Ενήμεροι εξ ορισμού: Προάγοντας την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κρίσιμων κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων στην προστασία δεδομένων

Δείτε εδώ αναλυτικά

Η υλοποίηση του έργου γίνεται υπό τον συντονισμό της Αρχής και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς και την Ελληνική εταιρεία Πληροφορικής ‘ICT Abovo ΙΚΕ’, συγχρηματοδοτείται δε σε ποσοστό 90% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Δύο είναι οι βασικοί στόχοι του έργου. Ο πρώτος στόχος αφορά την έμπρακτη υποστήριξη των επαγγελματιών του πεδίου της προστασίας δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των υπευθύνων προστασίας δεδομένων, με τη δημιουργία πλατφόρμας συνεργασίας και παροχής περιεχομένου και εξειδικευμένης ενημέρωσης. Ο δεύτερος αφορά την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των παιδιών σχολικής ηλικίας, των δύο τελευταίων τάξεων δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου σε θέματα προστασίας δεδομένων, έτσι ώστε να διαμορφώσουν ενημερωμένη και υπεύθυνη στάση στη διαχείριση των δεδομένων που τους αφορούν αλλά και δεδομένων οικείων ή φίλων που δημιουργούν ή συλλέγουν.

Α. Ψηφιακή πλατφόρμα για επαγγελματίας του χώρου της προστασίας δεδομένων

Για τη δημιουργία του ψηφιακού χώρου συνεργασίας και εξειδικευμένης ενημέρωσης των επαγγελματιών προστασίας δεδομένων, επιδιώχθηκε η ενεργή συμμετοχή τους, τόσο κατά την ανάλυση των λειτουργικών απαιτήσεων της πλατφόρμας και του καθορισμού του αρχικού θεματολογίου του περιεχομένου όσο και κατά την κατάρτιση του κανονισμού χρήσης της και της πολιτικής προστασίας δεδομένων που τη διέπει.

Ειδικότερα, στο αρχικό στάδιο της διερεύνησης αναγκών και ανάλυσης απαιτήσεων, καταρτίστηκε σχετικό ερωτηματολόγιο που εστάλη σε περισσότερους από 3.500 αποδέκτες και 5 επαγγελματικές ενώσεις και σωματεία. Συνολικά, απάντησαν 371, πολλοί εκ των οποίων συμμετείχαν και στην ημερίδα που ακολούθησε και κατά την οποία συζητήθηκαν οι απαντήσεις τους στα ερωτηματολόγια και η σχετική ανταπόκριση της Αρχής, καθώς και στα δύο σεμινάρια αργότερα.

Η αρχική έκδοση της Πλατφόρμας για επαγγελματίες της ιδιωτικής ζωής σχεδιάστηκε στη βάση των προαναφερόμενων απαιτήσεων και αναπτύχθηκε με το σύστημα διαχείρισης περιεχομένου ιστού ανοιχτού κώδικα WordPress, με αξιοποίηση μις σειράς προσθέτων (plugins), όπως wpforo, WP Mail SMTP, Anada 1.0, κ.ά. Η Πλατφόρμα αποτελείται από ψηφιακή βιβλιοθήκη με υποστηρικτικό υλικό, προσπελάσιμο σε οποιονδήποτε επισκέπτη ή χρήστη της πλατφόρμας, και ένα φόρουμ συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων, προσπελάσιμο μόνο από εγγεγραμμένους χρήστες.

Ως προς το περιεχόμενο, τα δέκα θέματα που επιλέχθηκαν είναι η ασφάλεια δεδομένων, οι νέες τεχνολογίες, τα εργαλεία λογοδοσίας, η νομιμότητα της επεξεργασίας, οι εργασιακές σχέσεις, οι υπεύθυνοι επεξεργασίας και οι εκτελούντες την επεξεργασία, τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων, οι ειδικές κατηγορίες προσωπικών δεδομένων, η βιντεοπαρακολούθηση και οι αρχές που σχετίζονται με την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων.

Επιπλέον, καταρτίστηκε και ο κανονισμός λειτουργίας της πλατφόρμας και η πολιτική προστασίας δεδομένων. Και τα δύο κείμενα περιέχουν τα βασικά στοιχεία που πρέπει να παρέχονται στους χρήστες του ιστότοπου, σχετικά με τα δικαιώματα και τις ευθύνες τους σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον όπου αλληλεπιδρούν με την πλατφόρμα και μεταξύ τους. Τα εν λόγω κείμενα αναμένεται να παρέχουν μια σταθερή βάση για την αρχική προώθηση της πλατφόρμας και προαγωγή μιας υψηλού επιπέδου επιστημονικής κοινότητας επαγγελματιών προστασίας δεομένων, πρόθυμων να μοιραστούν τη γνώση, την εμπειρία και απόψεις με τους συναδέλφους τους και την Αρχή.

Η πλατφόρμα έχει τεθεί ήδη σε πιλοτική-παραγωγική λειτουργία, https://collab.dpa.gr/, ανοικτή για εγγραφή προς κάθε ενδιαφερόμενο, πρόκειται δε μέχρι την ολοκλήρωση της υλοποίησης του έργου τον Αύγουστο 2024 να αξιολογείται τακτικά για συνεχή βελτίωση της λειτουργίας της.

Β. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση παιδιών σχολικής ηλικίας και επιμόρφωση εκπαιδευτικών

Το μεγαλύτερο μέρος του έργου αφορά στη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού και υποστηρικτικών μέσων στο αντικείμενο της προστασίας δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής για μαθητές δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου, καθώς και την ανάπτυξη σχετικού προγράμματος επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Ειδικότερα, αναπτύσσεται ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την προστασία δεδομένων και της ιδιωτικής ζωή των παιδιών, ιδιαίτερα κατά τη χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών, αποσκοπώντας στην ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους ως προς το δικαίωμά τους στην προστασία δεδομένων. Η θεματολογία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εννοιών προστασίας προσωπικών δεδομένων ώστε να παρέχεται στα παιδιά μία ολιστική κατανόηση του ψηφιακού τους αποτυπώματος, των πιθανών κινδύνων και των εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να διατηρήσουν το απόρρητό τους. Συνολικά, η παρουσίαση των θεμάτων εντάσσεται σε μια λογική ακολουθία, μέσω σεναρίων μάθησης και στη μορφή ενός εργαστηρίου ανάπτυξης δεξιοτήτων, αρχίζοντας από θεμελιώδεις έννοιες και βαθμιαία εμβαθύνοντας σε πιο σύνθετες πτυχές. Αναπτύσσεται μια ποικιλία μαθησιακών πόρων, διαδραστικών και κατάλληλων στο να αυξήσουν το ενδιαφέρον και την προσοχή των παιδιών, ανάλογα με την ηλικία τους, όπως κόμικ και βίντεο. Περιλαμβάνεται επίσης πρόσθετο υλικό σε ηλεκτρονική, μοντέρνα και ελκυστική μορφή. Το διαδραστικό παιχνίδι ως «μέσο μεταφοράς» για το «ταξίδι» ευαισθητοποίησης στην προστασία των προσωπικών δεδομένων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτά τα σενάρια μάθησης, χρησιμοποιεί δε τόσο το παραδοσιακό επιτραπέζιο παιχνίδι όσο και την τεχνολογία για να διατηρήσει το ενδιαφέρον των παιδιών και να μεγιστοποιήσει έτσι τα μαθησιακά αποτελέσματα. Στα εκπαιδευτικά εργαλεία εφαρμόζονται οι αρχές της μάθησης με βάση το παιχνίδι (game-based learning) και της επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality). Γίνεται επίσης χρήση του εκπαιδευτικού λογισμικού ARTutor (Εκπαιδευτική Πλατφόρμα Επαυξημένης Πραγματικότητας). Το εκπαιδευτικό υλικό και τα σχετικά εκπαιδευτικά μέσα αξιοποιούνται και στην ανάπτυξη σχετικού εργαστηρίου δεξιοτήτων, για το οποίο πρόταση υπεβλήθη ήδη από το συνεργαζόμενο στο έργο Πανεπιστήμιο Πειραιώς προς το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας.

Επίσης, στο πλαίσιο του έργου, αναπτύσσεται πρόγραμμα επιμόρφωσης και υποστήριξης της κατάρτισης των εκπαιδευτικών ώστε, μέσω της ενίσχυσης των γνώσεων και δεξιοτήτων τους, να εδραιωθεί η κουλτούρα της υπευθυνότητας και του σεβασμού των προσωπικών δεδομένων στο χώρο της εκπαιδευτικής κοινότητας και να αυξηθεί η ικανότητά τους για την προαγωγή των θεμάτων αυτών στους μαθητές τους. Το πρόγραμμα επιμόρφωσης σχεδιάστηκε να παρέχεται μέσω του ΚΕΔΙΒΙΜ του Πανεπιστημίου Πειραιώς, εξ αποστάσεως, με χρήση σύγχρονης και επεκτάσιμης διαδικτυακής πλατφόρμας. Προσφέρει ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον μάθησης που ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή και βαθιά κατανόηση, ενσωματώνοντας τις αρχές της αυτορρυθμιζόμενης και βιωματικής εκπαίδευσης ενηλίκων καθώς και διαδραστικό περιεχόμενο με πρακτικά παραδείγματα, συνεργατικές δραστηριότητες ανταλλαγής απόψεων και εμπειριών καθώς και δραστηριότητες αναστοχασμού και αυτό-αξιολόγησης. Δομείται σε επτά ενότητες και περιλαμβάνει τα καίρια ζητήματα της προστασίας δεδομένων ιδίως στο εξελισσόμενο ψηφιακό περιβάλλον, δηλαδή εισαγωγή-εννοιολογική οριοθέτηση, αρχές και νομιμότητα επεξεργασίας, διαφάνεια-δικαιώματα υποκειμένων των δεδομένων, κίνδυνοι και ασφάλεια στο διαδίκτυο, κατάρτιση προφίλ και διαχείριση δεδομένων καθώς και σκοτεινά μοτίβα στα κοινωνικά δίκτυα. Το κατάλληλα σχεδιασμένο και δομημένο επιμορφωτικό πρόγραμμα παρέχει μια ευέλικτη ευκαιρία εκπαίδευσης λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες, το πολυάσχολο πρόγραμμα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί προκειμένου να ανταποκριθούν στις σύγχρονες εξελίξεις και να μεταφέρουν αποτελεσματικά τη γνώση, τις τεχνικές και τη φιλοσοφία του προγράμματος στην τάξη και στο σχολικό περιβάλλον.

Το Νοέμβριο 2023 σχεδιάζεται η έναρξη παροχής του επιμορφωτικού προγράμματος προς τους εκπαιδευτικούς, πολύ πιθανόν, επαναλαμβανόμενα, ανάλογα με το ενδιαφέρον που θα υπάρξει. Το εργαστήριο δεξιοτήτων για τους μαθητές σχεδιάζεται να ολοκληρωθεί μέχρι τέλους τρέχοντος έτους και με το νέο έτος και μέχρι τον Ιούνιο του 2024 να πραγματοποιηθούν δοκιμαστικές εκπαιδεύσεις σε τουλάχιστον 20 τάξεις, σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.