Η ανάγκη εξεύρεσης ενεργειακών πόρων με μηδενική όμως επιβάρυνση στο περιβάλλον, έχει ανοίξει τη συζήτηση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την αξιοποίηση του υδρογόνου. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να ενισχύσει την παραγωγή υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ανακοίνωσε την πρώτη δημοπρασία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου από την οποία αναμένονται έσοδα 800 εκατ. ευρώ μέσω εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών.
Η προσπάθεια αυτή σχετίζεται με τα πρόσθετα μέτρα που υιοθετεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για την επίτευξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, ώστε να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050.
Τι είναι όμως το υδρογόνο και γιατί γίνεται τόσος λόγος γι’ αυτό;
Το υδρογόνο είναι το ελαφρύτερο χημικό στοιχείο και βρίσκεται άφθονο στο σύμπαν. Το άτομο του υδρογόνου χρησιμοποιήθηκε στην ανάπτυξη της ατομικής θεωρίας. Μάλιστα κατά τη διάρκεια του “ψυχρού πολέμου” αναπτύχθηκε η υδρογονοβόμβα που ακόμα και σήμερα θεωρείται το ισχυρότερο όπλο μαζικής καταστροφής του πλανήτη.
Όσον αφορά τη βιομηχανία, το υδρογόνο αξιοποιείται ευρύτατα στην παραγωγή λιπασμάτων.
Ανάπτυξη αλυσίδας υδρογόνου
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το Φεβρουάριο 2022 και οι επακόλουθες γεωστρατηγικές εντάσεις κατέστησαν απαραίτητες νέες πολιτικές (REPowerEU) στην ΕΕ, στοχεύοντας στην εξοικονόμηση ενέργειας, στην παραγωγή καθαρής ενέργειας και στη διαφοροποίηση των ενεργειακών μας αποθεμάτων, μας λέει ο Δρ. Σπυρίδων Ν. Οικονόμου, Γενικός Διευθυντής Τεχνολογιών Υδρογόνου του ομίλου EUNICE Energy.
Στόχοι πολιτικής REPowerEU
Σημαντική παράμετρος προς την επίτευξη των προαναφερόμενων μέτρων πολιτικής θεωρείται η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για το Υδρογόνο, η οποία θα δώσει ώθηση στην παραγωγή καθαρού υδρογόνου στην Ευρώπη. Το ΥΠΕΝ έχει θεσμοθετήσει ομάδα εργασίας για τη σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για το Υδρογόνο (Α.Π.: ΥΠΕΝ/∆ΑΠΕΕΚ/119793/4431, 12.12.2020) η οποία υπέβαλλε την εισήγησή της στον Υπουργό και αναμένεται η δημοσιοποίησή της.
Δρ. Σπυρίδων Ν. Οικονόμου, Γενικός Διευθυντής Τεχνολογιών Υδρογόνου του ομίλου EUNICE Energy
Όσον αφορά την παραγωγή καθαρού υδρογόνου, μας λέει ο κ. Οικονόμου, δύο είναι οι βασικές επιλογές: το «πράσινο» υδρογόνο που παράγεται με ηλεκτρόλυση νερού, χρησιμοποιώντας ενέργεια από ΑΠΕ, και το «μπλε» υδρογόνο που παράγεται από φυσικό αέριο με δέσμευση και αποθήκευση του άνθρακα. Μεταξύ των διαφορετικών αποχρώσεων του υδρογόνου, το πράσινο υδρογόνο είναι το μόνο κατάλληλο για μια πλήρως βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση.
Οι αποχρώσεις του υδρογόνου. Βιβλ. αναφορά: IRENA (2021), Making the breakthrough: Green hydrogen policies and technology costs, International Renewable Energy Agency, Abu Dhabi
Όπως αναφέρει η κα Κλεοπάτρα Αβραάμ, Strategic Planning Senior Manager του ΔΕΣΦΑ, το «μπλε υδρογόνο» έχει σημαντικά μικρότερο αποτύπωμα σε σχέση με τα υπόλοιπα χρώματα που χρησιμοποιούνται για την κωδικοποίηση του υδρογόνου, όπως το «γκρι» που δεν περιλαμβάνει δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα ή το «καφέ» που προέρχεται από την αεριοποίηση του γαιάνθρακα.
Τα κόστη και οι επενδύσεις
Πρόσφατη έκθεση του International Renewable Energy Agency (IRENA) αναφέρει μέτρα μείωσης του κόστους των συσκευών ηλεκτρόλυσης, ώστε να μειωθεί το κόστος πράσινου υδρογόνου κάτω από 2 €/kg μέσα σε μια δεκαετία, μας λέει ο κ. Οικονόμου. Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική έχει ως στόχο την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος των μονάδων ηλεκτρόλυσης από τα σημερινά των 60 MW σε 6 GW έως το 2024 και σε 40 GW έως το 2030, με κόστος μεταξύ 24 και 42 δις. ευρώ. Για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου με τροφοδοσία ενέργειας από ΑΠΕ θα απαιτηθούν 220-340 δις. ευρώ για επενδύσεις σε ΑΠΕ 80-120 GW (φωτοβολταϊκά και αιολικά). Επίσης, θα απαιτηθούν τουλάχιστον 11 δις. ευρώ για τη μετασκευή των μισών υφιστάμενων μονάδων H2 με τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 και άλλα 65 δισ. ευρώ για σταθμούς μεταφοράς, διανομής, αποθήκευσης και ανεφοδιασμού υδρογόνου. Το σύνολο ανέρχεται μεταξύ 320 δις. και 458 δις. ευρώ. Τα προαναφερόμενα ποσά που θα επενδυθούν έως το 2030 και αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά έως το 2050, θα συντελέσουν στην αλλαγή του ενεργειακού τομέα σε ορίζοντα δεκαετίας.
Οι υποδομές τώρα και στο μέλλον
Η ανάπτυξη υποδομών που είναι συμβατές με τη μεταφορά υδρογόνου αποτελούν προαπαιτούμενο για τη δημιουργία μιας εύρωστης αγοράς, σημειώνει η κα Αβραάμ. Ήδη ο ΔΕΣΦΑ στο πρόγραμμα ανάπτυξής του, προχωρά στην υλοποίηση επενδύσεων που θα μπορούν να μεταφέρουν υδρογόνο.
Κλεοπάτρα Αβραάμ, Strategic Planning Senior Manager του ΔΕΣΦΑ
Μάλιστα ο αγωγός «Υψηλής Πίεσης» στη Δυτική Μακεδονία, με ημερομηνία ολοκλήρωσης εντός του 2024, αποτελεί τον πρώτο αγωγό που θα μπορεί να μεταφέρει έως και 100% υδρογόνο. Ακολουθούν ο αγωγός διασύνδεσης με τη Βόρεια Μακεδονία αλλά και ο διπλασιασμός του κλάδου υψηλής πίεσης «Καρπερή-Κομοτηνή», ενώ με κοινή πρόταση με τον Διαχειριστή της Βουλγαρίας εντάχθηκε στην 6η λίστα έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (PCI List), η ανάπτυξη ενός κεντρικού αγωγού για την αποκλειστική μεταφορά υδρογόνου μήκους 540 χλμ., ο οποίος θα εκτείνεται από την Κόρινθο έως και το Σιδηρόκαστρο, όπου και θα διασυνδέεται με το όμορο έργο της Bulgartrangaz. Ο αγωγός αυτός θα αποτελέσει τη «ραχοκοκαλιά» της Ελλάδας για την μεταφορά υδρογόνου και θα παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη τόσο της περιφερειακής αγοράς στα Βαλκάνια και την ΝΑ Ευρώπη όσο και στην Κεντρική Ευρώπη.
Κρήτη: Το πράσινο νησί υδρογόνου στην Ευρώπη
Η EUNICE συμμετέχοντας στην ανάπτυξη της αλυσίδας αξίας του υδρογόνου, συντονίζει ευρωπαϊκό έργο οκτώ εταίρων για την ανάπτυξη “κοιλάδας υδρογόνου” στην Κρήτη, αναφέρει ο κ. Οικονόμου, με τη φιλοδοξία να αναδειχθεί το νησί ως το «Πράσινο Νησί Υδρογόνου» στην Ευρώπη, υπό τη συμμετοχή και εποπτεία της Περιφέρειας Κρήτης. Το έργο με τίτλο «Crete Aegean H2 Valley (CRAVE-H2)» συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον οργανισμό Clean Hydrogen Partnership με 11,2 εκατ. ευρώ. Η εγκατάσταση του έργου παραγωγής, αποθήκευσης και χρήσης πράσινου υδρογόνου θα γίνει στον ενεργειακό κόμβο του Αθερινόλακκου Λασιθίου. Αντικειμενικός σκοπός του έργου είναι η απανθρακοποίηση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και των μεταφορών. Οφέλη από την ανάπτυξη της αλυσίδας αξίας υδρογόνου στην Κρήτη αναμένονται με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, την ενδυνάμωση πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, την εξωστρέφεια ελληνικών επιχειρήσεων, αλλά και τις θετικές επιπτώσεις από τη χρήση καθαρής ενέργειας και καυσίμων για το περιβάλλον και τους πολίτες.
Στρατηγικός παίκτης η Ελλάδα σε σχέση με Κίνα και ΗΠΑ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια έχει κάνει άλματα στην θεσμοθέτηση ενός σταθερού πλαισίου για το «πράσινο υδρογόνο», παρουσιάζοντας σημαντικές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής και των εισαγωγών, όπως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για το Υδρογόνο, οι οδηγίες RED για την χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και o μηχανισμός CBAM, ο οποίος μεταξύ άλλων προστατεύει την ευρωπαϊκή παραγωγή «πράσινου υδρογόνου» από τον αθέμιτο ανταγωνισμό των εισαγωγών από χώρες που δεν αποδεικνύουν έμπρακτα τον «πράσινο» χαρακτήρα του καυσίμου, αναφέρει η κα Αβραάμ.
Επιπρόσθετα, η ιδιαίτερα πλεονεκτική γεωγραφική θέση της Ελλάδας, της δίνει την δυνατότητα να παίξει σημαντικό ρόλο τόσο στην εγχώρια παραγωγή «πράσινου υδρογόνου», όσο και στην αλυσίδα μεταφοράς του από χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής προς την κεντρική Ευρώπη. Το υψηλό αιολικό και ηλιακό δυναμικό της χώρας προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες σε επίπεδο παραγωγής, ενώ οι στρατηγικές υποδομές, πλήρως εναρμονισμένες με τα πρότυπα υδρογόνου, που κατέχει και αναπτύσσει ο ΔΕΣΦΑ θα μπορέσουν να μεταφέρουν τις εγχώριες και εισαγόμενες ποσότητες «πράσινου υδρογόνου», μέσω του νότιου διαδρόμου, στην καρδιά της Ευρώπης.
Σχόλια