Δεν είναι κάτι καθημερινό ή έστω συχνό το να επισκεπτόμαστε μια έκθεση στην Ελλάδα που να περιέχει αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται από τον Παλαιό Κόσμο και τη Λέσβο από 50.000 έως και 2,5 εκατομμύρια χρόνια έως πριν από σήμερα.
Όμως η έκθεση “Απαρχές της Γλυπτικής” που άνοιξε την Τετάρτη στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού και που θα διαρκέσει έως την Κυριακή 7 Ιανουαρίου 2024, περιλαμβάνει λίθινα εργαλεία αλλά κυρίως, ορισμένες «μορφές διαμορφωμένες σε λίθο». Τις πρώτες ίσως προσπάθειες του ανθρώπου να έρθει σε επαφή με την έννοιας της φόρμας. Η ανεύρεση μορφών στα φυσικά υλικά, η μορφοποίηση πολυποίκιλων υλικών σε σχήμα σφαίρας, οι πρώτες νύξεις, τα θραύσματα και κατά κάποιο τρόπο οι απαρχές της τέχνης στην ανθρωπότητα, μας περιμένουν να τις αντικρίσουμε στον τελευταίο όροφο του Μουσείου Μπενάκη στο 1 της οδού Κουμπάρη.
Πτηνά, πρόσωπα και σώματα που προέρχονται από διάφορες θέσεις της Ευρώπης, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με το αρχαιότερο έκθεμα να έχει ηλικία γύρω στα 2,5 εκατ. χρόνια ενώ το πιο πρόσφατοι “μόλις” τα 50.000 έτη.
Μια συνάντηση Ντάλας και Λέσβου με πολλούς καλεσμένους
Η έκθεση βασίζεται σε μια αντίστοιχη έκθεση με τίτλο “First Sculpture: From Handaxe to Figure Stone” που διοργανώθηκε από το Nasher Sculpture Center στο Ντάλας το 2018. Ωστόσο, στην αθηναϊκή της εκδοχή η έκθεση έχει εμπλουτιστεί με παλαιολιθικά ευρήματα από τη Λέσβο, την Αφρική και την Ευρασία.
Τα εκθέματα, τα σπάνια παλαιολιθικά εργαλεία και οι μορφές σε λίθο προέρχονται από μια πληθώρα συλλογών, μουσείων, Πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και οργανισμών και συγκεκριμένα από τη συλλογή του Tony Berlant από στο Ντάλας, το Ινστιτούτο Ανθρώπινης Παλαιοντολογίας στο Παρίσι, το Μουσείο της Άνω Γαλιλαίας και την αρχαιολογική συλλογή του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ στο Ισραήλ, το Μουσείο Ανθρωπολογίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Προϊστορικής Έρευνας στο Τοταβέλ και το Μουσείο του Βιτβάτερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ, στη Νότια Αφρική.
Το πανανθρώπινα ελληνικό “αποτύπωμα”
Ιδιαίτερα τα εργαλεία από τη σημαντική θέση στα Ροδαφνίδια της Λέσβου, που ανασκάπτει συστηματικά το Πανεπιστήμιο Κρήτης από το 2012 παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ελληνικό αλλά και στο παγκόσμιο κοινό.
Η συνομιλία των ελληνικών ευρημάτων με ευρήματα από άλλα μέρη της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής αναδεικνύει τη σημασία του Αιγαίου ως πύλης εισόδου των πρώτων κατοίκων της Ευρώπης και υπογραμμίζει την βαρύτητα της ατελώς γνωστής παλαιολιθικής κληρονομιάς του Αιγαιακού Αρχιπελάγους στην ιστορία της τέχνης, του πολιτισμού και των ανθρώπινων ροών πριν την εμφάνιση της γραφής, στα βάθη της προϊστορίας, αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν από την εμφάνιση των Homo sapiens.
Τα προγονικά μας είδη κατασκεύαζαν εργαλεία και επεδίωκαν τη συμμετρία δημιουργώντας δακρυόσχημα και σφαιρικά σχήματα. Κάποιες φορές επέλεγαν εντυπωσιακά πετρώματα, ενίοτε δημιουργούσαν κοφτερές ακμές γύρω από ένα κεντρικό σημείο αναφοράς ή επεδίωκαν τον γιγαντισμό των εργαλείων. Άλλα είδη αναγνώριζαν ανθρωπόμορφες ή ζωόμορφες απεικονίσεις σε πετρώματα και τα μετέφεραν στους καταυλισμούς τους.
Η έκθεση Απαρχές της Γλυπτικής τελεί υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου έκθεση σήμερα διοργανώνεται από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Μουσείο Μπενάκη και την Περιφέρεια Κρήτης,με τη συμβολή της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και του Δήμου Δυτικής Λέσβου.
Ενώ την έκθεση επιμελούνται επιστημονικά η Νένα Γαλανίδου, Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ο Τhomas Wynn, Καθηγητής Γνωσιακής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, και καλλιτεχνικά ο TonyBerlant, εικαστικός καλλιτέχνης.
Διάρκεια έκθεσης: 27/09/2023 –07/01/2024
Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού (Κουμπάρη 1, Αθήνα)
Σχόλια