Ζώντας στην εποχή της κλιματικής αλλαγής

Με αφορμή την ημερίδα «Climate Era», που πραγματοποίησε η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ) στο πλαίσιο του κύκλου εκπαιδευτικών δράσεων «Προστασία της Φύσης Lab», ο κ. Νίκος Πέτρου, Πρόεδρος της ΕΕΠΦ και Αντιπρόεδρος του Διεθνούς Ιδρύματος για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Foundation for Environmental Education - FEE) μίλησε στο epixeiro.gr για την ανάγκη ευρύτερης και ουσιαστικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για όλους.

Η επιστήμη παρέχει λύσεις

Οι επιστημονικές απόψεις για την κλιματική και περιβαλλοντική κρίση έχουν βαρύτητα αλλά συχνά συνοδεύονται από υπερβολές, ακόμα και από την επιστημονική κοινότητα, που πολλές φορές ξεχνά ότι πρέπει να είναι ξεκάθαρη. Ως αποτέλεσμα, αντί της ελπίδας καλλιεργείται ο φόβος που οδηγεί στην εντύπωση του αναπόφευκτου και της ανώφελης προσπάθειας, και άρα της παραίτησης. Συνεπώς, το «υπάρχουν λύσεις» θα πρέπει είναι η κεντρική γραμμή που διασχίζει κάθε πρόγραμμα ώστε να ενεργοποιήσουμε τους πολίτες κάθε ηλικίας.

Ο κ. Νίκος Πέτρου, Πρόεδρος της ΕΕΠΦ και Αντιπρόεδρος του Διεθνούς Ιδρύματος για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Προγράμματα με έμπνευση

Για την εκπαίδευση, σε όλες τις βαθμίδες, θα πρέπει να απομακρυνθούμε από προγράμματα χωρίς έμπνευση και καθηλωμένα στο παρελθόν, να βάλουμε νέες διαστάσεις μέσα σε αυτά και να φροντίσουμε να διασφαλιστεί η διεπιστημονικότητα που χαρακτηρίζει το αντικείμενο. Για να κατανοήσουμε το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, πολύ μεγάλη σημασία έχουν οι διαστάσεις του χώρου και του χρόνου. Δεν πρόκειται απλά για αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά για ένα πολυσύνθετο φαινόμενο με πολλές παραμέτρους. Με τα μελλοντικά σενάρια και τις αναφορές σε ορίζοντες δεκαετιών ή και αιώνων δημιουργείται η εντύπωση ότι υπάρχει πίστωση χρόνου, μόνο που δεν έχουμε την πίστωση αυτή. Τα κλιματικά φαινόμενα μεταβάλλονται γρηγορότερα από το αναμενόμενο, αλληλοτροφοδοτούνται και επιταχύνονται, χωρίς επιστροφή. Δυσκολία υπάρχει και στην αντίληψη του χώρου. Ένα από τα συμπεράσματα της έρευνας που έγινε για λογαριασμό της ΕΕΠΦ από τη METRON ANALYSIS δείχνει ότι οι Έλληνες αξιολογούν την κλιματική αλλαγή ως πολύ σημαντικότερη απειλή για τον πλανήτη από ότι για την Ελλάδα. Υπάρχει λοιπόν ένα κενό αντίληψης της στενής σύνδεσης μεταξύ των φαινομένων σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο.

Ο άνθρωπος θα πρέπει να συμφιλιωθεί με την ύπαρξη της κλιματικής κρίσης

Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα περιβαλλοντικό φαινόμενο μακριά από τον άνθρωπο. Θα πρέπει να επιχειρήσουμε μια συμφιλίωση του ανθρώπου με το κοινωνικό πρόσωπο της κλιματικής κρίσης, με φαινόμενα τα οποία πολλές φορές μοιάζουν πολύ μακρινά στον πολίτη. Κι όμως δεν είναι, αφού τον επηρεάζουν άμεσα.

Η κλιματική κρίση πρέπει να γίνει μέρος της κουλτούρας μας

Η ανάγκη για κλιματική εκπαίδευση είναι καθολική και αφορά το σύνολο της κοινωνίας αλλά και το πολιτικό σύστημα. Για να διαμορφώσουμε επιτυχημένες πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να γίνει μέρος της κουλτούρας μας. Η θεωρία να γίνει πράξη βιωματικά, μέσα στα σχολεία και σε κάθε μορφή εκπαίδευσης – ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης, ώστε να αντιληφθούμε τι σημαίνουν όλες αυτές οι ορολογίες, όπως κλιματική κρίση, κλιματική ουδετερότητα και βιώσιμη ανάπτυξη. Μόνο έτσι θα γίνουμε κι οι ίδιοι ενεργοί πολίτες. Ενεργός και ανθεκτικός πολίτης είναι αυτός που γνωρίζει, διεκδικεί, πιέζει ο ίδιος από κάτω προς τα πάνω, μπορεί να αντισταθεί και να δράσει για όλα αυτά τα οποία που θα χτυπήσουν τη δική του πόρτα ώστε να διασφαλίσει με ποιους όρους, με ποιες προϋποθέσεις, και πόσο έτοιμο θα βρουν τον ίδιο, την τοπική αυτοδιοίκηση και το κεντρικό κράτος.

Τα τρία «Σ»

Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα κενό στην εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες για την κλιματική αλλαγή. Ο διαγεγενεακός χαρακτήρας της εκπαίδευσης αφορά όλες τις ηλικίες, όλες τις θέσεις εργασίας, όλες τις πτυχές της ζωής των πολιτών, προκειμένου να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης και μπορεί να επιταχύνει τον «μετασχηματισμό» μέσα από τη σύμπραξη όλων των ενδιαφερομένων μερών. Σημειώστε τα 3 σημαντικά Σίγμα: Συμμετοχή, Συνεργασία, Συντονισμός.

Μια παγκόσμια προτεραιότητα

Η αντίληψη για την ύπαρξη κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα αυξάνεται σημαντικά. Αυτό τουλάχιστον φάνηκε από την έρευνα που διεξήγαγε για λογαριασμό της ΕΕΠΦ η METRON ANALYSIS. Στην ελληνική κοινή γνώμη φαίνεται να υπάρχει μια σχετικά αυξημένη ευαισθησία για τα θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, καθώς και μια αντίληψη ότι οι επιπτώσεις της πρέπει να αντιμετωπιστούν με συνειδητή ατομική και συλλογική δράση. Ταυτόχρονα, όμως, μοιάζει να υπάρχει και σημαντικό περιθώριο για την ανάπτυξη «παιδαγωγικών» δράσεων, καθώς 7 στους 10 Έλληνες ζητούν περισσότερη ενημέρωση, που θα μπορούσε να καλλιεργήσει μια περισσότερο συνειδητή, ενημερωμένη καιευαίσθητη περιβαλλοντική αντίληψη – ειδικά σε κρίσιμες κοινωνικές ομάδες, όπως οι νεότερες γενιές αλλά και τα άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου.

Ας ελπίσουμε ότι οι νέες πρωτοβουλίες του ΟΗΕ σε σύμπραξη με την UNESCO για τον μετασχηματισμό της εκπαίδευσης (Greening Education Partnership - GEP) που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα «Climate era» θα οδηγήσουν στο «πρασίνισμα» των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και συστημάτων μέχρι το στόχο του 2030.