Πώς μια μπαταρία μπορεί να μολύνει 1.500 λίτρα νερού

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη μη ανακύκλωση των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, κατά κόσμον «μπαταριών», σχετίζονται με τα επικίνδυνα βαρέα μέταλλα και ιδιαίτερα το μόλυβδο που περιέχουν, μας λέει ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), αναφερόμενος στις μπαταρίες μολύβδου-οξέος που παραμένουν κυρίαρχο είδος στους συσσωρευτές. Σε περίπτωση καύσης, τα μέταλλα εξαερώνονται και καταλήγουν με τη βροχή στο έδαφος και σε υδάτινους αποδέκτες. Οι μπαταρίες περιέχουν επίσης διαβρωτικά οξέα τα οποία προκαλούν βλάβες στους ζωντανούς οργανισμούς. Κάποιες μπαταρίες είναι εύφλεκτες και μπορεί να προκαλέσουν φωτιά, ειδικά αν απορρίπτονται ανεξέλεγκτα κοντά σε δασικές εκτάσεις.

Τι λένε οι αριθμοί

Βάσει των επίσημων, και πιο πρόσφατων, στοιχείων του EOAN, το 2021 δηλώθηκαν από τους παραγωγούς μπαταριών, βάσει Εθνικού Μητρώου Παραγωγών (ΕΜΠΑ), 24.939 τόνοι μπαταριών μολύβδου-οξέος. Στα σημεία συλλογής καταγράφηκαν 21.102 τόνοι και τα ανακυκλωτήρια απέδωσαν 28.656 τόνους ανακυκλωμένων μπαταριών (εξαιρουμένων των εισαγωγών), δίνοντας ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό, 87,6%, όσον αφορά την αποδοτικότητα της ανακύκλωσης στη χώρα, και ένα ποσοστό 96,8% ανακυκλωμένων μπαταριών μολύβδου-οξέος.

Εκτός από τις φορητές μπαταρίες που χρησιμοποιούμε οι περισσότεροι στην καθημερινότητά μας και αφορούν κατά κύριο λόγο αντικείμενα οικιακής χρήσης, υπάρχουν οι βιομηχανικές μπαταρίες και οι μπαταρίες αυτοκινήτων. Στην Ελλάδα λειτουργούν δύο συστήματα, εγκεκριμένα από τον ΕΟΑΝ, που λειτουργούν ως διαχειριστές της εναλλακτικής διαχείρισης των μπαταριών αυτοκινήτων και της βιομηχανίας. Η COMBATT και η Re-Battery.

Ανακύκλωση μπαταριών σημαίνει ανάκτηση κρίσιμων υλικών

Η ορθή διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών είναι επιβεβλημένη τόσο για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, όσο και για λόγους εξοικονόμησης φυσικών πόρων, μας λέει ο κ. Διονύσης Μπουντουβάς, Διευθύνων Σύμβουλος του Συστήματος Ολοκληρωμένης Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσσωρευτών Πανελλαδικής Εμβέλειας "COMBATT".

Η μη ορθή διαχείριση και ανακύκλωση των μπαταριών μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ρύπανσης. Χαρακτηριστικά μία μπαταρία μολύβδου-οξέος, εάν απορριφθεί στο περιβάλλον, μπορεί να μολύνει 1.500 λίτρα νερού, δηλαδή 2 μπαταρίες αρκούν να καταστρέψουν το νερό που θα πιει μια τετραμελής οικογένεια σε ένα χρόνο.

Ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός

Μέσω της ορθής διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων μπαταριών, μας λέει ο κ. Μπουντουβάς, επιτυγχάνεται η ανάκτηση των κρίσιμων υλικών που περιέχονται σε αυτές, τα οποία ξαναγίνονται πρώτες ύλες για την παραγωγή νέων προϊόντων. Η εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας στη διάρκεια όλου του κύκλου ζωής των μπαταριών από το σχεδιασμό, τις πρώτες ύλες και την παραγωγή μέχρι τη διαχείριση των αποβλήτων πέρα από επιτακτική ανάγκη των καιρών είναι πλέον και θεσμικά προβλεπόμενη από το νέο Ευρωπαϊκό Κανονισμό για τις μπαταρίες που βρίσκεται σε ισχύ από τις 17/8/2023.

Σύμφωνα με το νέο ευρωπαϊκό κανονισμό, αναφέρει η κ. Σοφία Χούμα, Τεχνική Σύμβουλος της Εταιρείας Πανελλαδικής ΕΝαλλακτικής ΔΙαχείρισης ΣΥΣσωρευτών «Re-Battery» η οποία λειτουργείυπό την επίβλεψη του Συμβούλου Στρατηγικής Ανάπτυξης ReDePlan, θα διασφαλίζεται ότι οι μπαταρίες:

• Έχουν χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα
• Περιέχουν ελάχιστες επιβλαβείς ουσίες
• Χρησιμοποιούν λιγότερες πρώτες ύλες από χώρες εκτός ΕΕ κατά τη παραγωγή τους
• Συλλέγονται, επαναχρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται σε υψηλά ποσοστά εντός της ΕΕ.

Ο πιο διαδεδομένος τύπος μπαταριών

Στην Ελλάδα, μας λέει ο κ. Μπουντουβάς, όπως και παγκοσμίως, οι μπαταρίες μολύβδου-οξέος είναι εδώ και πολλές δεκαετίες ο πλέον διαδεδομένος τύπος των μπαταριών οχημάτων και βιομηχανίας. Χρησιμοποιούνται σε αμέτρητες εφαρμογές µε κύρια χρήση την εκκίνηση οχημάτων, υποστήριξη συστημάτων εφεδρικής ενέργειας, στις τηλεπικοινωνίες και για έλκυση. Κατά συνέπεια και τα απόβλητα των μπαταριών οχημάτων και βιομηχανίας που παράγονται κατά κύριο λόγο τα τελευταία πολλά χρόνια στη χώρα μας είναι απόβλητα μπαταριών μολύβδου-οξέος. Οι μπαταρίες μολύβδου-οξέος αποτελούν πρότυπο κυκλικής οικονομίας καθότι ο μόλυβδος μπορεί να ανακυκλώνεται αενάως και να επαναχρησιμοποιείται για την παραγωγή νέων προϊόντων. Στην Ελλάδα λειτουργούν μονάδες ανακύκλωσης μπαταριών μολύβδου-οξέος και η COMBATT συνεργάζεται με τις μεγαλύτερες εξ αυτών. Η COMBATT αποτελεί Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσσωρευτών [μολύβδου – οξέος (Pb), νικελίου – καδμίου (Ni–Cd), νικελίου – υδριδίου μετάλλου (Ni–MH) και ιόντων λιθίου (Li–Ion)] Οχημάτων και Βιομηχανίας, για όλη την Ελληνική Επικράτεια. Η λειτουργία του Συλλογικού Συστήματος έχει εγκριθεί με αποφάσεις του Δ.Σ. του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ).

Με παραδείγματα

Οι συσσωρευτές μολύβδου-οξέος χρησιμοποιούνται σε συμβατικά οχήματα, κεραίες κινητής τηλεφωνίας κ.ά, οι μπαταρίες νικελίου κατά κύριο λόγο σε βιομηχανικό και ιατρικό εξοπλισμό, σε όργανα μετρήσεων κ.ά. Οι μπαταρίες λιθίου χρησιμοποιούνται στην ηλεκτροκίνηση, σε φωτοβολταϊκά και σε συσκευές όπως υπολογιστές, κινητά κ.ά.

Η διαχείριση των μπαταριών ιόντων λιθίου συνιστά μια πρόκληση, μας τονίζει η κα Χούμα από τη Re-Battery, κυρίως γιατί οι συγκεκριμένες μπαταρίες είναι υψηλής τάσης, φέρουν αυξημένης επικινδυνότητας και χρήζουν διαφορετικής διαχείρισης.

Η Re-Battery από το 2020 πραγματοποιεί έρευνα για την ορθή εναλλακτική διαχείριση των μπαταριών υψηλής τάσης έχοντας ως δεδομένο την ύπαρξη ελάχιστων μονάδων ανακύκλωσης παγκοσμίως με περιορισμένη δυναμικότητα και υψηλό κόστος. Έχει συνάψει σύμβαση συνεργασίας με την EUCOBAT και την Reneos / Ευρωπαϊκή Ένωση Εθνικών Συστημάτων Συλλογής Μπαταριών στην Ευρώπη για την παρακολούθηση της σχετικής νομοθεσίας και την απόκτηση πολύτιμης εμπειρίας από τα ΣΣΕΔ άλλων χωρών που έχουν ήδη διαχειριστεί σημαντικές ποσότητες μπαταριών ιόντων λιθίου. Τα δίκτυα των αντιπροσωπειών αυτοκινήτων που εξυπηρετούν την ηλεκτροκίνηση εκπαιδεύουν συστηματικά το τεχνικό προσωπικό των συνεργείων τους προκειμένου να εξασφαλίσουν την ασφαλή και ορθή συντήρηση των οχημάτων υψηλής τάσης. Η πιστοποίηση των διαδικασιών για την αξιολόγηση των μεταχειρισμένων EV μπαταριών προκειμένου να είναι εφικτός ο διαχωρισμός τους σε αυτές που θα οδηγηθούν σε ανακύκλωση από αυτές που μπορεί να μπουν σε δεύτερο κύκλο ζωής είναι καθοριστική. Με την εκπλήρωση αυτού του στόχου, αναμένεται να μειωθεί σημαντικά το συνολικό κόστος διαχείρισης των συγκεκριμένων αποβλήτων.