ESG για μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Στο πρώτο μας άρθρο για το epixeiro.gr, πάμε να δούμε με απλά, πρακτικά παραδείγματα τι είναι το ESG και πώς θα επηρεάσει την καθημερινότητα όλων των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως μεγέθους.

Τι είναι πρακτικά το ESG;

Στην ουσία, το ESG αποτελεί μία δέσμη κριτηρίων, τα οποία έχουν στόχο να μετρήσουν το αποτύπωμα, την ευρωστία και την πιθανότητα επιτυχίας μιας επιχείρησης, συμπληρωματικά με τα οικονομικά στοιχεία της.

Η βασική ιδέα είναι αρκετά απλή. Φανταστείτε ότι είστε επενδυτής, και θέλετε να επενδύσετε σε μια ευρωπαϊκή επιχείρηση σήμερα, με στόχο να πάρετε τα χρήματά σας στο πολλαπλάσιο σε 30 χρόνια από τώρα. Έχετε μπροστά σας 2 επιχειρήσεις με παρόμοια οικονομικά στοιχεία, σε παρόμοιες αγορές. Η διαφορά τους είναι μία: Η πρώτη έχει μια ευαισθησία για το περιβάλλον, μελετάει τις ευκαιρίες και τα ρίσκα που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή. Για παράδειγμα, μετράει και προσπαθεί να μειώσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Η δεύτερη αναγνωρίζει πως υπάρχει μια τάση, αλλά μέχρι εκεί. Ποια από τις δύο θα επιλέγατε;

Αν σκεφτούμε πως η Ευρώπη σε λιγότερο από 30 χρόνια έχει στόχο να είναι η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος, μάλλον θα δούμε πως στα επόμενα χρόνια, η πρώτη επιχείρηση θα είναι πολύ καλύτερα τοποθετημένη, για να προσελκύσει και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που έρχονται. Και μάλλον σε 30 χρόνια θα αποδώσει πολύ περισσότερο, απλώς και μόνο γιατί το περιβάλλον τη βοηθά.

Αυτό είναι η ουσία του ESG: Η αναγνώριση πως, στις ημέρες μας, μια επιχείρηση που αναγνωρίζει τις ευκαιρίες και τα ρίσκα του περιβάλλοντος (Environment), που σέβεται τους ανθρώπους της και την κοινωνία μέσα στην οποία λειτουργεί (Society), και που έχει διαφανείς και σταθερές μεθόδους διακυβέρνησης (Governance) είναι πολύ καλύτερα τοποθετημένη για την επιτυχία. Με τρόπο που αδυνατούν να προβλέψουν μόνο τα οικονομικά αποτελέσματα.

Από θεωρία, νομική υποχρέωση: Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

Τα επόμενα χρόνια, η μεγάλη προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης μετασχηματίζεται σε αναλυτικές στρατηγικές που αποτελούν τις κατευθυντήριες γραμμές όλων των επιχειρήσεων πάνω σε ζητήματα ESG. Με αυτόν τον τρόπο, η ηθική και η λογική πίσω από τα ESG γίνεται κανονισμός και νομική υποχρέωση, για πρώτη φορά σε τόσο μεγάλη έκταση μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Με κεντρικό σημείο αυτής της αλλαγής την Εταιρική Οδηγία Αναφοράς Βιωσιμότητας (CSRD), όλο και περισσότερες επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα υποχρεωθούν τα επόμενα χρόνια να τηρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές υπολογισμού και δημοσίευσης των κριτηρίων ESG. Προς το παρόν, οι πρώτες επιχειρήσεις που επηρεάζονται και υποχρεούνται να δημοσιεύσουν εκθέσεις το 2025 σχετικά με τη δραστηριότητα του 2024, είναι οι περίπου 10.000 εισηγμένες εταιρείες σε ρυθμιζόμενες αγορές. Από το 2025 έως και το 2028, η οδηγία θα αφορά σταδιακά όλο και περισσότερες επιχειρήσεις. Μάλιστα, το 2027, οι εισηγμένες ΜμΕ (εκτός από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις) υποχρεούνται για πρώτη φορά να υποβάλουν εκθέσεις για το οικονομικό έτος 2026, με τις πρώτες εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για συνολικά 50.000 επιχειρήσεις να επηρεάζονται από την οδηγία.

Παράλληλα, το κανονιστικό πλαίσιο συνεχίζει να διαμορφώνεται και εκτός της CSRD, με οδηγίες όπως η CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) και η GCD (Green Claims Directive) να βρίσκονται υπό διαμόρφωση. Η πρώτη αναφέρεται στην εφαρμογή βιώσιμων και υπεύθυνων εταιρικών πρακτικών, ιδίως εντός των αλυσίδων εφοδιασμού. Θέτει αυστηρές προδιαγραφές σχετικά με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις συνθήκες εργασίας και περιβαλλοντικους στόχους για τους προμηθευτές μεγάλων εταιρειών, και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Η δεύτερη, θεσπίζει αυστηρούς κανονισμούς που διέπουν τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς που διατυπώνουν οι επιχειρήσεις σχετικά με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους με στόχο την καταπολέμηση του “greenwashing” και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το 2024.

Ταυτόχρονα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν αναγνωρίσει τα οφέλη του ESG και σκοπεύουν να προχωρήσουν στη σύνταξη αναφορών, δε μένουν χωρίς υποστήριξη, καθώς η Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα για θέματα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (EFRAG) προετοιμάζει σχέδιο ανάπτυξης εθελοντικών προτύπων για τις ίδιες.

Τι κερδίζουμε με τα κριτήρια ESG;

Τα κριτήρια ESG δεν αποτελούν μια νέα προσέγγιση στην επιχειρηματικότητα, αλλά επιβεβαιώνουν μια αλήθεια που ήδη γνωρίζουμε: οι επιχειρήσεις πρέπει να λειτουργούν με ηθική και υπευθυνότητα, στρέφοντας την προσοχή τους όχι μόνο στα οικονομικά αποτελέσματα, αλλά και στο κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα της δραστηριότητάς τους. Οι επιχειρήσεις που υιοθετούν τα κριτήρια ESG δεν κερδίζουν μόνο σε φήμη και αξιοπιστία, αλλά αποκτούν επίσης πρόσβαση σε νέες ευκαιρίες και πόρους, ενώ παράλληλα συμβάλλουν θετικά στην κοινωνία και στο περιβάλλον.

Επενδυτές: Οι επενδυτές στρέφονται όλο και περισσότερο προς πράσινες επενδύσεις και είναι πιο πρόθυμοι να χρηματοδοτήσουν επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτήρια ESG. Οι τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, βάσει του ευρωπαϊκού κανονιστικού πλαισίου, είναι υποχρεωμένοι να εξετάζουν την τήρηση των κριτηρίων ESG πριν προβούν σε οποιαδήποτε χρηματοδότηση.

Προμηθευτές: Μέσα από την υιοθέτηση κριτηρίων ESG, οι επιχειρήσεις γίνονται επιλέξιμες ως μέλη της εφοδιαστικής αλυσίδας μεγαλύτερων επιχειρήσεων. Η προϋπόθεση αυτή που επιβάλλεται από τις νέες ευρωπαϊκές οδηγίες, μπορεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες ή προκλήσεις για τις ΜμΕ, και η ισχυρή επίδοση σε θέματα ESG αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να προσελκύσουν μεγάλους εταιρικούς πελάτες.

Καταναλωτές: Η αυξανόμενη ανησυχία για την κλιματική αλλαγή και τις κοινωνικές ανισότητες εντείνει τη ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες από επιχειρήσεις που λειτουργούν με υπευθυνότητα και διαφάνεια, ανεξαρτήτως μεγέθους. Με τη σωστή κατεύθυνση, οι εταιρείες δημιουργούν καινοτομία γύρω από την βιωσιμότητα, ανοίγοντας νέες αγορές.

Εργαζόμενοι: Οι εργαζόμενοι/εργαζόμενες είναι πιο πιθανό να παραμείνουν μακροπρόθεσμα σε μια επιχείρηση που δείχνει αληθινή δέσμευση στη βελτίωση του κόσμου, ενώ η εταιρική κουλτούρα που ενσωματώνει τα κριτήρια ESG μπορεί να βοηθήσει στην προσέλκυση νέων ταλέντων.

Πολιτεία: Τα ευρωπαϊκά και κυβερνητικά προγράμματα, οι φορολογικές ελαφρύνσεις για πράσινες επενδύσεις, όπως τα προγράμματα ΕΣΠΑ και τα πράσινα δάνεια, προσφέρουν επιπλέον κίνητρα για τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν πρακτικές ESG. Στην ουσία, πολλές φορές χρηματοδοτούν σε μεγάλο βαθμό τον πράσινο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων.

Η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG, λοιπόν, δεν αποτελεί απλά μια νομική υποχρέωση ή μια τακτική για τη βελτίωση της εικόνας μιας επιχείρησης. Είναι μια στρατηγική επιλογή που μπορεί να οδηγήσει σε πραγματική εσωτερική αλλαγή, με ξεκάθαρα οικονομικά αποτελέσματα, δημιουργώντας μια πιο βιώσιμη, δίκαιη και ανθεκτική κοινωνία. Συνδυάζοντας κερδοφορία και αειφορία.

Πώς ξεκινάμε;

Η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG στη λειτουργία μιας επιχείρησης ξεκινάει από την αναγνώριση της μεγάλης ευκαιρίας που παρουσιάζεται για βελτίωση και ανάπτυξη. Αν και η διαδικασία μπορεί να φαντάζει περίπλοκη για τις μεγάλες επιχειρήσεις, για τις μικρομεσαίες είναι πιο απλοποιημένη χάρη στην ευελιξία τους.

Το κλειδί είναι να αναγνωρίσουμε ποια θέματα ESG μας επηρεάζουν περισσότερο και ποια μπορούμε εμείς να επηρεάσουμε θετικά. Δεν πρόκειται για κάτι προαιρετικό ή «nice to have», αλλά για την τοποθέτηση των σωστών προτεραιοτήτων που θα βελτιώσουν τον πυρήνα της επιχείρησής μας. Πώς σεβόμαστε το περιβάλλον, πώς μειώνουμε κόστη, πώς κρατάμε την ομάδα μας καλά εκπαιδευμένη και δεμένη; Πώς δίνουμε πίσω στην κοινωνία που μας περιβάλλει, πώς οργανώνουμε μια διαφανή και ηθική διακυβέρνηση; Χτίζουμε τη στρατηγική μας βάσει αυτών των προτεραιοτήτων, εμπλέκουμε την ομάδα μας, και ξεκινάμε την εφαρμογή.

Σημαντικό βήμα είναι η καταγραφή των στόχων, η μέτρηση και η παρακολούθηση της προόδου, καθώς και η δημοσίευση των αποτελεσμάτων. Καθώς οι απαιτήσεις αλλάζουν και οι συνεργασίες εξελίσσονται, βρισκόμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε, να τοποθετηθούμε στρατηγικά και να γίνουμε μέρος της μεγάλης αλλαγής: Έναν κόσμο όπου επιχειρήσεις που λειτουργούν ηθικά, έχουν περισσότερες ευκαιρίες να ανθίσουν οικονομικά.