Δεν υπάρχουν καλές συνήθειες. Όλες οι συνήθειες είναι κακές.

Ας κουνήσουμε λίγο τα νερά σήμερα. Είμαι βέβαιος πως όλοι - λίγο-πολύ - έχετε ακούσει για τη σημασία του να έχεις καλά habits (συνήθειες) ή καλά τελετουργικά (rituals). Δεν υπάρχει άνθρωπος που θα διαφωνήσει πως οι καλές συνήθειες χτίζουν μία προσωπικότητα, μία καριέρα και εν πολλοίς μία πετυχημένη ζωή, ενώ οι κακές συνήθειες από την άλλη μεριά, είναι με δυο κουβέντες η πηγή όλων των προβλημάτων. Ή μήπως όχι;

Μετά από αρκετά χρόνια στο χώρο, παίρνω τις αποστάσεις μου και κρατώ τις επιφυλάξεις μου για όλη την προηγούμενη παράγραφο και για κάθε βιβλίο, άρθρο ή οτιδήποτε άλλο εκθειάζει τη σημασία των καλών συνηθειών έναντι των κακών. Επίσης κοιτώ με μισό μάτι κάθε coach, ομιλητή και σύμβουλο (συμπεριλαμβανομένου του παλιότερου εαυτού μου) που μιλά για τη σπουδαία αξία των συνηθειών και τέλος πάντων, για να μην το γυροφέρνω, πιστεύω πως δεν υπάρχουν καλές και κακές συνήθειες. Όλες οι συνήθειες είναι κακές. Όλα τα habits είναι, bad habits, ναι; Ουφ, το έβγαλα από μέσα μου και ησύχασα.

Το πρόβλημα με τα habits είναι ότι τη στιγμή που θα μπουν σε λειτουργία το μυαλό και η νόηση φεύγουν από το προσκήνιο. Το να κάνεις κάτι από συνήθεια, σε πρακτικό επίπεδο σημαίνει πως την ώρα που το κάνεις δεν σκέφτεσαι. Ε, ακριβώς αυτό είναι το λάθος στην όλη φιλοσοφία των συνηθειών. Όλα τα habits είναι άσχημα γιατί όλα τα habits μεταμορφώνουν τον άνθρωπο από άνθρωπο που μπορεί να σκεφτεί, να αισθανθεί και να αφουγκραστεί σε μηχανή με αυτοματοποιημένες δράσεις και ανταποκρίσεις. Όλα τα habits απενεργοποιούν και ακυρώνουν το σπουδαιότερο όπλο της φαρέτρας μας.

Σαν να μην έφτανε αυτό, το να κάνεις κάτι από συνήθεια – που πάει να πει ότι το κάνεις ασυνείδητα – σημαίνει ότι δεν αξιολογείς την αποτελεσματικότητα της όποιας στρατηγικής σου σε σχέση με το τι υπάρχει αλλά σε σχέση με το τι υπήρχε όταν την ανέπτυξες. Μα τι στην ευχή συζητάμε μπορεί κάποιος να μου πει; Σε έναν κόσμο που κινείται αστραπιαία και είναι πολύ πιο πολύπλοκος από όσο μπορούμε να επεξεργαστούμε, τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι εκείνο που λειτουργούσε χθες, θα λειτουργεί και αύριο οπότε θα ήταν και καλό, έξυπνο, λειτουργικό να το κάνουμε συνήθειά μας; Γιατί προτιμούμε να είμαστε ρομπότ από ότι άνθρωποι;

Φυσικά τώρα, κάποιος αναγνώστης θα αναρωτηθεί: “Ωραία… και αν αποβάλλουμε τις συνήθειες τι μένει;”. Μένει η ικανότητα να είσαι παρών σε οτιδήποτε κάνεις. Μένει η δυνατότητα να χρησιμοποιείς το μυαλό σου και την ευφυΐα σου στο καθετί. Μένει η ευκαιρία να κάνεις τα πράγματα που χρειάζεται να γίνουν, όπως χρειάζεται να γίνουν όχι σαν να είσαι το κάποιο σκυλί στο εργαστήριο του Ivan Pavlov, αλλά σαν άνθρωπος που είναι ενεργός, παρών, έτοιμος να χρησιμοποιήσει πρακτικά και ουσιαστικά όλες τις δεξιότητές του.

Οι επιχειρήσεις πετάνε κυριολεκτικά εκατομμύρια σε εκπαιδεύσεις, οι γνώσεις των οποίων ευελπιστούν να γίνουν συνήθεια στους εργαζομένους τους, και κατόπιν αυτές οι συνήθειες να είναι αποτελεσματικές για αρκετό χρόνο ώστε να αξίζει η επένδυση που έγινε και να δώσει τα λεφτά της πίσω. Γνωρίζω καλά πως η παραπάνω πρόταση δεν είναι ευγενική, αλλά όπως βλέπω εγώ τα πράγματα είναι η απλή, καθαρή  πραγματικότητα. Οι επιχειρήσεις μιλούν για εκπαίδευση στελεχών ενώ στην πραγματικότητα αυτό που κάνουν είναι αναβάθμιση λογισμικού από εταιρείες ή ανθρώπους που πουλούν τέτοιο λογισμικό. Τι αντιπροτείνω σε αυτό; Να είμαστε παρόντες όταν κάνουμε το οτιδήποτε. Να εμπλεκόμαστε συνειδητά σε αυτό, να χρησιμοποιούμε τις γνώσεις μας. Τα μεγάλα αποτελέσματα έρχονται όταν κάνουμε τα μικρά με “μεγάλο” τρόπο. Ο “μεγάλος” τρόπος είναι να χρησιμοποιούμε το μυαλό μας και τις ικανότητές μας κατά το δοκούν και να μην στηριζόμαστε σε αυτοματισμούς οι οποίοι πιθανότατα δε λειτουργούν. Επιπλέον η συνειδητή και 100% ενεργή συμμετοχή σε αυτό που κάνουμε είναι το εισιτήριο διαρκείας για το Flow Mode όπου όχι μόνο επιτρέπει την αξιοποίηση όλων των ικανοτήτων/δυνατοτήτων μας, αλλά και την εξέλιξη και βελτίωση αυτών. Τέλος, η ικανότητά μας να είμαστε παρόντες σε ότι κάνουμε και να εμπλεκόμαστε σε αυτό σαν να είναι η πρώτη φορά και ταυτόχρονα το τελευταίο πράγμα που θα κάνουμε, “καθαρίζει” ένα χώρο μέσα μας όπου φωλιάζει η χαρά και η βαθιά ικανοποίηση. Αλήθεια τι άλλο θα μπορούσε να ζητήσει κανείς;