​ΕΕ: Σύσταση στα κράτη μέλη για αυξημένη συνεργασία στο πλαίσιο της Σένγκεν

Μεταξύ Μαΐου και Νοεμβρίου 2023 πραγματοποιήθηκε επίσημη διαδικασία διαβούλευσης με τα κράτη μέλη που επανέφεραν τους συνοριακούς ελέγχους, καθώς και με τα κράτη μέλη που επηρεάζονται από τους εν λόγω ελέγχους.

Ο χώρος Σένγκεν είναι ο χώρος χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα που στηρίζει την ελεύθερη κυκλοφορία περισσότερων από 425 εκατομμυρίων πολιτών της ΕΕ, καθώς και υπηκόων τρίτων χωρών που ζουν στην ΕΕ ή επισκέπτονται την ΕΕ. Η επαναφορά των συνοριακών ελέγχων πρέπει να εξακολουθήσει να πραγματοποιείται κατ' εξαίρεση, να είναι αυστηρά περιορισμένη χρονικά και να εφαρμόζεται ως μέτρο έσχατης ανάγκης, εάν έχει διαπιστωθεί σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια. Πρέπει να διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αγαθών και υπηρεσιών στον χώρο Σένγκεν. Όπως αναφέρεται στην έκθεση του 2023 για την κατάσταση του Σένγκεν, είναι αναγκαίο να ενταθεί η συνεργασία για τη διαφύλαξη της ασφάλειας, με παράλληλη σταδιακή κατάργηση των μακροχρόνιων συνοριακών ελέγχων.

Η σημερινή σύσταση προωθεί τη χρήση εναλλακτικών μέτρων αντί των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, καθώς και την αυξημένη συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών σε περίπτωση επαναφοράς των εν λόγω ελέγχων σε οκτώ τομείς:

1. Διαρθρωμένη συνεργασία σε όλα τα επίπεδα: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν μόνιμα σημεία επαφής για τη διασφάλιση συντονισμένης αντίδρασης σε σοβαρές απειλές για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της διακίνησης ναρκωτικών, η οποία αντίδραση θα προσαρμόζεται στην κλίμακα των προκλήσεων και των αναγκών.
2. Ενίσχυση της ικανότητας λήψης κοινών μέτρων: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επανεξετάζουν και, κατά περίπτωση, να προσαρμόζουν τα διμερή πλαίσιά τους ώστε να παρέχουν τη βάση για διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου. Θα πρέπει επίσης να αναπτύσσουν κοινές αναλύσεις κινδύνου και να παράσχουν επαρκείς πόρους για κοινές περιπολίες.
3. Συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου του Ιουνίου 2022 σχετικά με την επιχειρησιακή συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου, ώστε να ενισχυθεί η επιχειρησιακή συνεργασία στα εσωτερικά σύνορα. Θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν τις ορθές πρακτικές επιχειρησιακής συνεργασίας στον τομέα της επιβολής του νόμου που υπάρχουν σε άλλα κράτη μέλη και να αξιοποιήσουν τη χρηματοδότηση της ΕΕ για τον σκοπό αυτόν.
4. Εντατικοποίηση των κοινών δράσεων για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν συντονισμένα μέτρα και να συνεργάζονται με την Ευρωπόλ, την Eurojust και τον Frontex για την ενίσχυση της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μεταναστών, μεταξύ άλλων με στόχο τη μείωση των παράνομων μετακινήσεων εντός της ΕΕ.
5. Πλήρης αξιοποίηση των εργαλείων στον τομέα των επιστροφών για την αντιμετώπιση των παράνομων μετακινήσεων: Η Επιτροπή ενθαρρύνει την πλήρη χρήση των διμερών συμφωνιών επανεισδοχής μεταξύ κρατών μελών και διεθνών εταίρων. Η αυξημένη χρήση της αμοιβαίας αναγνώρισης των αποφάσεων επιστροφής είναι επίσης καίριας σημασίας για την επίσπευση των επιστροφών, σύμφωνα με τη σύσταση της Επιτροπής του Μαρτίου 2023.
6. Αντιμετώπιση των παράνομων μετακινήσεων: Τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν παράνομες μετακινήσεις θα πρέπει, καταρχάς, να εντείνουν τους αστυνομικούς ελέγχους στις περιοχές των εσωτερικών συνόρων· κάθε απόφαση για την επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από μέτρα μετριασμού και να υπόκειται σε συνεχή επανεξέταση.
7. Ενίσχυση των κοινών δράσεων για την καταπολέμηση της διακρατικής τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος: Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν την εφαρμογή της οδηγίας σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών για την καταπολέμηση της διασυνοριακής τρομοκρατίας και του διασυνοριακού οργανωμένου εγκλήματος. Καθορίζει κοινούς κανόνες για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου στα κράτη μέλη και πρέπει να μεταφερθεί στην εθνική τους νομοθεσία έως τις 12 Δεκεμβρίου 2024.
8. Μέτρα για τον περιορισμό της εισαγωγής ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να περιορίσουν τη χρήση συστηματικών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα σε εξαιρετικές περιστάσεις, δίνοντας προτίμηση τους κινητούς ελέγχους στην επικράτεια των κρατών μελών και ενισχύοντας τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να περιορίζουν τις επιπτώσεις στη ροή της κυκλοφορίας και να διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα διασυνοριακών μεταφορικών συνδέσεων.

Επόμενα βήματα

Ο συντονιστής Σένγκεν θα συνεχίσει να στηρίζει και να συνεργάζεται με τα κράτη μέλη, ενώ θα είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να συνεργάζονται στενά για την εφαρμογή της παρούσας σύστασης.

Ο συντονιστής Σένγκεν θα ενημερώνει επίσης τακτικά το Συμβούλιο Σένγκεν σχετικά με το θέμα αυτό.
Ιστορικό

Η παρούσα σύσταση έχει ως αφετηρία τη σύσταση της Επιτροπής του 2017 σχετικά με τους αστυνομικούς ελέγχους και τη διασυνοριακή αστυνομική συνεργασία. Αντικατοπτρίζει επίσης την πρόσφατη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την αντιμετώπιση των απειλών κατά της ασφάλειας χωρίς επιστροφή στους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. Η σύσταση συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο αντικατοπτρίζει την επίσημη διαδικασία διαβούλευσης με τα κράτη μέλη, η οποία ανακοινώθηκε στην έκθεση για την κατάσταση του Σένγκεν της 16ης Μαΐου 2023. Στη διαβούλευση συμμετείχαν η Αυστρία, το Βέλγιο, η Δανία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Σλοβενία, η Ισπανία και η Ελβετία.

Για την πρόληψη των παράνομων μετακινήσεων και την ενίσχυση της συνεργασίας των κρατών μελών για τη διαχείριση της μετανάστευσης, η Επιτροπή παρουσίασε επίσης σήμερα ένα ακόμη έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Ο χάρτης πορείας του Δουβλίνου στην πράξη», στο οποίο περιγράφονται οι βέλτιστες πρακτικές των κρατών μελών κατά την εφαρμογή του κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ. Ο κανονισμός αυτός καθορίζει το κράτος μέλος που είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου. Αυτές οι βέλτιστες πρακτικές βασίζονται στον χάρτη πορείας του Δουβλίνου, ο οποίος εγκρίθηκε από τα κράτη μέλη τον Νοέμβριο του 2022. Η έκθεση καθορίζει τις πρακτικές δράσεις που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της έγκαιρης και αποτελεσματικής μεταφοράς των αιτούντων άσυλο σε όλα τα κράτη μέλη, μειώνοντας τις παράνομες μετακινήσεις.

Ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας δήλωσε σχετικά:

Ο χώρος Σένγκεν αποτελεί το κορυφαίο επίτευγμα της Ευρώπης —ένα από τα πλέον εμβληματικά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης— και οι μακροχρόνιοι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα υπονομεύουν τον λόγο ύπαρξής του. Ενώ εργαζόμαστε για τη μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης του χώρου Σένγκεν, τα κράτη μέλη πρέπει να συνεργαστούν για να συμβάλουν στην πρόληψη των απειλών που σχετίζονται με την τρομοκρατία, την παράνομη διακίνηση μεταναστών και τις παράνομες μετακινήσεις σε ολόκληρο τον χώρο Σένγκεν, μετριάζοντας παράλληλα τον αντίκτυπο στον χώρο Σένγκεν στο σύνολό του.

Η κ. Ίλβα Γιούανσον, επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, δήλωσε:

Η επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα έχει αντίκτυπο στην άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας, στη λειτουργία της ενιαίας αγοράς και στους υφιστάμενους κοινωνικοοικονομικούς δεσμούς στις διασυνοριακές περιοχές. Με την παρούσα σύσταση, κάνουμε ένα ακόμη βήμα για να διασφαλίσουμε ότι αυτό παραμένει μέτρο έσχατης ανάγκης και εφαρμόζεται μόνο με τη συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων κρατών μελών.