Η έννοια της επικοινωνίας απασχολεί το ανθρώπινο είδος από τη δημιουργία του. Από την εκτιμώμενη ύπαρξη του Homo Habilis πριν από 2.4 εκατομμύρια χρόνια μέχρι και σήμερα η επικοινωνία είναι κάτι που κάθε φορά είτε μας εκπλήσσει είτε περιμένουμε να την «ξεκλειδώσουμε».
Δεν γνωρίζουμε τις περισσότερες φορές τους παράλληλους κόσμους που ο καθένας από εμάς κρύβει μέσα του πριν τελικά επιλέξει να εκφραστεί. Και με βάση ποιους παράγοντες τελικά εκφραζόμαστε;
Βρισκόμαστε στο πιο «συνδεδεμένο» χρονικά σημείο από ποτέ! Η τεχνολογία μας έχει φέρει τόσο κοντά σπάζοντας κατά αυτόν τον τρόπο όποια απόσταση και εάν έχουμε μεταξύ μας.
Θα περίμενε λοιπόν κανείς ότι αυτό από μόνο του θα μπορούσε να αποτελέσει κριτήριο καλύτερης επικοινωνίας, μεγαλύτερης σύνδεσης και πιθανώς τη δημιουργία πιο υγιών σχέσεων σε όλα τα επίπεδα.
Ωστόσο το εξωτερικό περιβάλλον προτάσσει συνεχώς εμπόδια και μαζί με το εσωτερικό περιβάλλον (δηλαδή τη ψυχή αλλά και το νου του ατόμου) κάτι τέτοιο γίνεται όσο δύσκολο θα ήταν για κάποιον άνθρωπο να κατακτήσει την κορυφή Έβερεστ χωρίς την κατάλληλη πολύμηνη προετοιμασία.
Κάποια από τα εμπόδια του εξωτερικού περιβάλλοντος είναι:
- Μη σωστή επιλογή χώρου και χρόνου
- Μη σωστή επιλογή τρόπου και μέσου
- Περισπασμοί & πολλαπλά ερεθίσματα
Μερικά εμπόδια του εσωτερικού περιβάλλοντος είναι:
- Προκατάληψη
- Βιαστικά συμπεράσματα
- Διαφορετικές αντιλήψεις
- Προϋπάρχουσες σχέσεις μεταξύ πομπού & δέκτη
- Παθητική ακρόαση
Τα περισσότερα από τα εμπόδια είναι καθαρά στο χέρι μας να τα διαχειριστούμε και να τα μετατρέψουμε σε «ώθηση» υπέρ μας. Λαμβάνοντας υπόψιν αυτό θεωρώ ότι αυτό που πραγματικά μπορεί να αλλάξει τις σχέσεις των ανθρώπων και ταυτόχρονα να μετατρέψει την επικοινωνία σε αποτελεσματική είναι η πολύ γνωστή έννοια της «Ενεργητικής ακρόασης».
Και αυτό γιατί;
Η Virginia Satir, συγγραφέας και ψυχοθεραπεύτρια, είχε πει ότι:
«Είμαι σίγουρη πως λίγοι άνθρωποι θα συνέχιζαν να μιλάνε όπως μιλάνε, αν ήξεραν πως ακούγονται».
Γνωρίζουμε πώς ακουγόμαστε; Και εδώ η ενεργητική ακρόαση παρατηρεί και τον ίδιο τον πομπό πλέον πέρα από τον δέκτη. Και για αυτό το λόγο θεωρούμε ότι η επικοινωνία είναι πολύπλευρη και φυσικά δεν υπάρχει σταθερά ή μη εξέλιξη. Η επικοινωνία μαθαίνεται και αυτό είναι κάτι που προκύπτει μέσα από τα δεδομένα ότι έως τα πέντε μας χρόνια βιώνουμε σίγουρα ένα δισεκατομμύριο εμπειρίες επικοινωνίας με τους άλλους.
Τι προϋποθέτει όμως η Ανεμπόδιστη ακρόαση κατά την Virginia Satir:
- Ο ακροατής δίνει όλη του την προσοχή στον ομιλητή και την πλήρη παρουσία του
- Ο ακροατής βάζει στην άκρη όλες τις προκατασκευασμένες ιδέες του για το τι πρόκειται να πει ο ομιλητής
- Ο ακροατής ερμηνεύει αυτό που γίνεται περιγράφοντας και όχι κάνοντας κρίσεις
- Ο ακροατής προσέχει άγρυπνα κάθε τυχόν σύγχυση και με ερωτήσεις επιζητεί τη σαφήνεια
- Ο ακροατής κάνει γνωστό στον ομιλητή πως τον άκουσε, καθώς και το περιεχόμενο αυτού, το οποίο εκείνος ήθελα να μεταδώσει.
Με απλά λόγια, γιατί αφού έχουμε όλη τη γνώση, τους κανόνες και τη θεωρία για να καταστήσουμε ως αποτελεσματική κάθε επικοινωνία, εκείνη συνεχίζει να μας δυσκολεύει τόσο και να αποτελεί ένα ελκυστικό πεδίο συνεχούς διερεύνησης και εκμάθησης;
Μα γιατί όσο εξελισσόμαστε ψυχοκοινωνικά οι σταθερές πάντα θα αλλάζουν και πάντα θα αναπροσαρμόζονται. Κάνοντας την έκφραση του Paul Watzlawick περισσότερη επίκαιρη από ποτέ «Η επικοινωνία δεν έχει αντίθετο».
Σημειώνουμε, τέλος ότι στο συνέδριο Life Project, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο event αυτογνωσίας που πραγματοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Ωδείο Αθηνών, το Σάββατο 18 Νοεμβρίου, θα κάνουμε μία πιο αναλυτική προσέγγιση τόσο της έννοιας της επικοινωνίας όσο και των προϋποθέσεων της ανεμπόδιστης ακρόασης, ώστε αυτή να καταστεί αποτελεσματική.
Σχόλια