση του προσωπικού είναι μια πρωτοβουλία επιτυχημένης διαχείρισης της αλλαγής για τη δημιουργία της επιχείρησης του μέλλοντος και έτσι πρέπει να την εκλάβουμε.

Μετά απ’ όλα αυτά, είχε δίκιο ο αείμνηστος ηγέτης του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης όταν έλεγε ότι: «Δεν πας στη νέα διαδρομή, με το παλιό εισιτήριο!»