Ηλεκτρονικό εμπόριο: Τάσεις σε Ελλάδα - Ε.Ε και η «επόμενη μέρα» για τους καταναλωτές

Για πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η αύξηση του κύκλου εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου οφείλεται κυρίως στις υψηλότερες τιμές (πληθωρισμός) και όχι στον όγκο. Η μείωση του όγκου αντισταθμίζεται κάπως από την αύξηση των αγορών διαδικτυακών υπηρεσιών – όπως ταξίδια και αναψυχή – μετά το lockdown Covid-19.

Το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των ΜΜΕ και των μεγαλύτερων εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου μπορεί να αυξηθεί με τις τεχνολογικές εξελίξεις, καθώς οι τελευταίες διαθέτουν περισσότερους πόρους για την εφαρμογή των πιο πρόσφατων τεχνολογιών.

Ως εκ τούτου, ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν δημιουργήσει ειδική νομοθεσία για την ψηφιακή καινοτομία από τις ΜμΕ, με την Ιρλανδία, για παράδειγμα, να δημιουργεί ειδική πίστωση φόρου ψηφιακής τεχνολογίας για τις ΜΜΕ για να επιτρέψει μεγαλύτερη προσαρμογή της τεχνολογίας.

Τα παραπάνω συμπεράσματα συνθέτουν σε ένα βαθμό την ευρύτερη εικόνα για το ηλεκτρονικό εμπόριο, σύμφωνα με το τελευταίο report του ΕΒΕΠ, στην Γηραιά Ήπειρο που επηρεάζεται από σύνθετες προκλήσεις: τον πληθωρισμό, τις νέες τεχνολογικές τάσεις κ.λπ.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, για την χώρα μας είναι εμφανές πως η χρήση του internet από το 79% του 2021 ενισχύθηκε σε 84% τη διετία 2022 και 2023. Από τις πιο δημοφιλείς μηχανές αναζήτησης με συντριπτικό μερίδιο 97% στην Ελλάδα ήταν η Google.

Αντίστοιχα οι Έλληνες διαδικτυακοί καταναλωτές συνεχίζουν να αυξάνονται από το 51% το 2019 στο 70% το 2022 και στο 75% το 2023.

Οι διαδικτυακές πωλήσεις B2C συνεχίσουν να αυξάνονται διαρκώς από τα 7,5 δις ευρώ το 2019, κατά 8-10% ετησίως, με εκτιμώμενο κύκλο εργασιών 17,33 δις ευρώ το 2023.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ για το E-GDP, ακολουθεί με ποσοστό συμμετοχής 7,9% την αύξηση του ΑΕΠ στην Ελλάδα. Οι καταναλωτικές συνήθειες αλλάζουν γρήγορα και η ελληνική επιχειρηματικότητα φαίνεται να προσαρμόζεται.

Υπήρξε (;) κορεσμός - ανοδικά ξανά το 2023

Το 2022, το συνολικό ευρωπαϊκό ηλεκτρονικό εμπόριο B2C αυξήθηκε σε 899 δισ. ευρώ, με ρυθμό ανάπτυξης 6%. Αυτό είναι υψηλότερο από 849 δισ. ευρώ το 2021.

Ο ρυθμός ανάπτυξης μειώθηκε από 12% το 2021, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί στον κορεσμό στις αγορές ηλεκτρονικού εμπορίου μετά την εξασθένιση της πανδημίας Covid-19 το 2022. Η πρόβλεψη για τον κύκλο εργασιών του 2023 με B2C αντικατοπτρίζει ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο θα αυξηθεί κατά 8%.

Η γεωγραφία...

Η Δυτική Ευρώπη είναι, μακράν, η μεγαλύτερη περιοχή, κατέχοντας το 67% του συνολικού κύκλου εργασιών B2C στην Ευρώπη για το 2022. Ακολουθεί η Νότια Ευρώπη, με μερίδιο μόλις 16%. Η Κεντρική Ευρώπη (8%), η Βόρεια Ευρώπη (7%) και η Ανατολική Ευρώπη (2%) έχουν σημαντικά χαμηλότερο μερίδιο στον συνολικό κύκλο εργασιών B2C ηλεκτρονικού εμπορίου.

Το 2022, η Δυτική Ευρώπη διαπραγματεύτηκε 603 δις ευρώ διαδικτυακά, η Νότια Ευρώπη 146 δις ευρώ και η Κεντρική Ευρώπη 72 δις ευρώ.

Η Βόρεια Ευρώπη ήταν ακριβώς πίσω από την Κεντρική Ευρώπη με 65 δισ. ευρώ, ακολουθούμενη από την Ανατολική Ευρώπη με 14 δισ. ευρώ σε κύκλο εργασιών.

Οι κορυφαίες χώρες στον κύκλο εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου B2C είναι το Ηνωμένο Βασίλειο (291 δισ. ευρώ), η Γαλλία (146 δισ. ευρώ), η Γερμανία (102 δισ. ευρώ) και η Ισπανία (72 δισ. ευρώ).

Οι υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης (μη προσαρμοσμένοι για τον πληθωρισμό) στον κύκλο εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου σημειώθηκαν στην Εσθονία (106%), στη Ρουμανία (51%), στη Βουλγαρία (31%), στην Ισπανία (31%) και στο Βέλγιο (22%).

Πώς αλλάζει τα νούμερα ο πληθωρισμός

Σύμφωνα με το ΕΒΕΠ, όταν προσαρμόζουμε αυτά τα ονομαστικά μεγέθη ανάπτυξης για τον πληθωρισμό, έχουμε μια πιο διαφοροποιημένη εικόνα της ισχύος του ευρωπαϊκού ηλεκτρονικού εμπορίου από την αρχή της κρίσης κόστους ζωής. Το 2021, η ανάπτυξη του ευρωπαϊκού ηλεκτρονικού εμπορίου ήταν ακόμα πολύ ισχυρή (+9%), αλλά μειώθηκε το 2022 λόγω πληθωριστικών κραδασμών (-2%), συρρικνώνοντας για πρώτη φορά ποτέ.

Οι μόνες περιοχές χωρίς πτώση του ηλεκτρονικού εμπορίου το 2022 ήταν η Ανατολική Ευρώπη (+5%) και η Νότια Ευρώπη (+13%). Το 2023, καθώς τα επίπεδα του πληθωρισμού μειώθηκαν, το ηλεκτρονικό εμπόριο άρχισε να ανακάμπτει, δημιουργώντας προσδοκίες για ανάπτυξη +2% το 2023.

Διείσδυση Διαδικτύου

Η διείσδυση του Διαδικτύου στην Ευρώπη είναι 92% το 2022 σε σύγκριση με 90% το 2021. Η χρήση του Διαδικτύου στη Νότια και Ανατολική Ευρώπη εξακολουθεί να υστερεί, μόλις 89% και 88%, αντίστοιχα.

Οι περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είναι πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ιδιαίτερα η Αλβανία (79%), η Βοσνία-Ερζεγοβίνη (80%) και η Κροατία και η Βουλγαρία (83%). Όπως συμβαίνει συνήθως, η Βόρεια Ευρώπη και η Δυτική Ευρώπη διαθέτουν τα υψηλότερα ποσοστά χρηστών του διαδικτύου, με 97% και 95%, αντίστοιχα.

Η υψηλή χρήση του Διαδικτύου στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη αντικατοπτρίζεται στις υψηλές βαθμολογίες τους στις διεθνείς κατατάξεις. Η Γαλλία έλαβε την τέταρτη θέση στο 2022 Inclusive Internet Index, ενώ η Δανία κατατάσσεται πρώτη στον Δείκτη Ανάπτυξης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και στον Δείκτη Περιβαλλοντικής Απόδοσης. Επιπλέον, η Φινλανδία κατέχει κορυφαία θέση στον δείκτη απόδοσης Logistics και SDG.

Σταθερά υψηλά οι καταναλωτές του διαδικτύου

Το 2022, το ποσοστό του διαδικτυακού πληθυσμού της Ευρώπης παρέμεινε σταθερό, στο 76%. Αναμενόταν χαλάρωση των διαδικτυακών πωλήσεων μετά την υπερ-ανάπτυξη που προκλήθηκε από τα μέτρα πανδημίας του Covid-19 που έλαβαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όπως τα lockdown.

Το Ηνωμένο Βασίλειο κατέχει σήμερα το υψηλότερο μερίδιο ηλεκτρονικών αγορών (95%), ακολουθούμενο από την Ολλανδία (92%), τη Νορβηγία (92%), τη Δανία (90%) και την Ελβετία (90%). Το χαμηλότερο μερίδιο των online αγοραστών βρέθηκε στο Μαυροβούνιο (31%), τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (39%), την Αλβανία (49%) και τη Βουλγαρία (49%).

Κανονισμοί που επηρεάζουν το ηλεκτρονικό εμπόριο

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί επίσης πως και άλλοι κανονισμοί (πλην αυτών που αναφέρθηκαν αρχικά) έχουν εγκριθεί σε επίπεδο ΕΕ, όπως ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες και ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές, οι οποίοι επηρεάζουν επίσης το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ευρώπη. Εκτός από τους κανονισμούς, η τεχνολογία βοηθά το ηλεκτρονικό εμπόριο να αναπτυχθεί.

Η τεχνολογία (οπτική ίνα, ευρυζωνική συνδεσιμότητα, 5G) και οι λύσεις καταστημάτων SaaS, όπως το Shopify, θα συνεχίσουν να προωθούν τη διείσδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου μεταξύ των καθυστερημένων (ΜμΕ και λιανοπωλητές στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη).

Η προσαρμογή της νέας τεχνολογίας (AI, ChatGPT, AR/VR) έχει τη δυνατότητα να αυξήσει περαιτέρω τις δραστηριότητες ηλεκτρονικού εμπορίου, επιτρέποντας καλύτερες εμπειρίες μάρκετινγκ, εξυπηρέτησης πελατών και αγορών. Η άνοδος των πληρωμών μέσω smartphone (ψηφιακά πορτοφόλια) και οι τεχνολογίες απρόσκοπτης πληρωμής θεωρούνται επίσης σημαντικοί μοχλοί για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Υπάρχουν ακόμη ευκαιρίες για βελτίωση της παράδοσης των αγαθών. Όλο και περισσότερες χώρες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη ενός δικτύου σημείων παραλαβής και θυρίδων.