Δεν νοείται επιτυχημένος επιχειρηματίας που δεν έχει εξασφαλίσει την «επόμενη μέρα» για την εταιρεία του

Όπως σε όλον τον κόσμο έτσι και στην Ελλάδα ένα μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων ανήκουν ή διοικούνται από οικογένειες. Η Ελλάδα έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: ένα συντριπτικό ποσοστό των ιδρυτών των οικογενειακών επιχειρήσεων πλησιάζουν ή/και έχουν ξεπεράσει το εβδομηκοστό έτος της ηλικίας τους, άρα πολύ σύντομα θα γεννηθεί ανάγκη μεταβίβασης της ηγεσίας στην επόμενη γενιά.

Ειδικότερα, και σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας που φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα, τα άτομα ηλικίας από 55 – 64 το 2021 ήταν περίπου 1,4 εκ..

Τα άτομα αυτά σήμερα είναι σε ηλικία από 58 – 67 ετών, άρα σε 1 μέχρι και 9 χρόνια θα έχουν συνταξιοδοτηθεί. Πόσα άραγε από αυτά είναι ιδιοκτήτες οικογενειακών επιχειρήσεων; Αυθαίρετα θα έγραφα, ότι είναι μόλις το 10%. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 140.000 οικογενειακές επιχειρήσεις (τουλάχιστον!) θα αντιμετωπίσουν την ανάγκη διαδοχής από σήμερα και για τα επόμενα 1 έως 9 χρόνια. Αυτές οι 140.000 οικογενειακές επιχειρήσεις παράγουν πλούτο, απασχολούν χιλιάδες ανθρώπους, δημιουργούν νέα προϊόντα και νέες υπηρεσίες και αποτελούν παράγοντα κοινωνικής συνοχής ειδικά σε τοπικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, το ενδιαφέρον όλης της κοινωνίας, και όχι μόνον των ίδιων των οικογενειών που είναι ιδιοκτήτριες οικογενειακών επιχειρήσεων, για την εξασφάλιση της συνέχισης της λειτουργίας τους και της ανάπτυξής τους, είναι εξαιρετικά μεγάλο και απόλυτα εύλογο.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) υπολόγισε στις αρχές του 21ου αιώνα ότι εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεων θα αλλάξουν ιδιοκτησία στα επόμενα δέκα με δεκαπέντε χρόνια. Πολλές από αυτές τις μεταβιβάσεις θα είναι αποτυχημένες. Οι συνέπειες αυτών των αποτυχημένων μεταβιβάσεων είναι προφανείς: χιλιάδες εργαζόμενοι θα βρεθούν στους δρόμους και εκατοντάδες ιδρυτές θα δουν τα όνειρά τους για μια επιτυχημένη κληροδότηση, υστεροφημία και μεταλαμπάδευση να εξανεμίζονται.

Σε κάθε περίπτωση, τα στατιστικά στοιχεία είναι οι αδιάψευστοι μάρτυρες για τη σημασία και τον ρόλο των οικογενειακών επιχειρήσεων στην οικονομία και στην κοινωνία. Όλοι μας γνωρίζουμε τον κανόνα 3 – 1 – 3, που λέει ότι μόνον 3 στις 10 οικογενειακές επιχειρήσεις επιβιώνουν και πηγαίνουν στη 2η γενιά, μόνον 1 στις 10 στην 3η γενιά και μόνον 3 στις 100 στην 4η. κι αυτό εξ’ αιτίας της αποτυχίας της διαδικασίας διαδοχής, δηλαδή της μεταβίβασης της ηγεσίας από τη μια γενιά στην άλλη.

Προφανώς, για να είναι επιτυχημένη η διαδοχή, θα πρέπει η οικογενειακή επιχείρηση να διαθέτει τους κατάλληλους ανθρώπους που θα υπηρετούν στις κατάλληλες θέσεις. Σε έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ το 2019 για τους στόχους των οικογενειακών επιχειρήσεων, το 76% των ερωτηθέντων απάντησε ότι η κερδοφορία είναι ο υψηλότερος στόχος, αλλά το 85% - υψηλότερο δηλαδή από το προηγούμενο και γι’ αυτό άκρως εντυπωσιακό – απάντησε ότι η προσέλκυση και η διατήρηση των καλύτερων ταλέντων είναι ο υψηλότερος στόχος.

Ένα ακόμη εντυπωσιακό στοιχείο μας έρχεται και πάλι από τις ΗΠΑ. Σε δείγμα 3.000 οικογενειακών επιχειρήσεων και στην ερώτηση για το ποια είναι η πηγή του ανταγωνιστικού τους πλεονεκτήματος το οι 7 στις 10, δηλαδή το 70%, δήλωσε ότι είναι οι ΑΞΙΕΣ μας.

Τέλος, στην έρευνα του 2019 – και πάλι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής – μόνο το 10% των ερωτηθέντων απάντησε ότι έχει ένα συγκεκριμένο πλάνο διαδοχής.

Το τελευταίο στοιχείο και μόνον αρκεί για να καταδείξει τη σημασία και τον ρόλο της διαδοχής στην εξασφάλιση της συνέχειας των οικογενειακών επιχειρήσεων παγκοσμίως.

Στο πλαίσιο αυτό, έχει αποδειχθεί ότι όσες οικογενειακές επιχειρήσεις αφιέρωσαν μια δεκαετία και πλέον για την εγκαθίδρυση και την ενεργοποίηση των σχεδιασμών διαδοχής τους, είχαν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να βιώσουν και να απολαύσουν επιχειρηματικές επιτυχίες δεκαπέντε χρόνια μετά, σε σχέση με εκείνες τις εταιρείες που αφιέρωσαν μια πενταετία, ή και λιγότερο για τη μετάβαση αυτή. Το μυστικό στο σχεδιασμό διαδοχής, εάν υπάρχει κάποιο, είναι η αφιέρωση ενός επαρκούς χρονικού διαστήματος για να υλοποιηθεί με τον σωστό τρόπο, ώστε τα σχέδια αυτά να μπορέσουν τελικά να λειτουργήσουν.

Για το λόγο αυτό ακριβώς, απευθυνόμενοι σε ιδρυτές και υποψηφίους διαδόχους οικογενειακών επιχειρήσεων, προτείνουμε:

1. Όσο πιο νωρίς ξεκινήσει η διαδοχή τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες τα σχέδια για την επόμενη μέρα να λειτουργήσουν προς τη σωστή κατεύθυνση.
2. Μην αφήσετε τη ζωή να λύσει το πρόβλημα της διαδοχής. Γιατί η ζωή θα λύσει το πρόβλημα, αλλά σίγουρα με πολύ οδυνηρό τρόπο.
3. Βάλτε τα επιχειρηματικά συμφέροντα πάνω από τα οικογενειακά. Ο διάδοχος δεν μπορεί να επιβάλλεται, αλλά να είναι αυτός που συγκεντρώνει πραγματικά τις περισσότερες ικανότητες, τις δεξιότητες και τα προσόντα για να ηγηθεί της επιχείρησης.
4. Εμπιστευθείτε στελέχη από την αγορά, που προφανώς δεν ανήκουν στην οικογένεια. Θα σας βοηθήσουν πολλαπλώς: και στο θέμα της διαδοχής και στο θέμα της αντιμετώπισης των πολλών προκλήσεων του σήμερα και του αύριο.
5. Σκεφθείτε την ευθύνη που έχει η οικογενειακή σας επιχείρηση απέναντι σε εργαζόμενους, προμηθευτές, πελάτες και στην κοινωνία. Είναι τόσο μεγάλη που δεν επιτρέπεται να κάνετε λάθος με την υλοποίηση της διαδικασία της διαδοχής.
6. Και τέλος, δημιουργείστε τη νοοτροπία της διαρκούς προσαρμογής. Είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλισθεί η συνέχεια και η ανάπτυξη της οικογενειακής σας επιχείρησης.

Με δεδομένα όλ’ αυτά, για την εποχή που διανύουμε και το πολύπλοκο επιχειρηματικό περιβάλλον που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, ο κόσμος των οικογενειακών επιχειρήσεων χρειάζεται ν΄ αντιμετωπίσει με άλλη οπτική την εξασφάλιση της συνέχειάς του και την ανάπτυξή του.

Θεωρώ λοιπόν ότι είχε δίκιο ο αείμνηστος ηγέτης του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης όταν έλεγε: «Δεν πας στη νέα διαδρομή, με το παλιό εισιτήριο!»